ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ

Με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από την ανάλυση, επεξεργασία και αξιολόγηση των φυσιογνωμικών δεδομένων που χαρακτηρίζουν γενικότερα την δραστηριότητα, τους στόχους και τον ρόλο των Επιτροπών, τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ, επιλέγεται και προτείνεται αντίστοιχα η ανάδειξη και εφαρμογή συγκεκριμένου πλαισίου βέλτιστων πρακτικών για την λειτουργική βιωσιμότητα της Επιτροπής που αναφέρεται στην τήρηση των περιβαλλοντικών όρων για την παραγωγική εκμετάλλευση των μεταλλείων Κασσάνδρας. Το συγκεκριμένο πλαίσιο δομικής αναδιάρθρωσης και λειτουργικής αναβάθμισης, όπως διαμορφώνεται παρακάτω, θα ισχύσει από εδώ και πέρα και για την ΕΠΙΤΗΡΩ, για όσο ακόμη έχει ενεργό παρουσία, και βέβαια μέχρι την στιγμή που θα υπάρξει απόφαση αντικατάστασης της.

Διαλειτουργικές σχέσεις και διασυνδέσεις

Οι περιβαλλοντικοί όροι που συνοδεύουν την έγκριση της ΜΠΕ προβλέπουν την σύσταση δύο Επιτροπών, αυτής (δηλαδή της ΕΠΙΤΗΡΩ και αργότερα της νέας Επιτροπής), που με απόφαση της πολιτείας παρακολουθεί και ελέγχει την τήρηση τους, και της επιστημονικής που αποφασίζεται με ευθύνη της εταιρίας. Πέρα από τον ελεγκτικό ρόλο και εποπτικές αρμοδιότητες, η ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή οφείλει να συνεργάζεται με την επιστημονική ομάδα και το τμήμα περιβάλλοντος της εταιρίας ώστε τα στοιχεία, τα δεδομένα, τα αποτελέσματα και τα πορίσματα που προκύπτουν και αφορούν στις επιπτώσεις από την μεταλλευτική δραστηριότητα, αφού πρώτα αξιολογηθούν, εξακριβωθούν και τεκμηριωθούν, να μεταφέρονται και να δημοσιοποιούνται με αξιόπιστο τρόπο στο σύνολο των κοινωνικών εταίρων και των απλών πολιτών. Επίσης θεωρείται αναγκαίο και απαραίτητο για την ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή να ενημερώνει και να συνεργάζεται συστηματικά με αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα είναι οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, η Διεύθυνση Φυσικού Πλούτου του ΥΠΕΚΑ, η Επιθεώρηση Μεταλλείων Β. Ελλάδας, η Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής κλπ. Σε κάθε περίπτωση η ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή αναζητεί επαφή και συνεργασία με κάθε μορφής θεσμικούς ή μη φορείς που μπορούν να συμβάλλουν σε μια σφαιρικότερη αντίληψη και εικόνα, και αντικειμενικότερη προσέγγιση θεμάτων που σχετίζονται με τους περιβαλλοντικούς όρους.

Επιχειρησιακή λειτουργία και συντονισμός

Η αποτελεσματική διαχείριση και ανάδειξη του αντικειμενικού ρόλου και στόχων της ΕΠΙΤΗΡΩ/Επιτροπής απαιτεί την διαμόρφωση και εφαρμογή ενός απόλυτα οργανωμένου σχεδίου/προγράμματος επιχειρησιακής λειτουργίας και δημιουργικού συντονισμού. Προτείνονται τα παρακάτω διαδικαστικά και μεθοδολογικά εργαλεία πολλά από τα οποία περιγράφονται στην «βιβλιογραφική» έρευνα, αναφορά και αξιολόγηση που προηγήθηκε.

Οργανωτική δομή και διάρθρωση

- Η ΕΠΙΤΗΡΩ συνεχίζει να λειτουργεί, μέχρι την στιγμή αντικατάστασης της, στην βάση της σημερινής της δομής και διάρθρωσης, αλλά και στο πλαίσιο του κανονισμού που διαμορφώθηκε από την αρχή και έκτοτε ισχύει .
- Η νέα επταμελής Επιτροπή, με την σύνθεση που προβλέπεται στην σχετική ΚΥΑ, συγκροτείται σε σώμα (πραγματοποιείται στο πλαίσιο της πρώτης εναρκτήριας συνάντησης την οποία συγκαλεί και συντονίζει ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Αριστοτέλη) και αναθέτει αρμοδιότητες και ρόλους Πρόεδρου, Αντιπροέδρου, Υπεύθυνου Επικοινωνίας και τεσσάρων απλών μελών. Η επιλογή του Προέδρου, του Αντιπροέδρου, του Υπεύθυνου Επικοινωνίας και άλλων ενδεχόμενα συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων γίνεται με δημοκρατικές διαδικασίες και στην βάση πλειοψηφικού αποτελέσματος που προκύπτει από σχετική ψηφοφορία. Πάντως κρίνεται σκόπιμο οι τρεις ειδικοί επιστήμονες της Επιτροπής να παραμείνουν διακριτικά στην ιδιότητα των απλών μελών με βασικό αντικείμενο τις συμβουλευτικές παρεμβάσεις, την τεκμηρίωση των στοιχείων και δεδομένων, και την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις και για συγκεκριμένους λόγους, η θέση Υπεύθυνου Επικοινωνίας θα μπορούσε να δοθεί στον έναν από τους τρεις επιστήμονες. Ο εκπρόσωπος του κυρίου του έργου διατηρεί τον ρόλο του απλού μέλους με βασικό αντικείμενο να μεταφέρει τα επιχειρήματα και τις θέσεις της Εταιρίας, αλλά και να παρουσιάζει σχετικά στοιχεία ή μελέτες, με έμφαση στα αποτελέσματα του Τμήματος Περιβάλλοντος. Προτείνεται η διάρκεια θητείας μιας Επιτροπής, που έχει ίδια σύνθεση, να μην ξεπερνά τα πέντε χρόνια.

Περιοδικότητα εποπτικών ελέγχων και συναντήσεων

- Η Επιτροπή οφείλει να πραγματοποιεί εποπτικούς ελέγχους στο σύνολο των μεταλλευτικών έργων μία φορά τον μήνα (εκτός ειδικών περιπτώσεων που απαιτούν συχνότερη παρακολούθηση) σε διήμερη βάση. Την πρώτη ημέρα θα γίνονται οι επισκέψεις/αυτοψίες πεδίου και την δεύτερη ημέρα θα πραγματοποιείται σχετική συνάντηση, βάση συγκεκριμένης ατζέντας (παραδείγματα για το πιθανό περιεχόμενο της δίνονται παραπάνω) που θα γνωστοποιείται τουλάχιστον πέντε ημέρες νωρίτερα, ώστε να αποφασίζονται και να προετοιμάζονται έγκαιρα τα θέματα που θα συζητηθούν. Εφόσον κρίνεται απαραίτητο θα καλούνται κατά περίπτωση η Επιστημονική Ομάδα ή άλλοι υπεύθυνοι του κυρίου του έργου, αλλά και εκπρόσωποι κοινωνικών εταίρων και άλλων αρμόδιων φορέων ή οργανισμών. Προτείνεται οι Μηνιαίες Συναντήσεις (ΜΣ), εκτός ειδικών περιπτώσεων, να είναι ανοικτές για το κοινό και τους απλούς πολίτες.
- Η Επιτροπή καλεί κάθε έξη μήνες (στα μέσα Δεκεμβρίου και μέσα Ιουνίου, αντίστοιχα) διήμερη Γενική Συνέλευση (ΓΣ), με συμμετοχή της Επιστημονικής Ομάδας (ΕΟ) και του Τμήματος Περιβάλλοντος (ΤΠ) της Εταιρίας, των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΠ), της Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου (ΔΦΠ) του ΥΠΕΚΑ και της Επιθεώρησης Μεταλλείων Β. Ελλάδος (ΕΜΒΕ), στο πλαίσιο της οποίας θα πραγματοποιηθούν από κοινού επισκέψεις/αυτοψίες πεδίου και σχετικές συσκέψεις. Η εξαμηνιαία ΓΣ θα είναι δημόσια και ανοικτή στο σύνολο των εμπλεκόμενων και ενδιαφερόμενων κοινωνικών εταίρων της περιοχής και ευρύτερα.
- Η Επιτροπή οφείλει να προβλέπει και να τηρεί την διαδικασία σύνταξης πρακτικών τόσο στις ΜΣ όσο και στις εξαμηνιαίες ΓΣ. Τα πρακτικά πρέπει να εκδίδονται στην τελική τους μορφή σε 10 ημέρες από την διέλευση των ΜΣ και ΓΣ, και να δημοσιοποιούνται στην ιστοσελίδα της Επιτροπής.

Χρονοδιάγραμμα και περιεχόμενο παραδοτέων

- Η Επιτροπή εκδίδει Εξαμηνιαίες Εκθέσεις Προόδου (ΕΕΠ) και συντάσσει Ετήσιες Τεχνικές Εκθέσεις (ΕΤΕ), που αφορούν και αναφέρονται στις εξελίξεις των μεταλλευτικών έργων σε σχέση με τους ισχύοντες περιβαλλοντικούς όρους, και οι οποίες υποβάλλονται προς συζήτηση και τελική έγκριση δύο εβδομάδες περίπου πριν από τις προκαθορισμένες ημερομηνίες διενέργειας των αντίστοιχων ΓΣ. Οι ΕΕΠ και ΕΤΕ λαμβάνουν υπόψη και αξιολογούν όλα τα δεδομένα που παρέχει η Εταιρία, αλλά και στοιχεία που προκύπτουν από έρευνες που διεξάγει η ίδια Επιτροπή, αρμόδιοι φορείς και θεσμοθετημένοι κοινωνικοί εταίροι. Όλες οι μορφές εκθέσεων αναρτώνται και υπόκεινται σε δημόσια διαβούλευση μέσω της ιστοσελίδας της Επιτροπής. Η ΕΤΕ (υποβάλλεται πριν από την 2η χρονικά ΓΣ στα μέσα Δεκεμβρίου, οπότε συζητείται και εγκρίνεται τελικά) έχει κάθε φορά το περιεχόμενο, τα χαρακτηριστικά και την μορφή ετήσιου απολογισμού. Έντυπες μορφές όλων των ΕΕΠ και ΕΤΕ αποστέλλονται στους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες του κράτους, της αποκεντρωμένης διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, της αντιπεριφέρειας Χαλκιδικής και του Δήμου Αριστοτέλη, καθώς και στους θεσμοθετημένους κοινωνικούς εταίρους. Μέσω της ιστοσελίδας παρέχεται η πρόσβαση τους και στο ευρύτερο κοινό, τους απλούς και κάθε είδους οργανωμένων κοινωνικών εκφάνσεων.
- Η Επιτροπή και ο Δήμος Αριστοτέλη, συνδιοργανώνουν μια φορά τον χρόνο, με την ευκαιρία διεξαγωγής κάθε δεύτερης εξαμηνιαίας ΓΣ (ίσως αυτής στα μέσα Δεκεμβρίου), δημόσια εκδήλωση όπου παρουσιάζονται και συζητούνται τα αποτελέσματα της εκάστοτε ετήσιας έκθεσης.
- Η Επιτροπή με δική της πρωτοβουλία επισκέπτεται και ενημερώνει τον Δήμαρχο ή/και Δημοτικό Συμβούλιο αμέσως μετά το τέλος κάθε εξαμηνιαίας συνάντησης, αλλά και ενδιάμεσα εφόσον υπάρξει σχετικό αίτημα από πλευράς Δήμου

Επικοινωνιακή στρατηγική

- Η Επιτροπή επιλέγει και διαμορφώνει πλήρως εξοπλισμένο γραφείο που αποτελεί τον χώρο συναντήσεων, συνεδριάσεων και υποδοχής επισκεπτών, και όπου αρχειοθετούνται όλα τα δεδομένα σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή. Η ΕΠΙΤΗΡΩ ξεκίνησε ήδη σχετικές έρευνες στην κατεύθυνση αυτή, προσπαθώντας να βρει την καλύτερη δυνατή περίπτωση στο Στρατώνι που πρέπει να θεωρείται η φυσική έδρα και της νέας Επιτροπής.
- Η Επιτροπή προσλαμβάνει με ανοικτές διαδικασίες (προκήρυξη, αξιολόγηση αιτήσεων βάση διαφανών κριτηρίων), και αποδεδειγμένες ικανότητες και δυνατότητες στα απαιτούμενα προσόντα (π.χ. γνώσεις ΗΥ και αγγλικών), υπάλληλο που θα παρέχει γραμματειακή υποστήριξη.
- Η Επιτροπή δημιουργεί και υποστηρίζει την λειτουργία δικής της ιστοσελίδας που κατασκευάζει και αναλαμβάνει να συντηρεί εξειδικευμένη εταιρία. Όλες οι δραστηριότητες της Επιτροπής αναρτώνται στον δικό της διαδυκτιακό τόπο, που παράλληλα αποτελεί και δυναμική πλατφόρμα επιστημονικού διαλόγου και δημόσιων διαβουλεύσεων. Επίσης θα δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης με ιστοσελίδες που φιλοξενούν και αναφέρονται στην ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία σχετικά με θέματα που αφορούν στην βιώσιμη λειτουργία της εξορυκτικής βιομηχανίας, με έμφαση στην διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και τις «εν γένει» παραγωγικές διαδικασίες και οικονομικές εξελίξεις. Κάθε μέλος της Επιτροπής αποκτά προσωπική ηλεκτρονική διεύθυνση στην βάση των χαρακτηριστικών της ιστοσελίδας.
- Η Επιτροπή συντάσσει και εκδίδει δελτία τύπου πριν και μετά από κάθε μηνιαία και εξαμηνιαία συνάντηση, πριν και μετά από την εκδήλωση του δημόσιου διαλόγου, σε συνδυασμό με την υποβολή των τεχνικών εκθέσεων και γενικά όποτε και όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο π.χ. πριν και μετά τις συναντήσεις με τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο. Όλα τα δελτία τύπου αναρτώνται στον διαδυκτιακό τόπο της Επιτροπής και διανέμονται στο σύνολο του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου της χώρας, ειδικότερα όμως στα ΜΜΕ της περιοχής.
- Η Επιτροπή, στην διάρκεια της θητείας της, λειτουργεί αυτόνομα, χωρίς διοικητικές, υπηρεσιακές ή άλλες παρεμβάσεις του κράτους, της περιφέρειας και της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι φορείς και τα όργανα των οποίων συμμετέχουν μόνο συνεργαζόμενα και συμβουλευτικά, και δεν εμπλέκονται στις οποιεσδήποτε αποφάσεις. Η Επιτροπή έχει την αποκλειστική ευθύνη λήψης των εκάστοτε αποφάσεων, και της επιστημονικής-τεχνικής και επικοινωνιακής διαχείρισης των αποτελεσμάτων.
- Η Επιτροπή, με κάθε ευκαιρία, εκπροσωπείται επικοινωνιακά, π.χ. δημοσιογραφικές έρευνες και συνεντεύξεις, τηλεοπτικές συζητήσεις, από τον Πρόεδρο της, εκτός αν υπάρξει διαφορετική προσέγγιση και επιλογή. Στην περίπτωση που κριθεί αναγκαίο θα δίνονται συνεντεύξεις τύπου με συγκεκριμένο θεματικό και αντικειμενικό περιεχόμενο.
- Η Επιτροπή θα παρέχει μέσω της ιστοσελίδας νέα και ειδησεογραφία σχετικά με την δράση της στις περιπτώσεις θεμάτων και παρεμβάσεων που δεν εμπίπτουν στην προαναφερόμενη κανονική διαδικασία δημοσιοποίησης με τις μορφές των δελτίων τύπων και πρακτικών.



Βασικές αρχές και δυναμικές προτεραιότητες

- Η Επιτροπή μπορεί να αναδεικνύει και να επιτηρεί επιπρόσθετα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, δεδομένα και προϋποθέσεις πέρα των εγκεκριμένων Περιβαλλοντικών Όρων, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αντιμετώπιση επιπτώσεων που πιθανώς να μην έχουν προβλεφθεί μέσω της διαδικασίας της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και να προκύψουν κατά την υλοποίηση του έργου.
- Η Επιτροπή ανεξάρτητα από την δεδομένη σύνθεση της πρέπει πάντα να διασφαλίζει τον επιστημονικό και αντικειμενικό της χαρακτήρα. Άλλωστε ο μηχανισμός ελέγχου και η περιβαλλοντική παρακολούθηση γίνεται με επιστημονικές μεθόδους.
- Η Επιτροπή γνωμοδοτεί στα θέματα περιβαλλοντικής αδειοδότησης που σχετίζονται με το έργο, και εισηγείται τροποποίηση των Περιβαλλοντικών Όρων ή ανάγκη θέσπισης επιπρόσθετων όρων, μετά από σαφή αιτιολογία που θα προκύπτει από τους περιβαλλοντικούς ελέγχους.
- Η Επιτροπή μέσα από την διαφανή και άμεση διαδικασία ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού συμβάλλει στην αναβάθμιση της γνώσης και της κατάρτισης των πολιτών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Η θέσπιση συγκεκριμένων ορίων και παραμέτρων επιτρέπει ουσιαστικότερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στην λήψη αποφάσεων και στον περιβαλλοντικό έλεγχο.