Το
ρήγμα Στρατωνιου-Βαρβαρας έχει κυρίαρχο γεωλογικό και μεταλλογενετικό ρόλο,
αλλά αποτελεί κυρίως δημιουργικό σημείο αναφοράς με κοινωνική διάσταση και
συμβολή στην ανάπτυξη. Με λίγο «φάλτσο» ανατολικό-δυτικό προσανατολοσμό ή το
ανάποδο, φέρνει σε ασύμφωνη επαφή δύο γεωλογικούς σχηματισμούς με διαφορετική πετρογενετική
προέλευση, ανόμοια λιθοστρωματογραφικά
χαρακτηριστικά και αλλοιώτικη γεωχημική σύσταση. Βόρεια του ρήγματος, στην
ανώτερη/υψηλότερη πλευρά του, βρίσκεται ο σχηματισμός Κερδυλλίων που αποτελείται
από βιοτιτικούς και πλαγιοκλαστικούς-μικροκλινικούς γνευσίους με ενστρώσεις
οριζόντων μαρμάρου. Ο σχηματισμός Κερδυλλίων θεωρείται τμήμα του ηπειρωτικού φλοιού
της λεγόμενης Ροδοπικής μάζας. Νότια του ρήγματος, στη κατώτερη/χαμηλότερη
πλευρά του, βρίσκεται ο σχηματισμός του Βερτίσκου που αποτελείται κυρίως από αμφιβολίτες,
αμφιβολιτικούς γνευσιοσχιστόλιθους και υπερβασικά πετρώματα. Ο σχηματισμός Βερτίσκου
περιλαμβάνει στη πλειοψηφία του τμήματα του ωκεάνιου φλοιού της Τηθύος θάλασσας.
Η γεωλογική αυτή δυσαρμονία, μαζί με την παρουσία των ρηγμάτων, των μαρμάρινων
στρωμάτων, του νεώτερης ηλικίας γρανοδιορίτη Στρατωνίου και λαμπροφυρικών
φλεβών, δημιούργησε από την άλλη πλευρά το μεταλλογενετικό πλεονέκτημα της περιοχής με
αποτέλεσμα τα πλούσια κοιτάσματα και το μεγάλο μεταλλευτικό δυναμικό της
περιοχής. Τα μέταλλοφορα διαλύματα χρησιμοποιούν τον
ανοιχτό χώρο που τους προσφέρουν το ρήγμα Στρατωνίου-Βαρβάρας και άλλες
ρηξιγενείς ζώνες/δομές, όπου κυκλοφορούν, μεταφέρουν, μοιράζουν και αποθέτουν
μέταλλα με τη μορφή θειούχων ορυκτών, κυρίως, σιδήρου, μολύβδου και
ψευδαργύρου. Η διαδικασία μεταλλόγενεσης εξελίσσεται από την επιφάνεια μέχρι τα
βαθύτερα τμήματα του ρήγματος και διαφοροποιείται σε όλο του το μήκος που
ξεπερνάει τα 10 χλμ.
Οι Μαύρες Πέτρες που συχνά εμφανίζονται στην επιφάνεια του ρήγματος είναι
αποτέλεσμα υπεργενετικων διεργασιών που έχουν σαν αποτέλεσμα την οξείδωση του αρχικά
αποτιθέμενου θειούχου μεταλλεύματος. Συγκεκριμένα
τα περιεχόμενα θειούχα ορυκτά σιδήρου (σιδηροπυρίτης), μολύβδου (γαληνίτης),
ψευδαργύρου(σφαλερίτης), αρσενικού(αρσενοπυρίτης), μαγγανίου (αλαβανδίτης) και ανθρακικού
μαγγανίου (ροδοχρωσίτης) σχηματίζουν χημικές ενώσεις οξειδίων (υδρο-) σιδήρου
και μαγγανίου, με αυξημένες πάντα συγκεντρώσεις βασικών και πολύτιμων μετάλλων.
Οι υπεργενετικές αυτές μαύρες αυτές πέτρες συνδέονται στο βάθος, σχεδόν πάντοτε,
με πλούσια, συχνά χρυσοφόρα θειούχα κοιτάσματα όπως συμβαίνει και στο ομώνυμο ενεργό
μεταλλείο κάτω από τη Στρατονίκη, στην πολυμεταλλική Ολυμπιάδα, αλλά και στη
δυναμική Πιάβιτσα, που επίσης ελέγχεται μεταλλογενετικά από το ρήγμα Στρατωνίου-Βαρβάρας.
Μέσα από την φυσική διεργασία της υπεργενέσης επιτυγχάνεται και απόλυτη
αδρανοποίηση και εξουδετέρωση της θειούχου μεταλλοφορίας, αφού τα οξείδια που
παράγονται είναι αδρανείς ενώσεις σε σύγκριση με τις αρχικές θειούχες χημικές ενώσεις
που παρουσιάζουν δυναμικότερη αποπλυντική συμπεριφορά και πιο κινητική έκπλυση
και διάχυση των περιεχόμενων μετάλλων.
Η δυναμική τεκτονική λειτουργία του ρήγματος είχε σαν
αποτέλεσμα την παραμόρφωση και αλλοίωση παλαιότερων πετρωμάτων της περιοχής,
και το σχηματισμό καινούριων που μαζί τους έφεραν πληθώρα ορυκτών και μετάλλων.
Για το λόγο αυτό προέκυψε πολύ γρήγορα οικονομικό ενδιαφέρον σε συνδυασμό με
τις δυνατότητες αξιοποίησης τους σαν πρώτες ύλες. Η αξία και η ευρεία χρήση
τους δημιούργησε κοντά και γύρω από το ρήγμα μικρότερες ή/και μεγαλύτερες
κοινωνίες ανθρώπων. Πάνω και κατά μήκος και σε όλη την έκταση του ρήγματος.
Στρατώνι, Στρατονίκη, Στάγειρα, Νεοχώρι, Παλαιοχώρι, Βάρβαρα, όλα τους χωριά
που συνδεόμενα με το μεταλλοφόρο ρήγμα, έφτιαξαν μεταλλεία, δούλεψαν και
δουλεύουν εκεί, και δεν αρνήθηκαν ποτέ να αποκαλούνται ξεχωριστά και όλα μαζί,
Μαντεμοχώρια. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που εκμεταλλεύονται την παρουσία του ρήγματος
κινδυνολογικά και καταστροφολογικά για να εμποδίσουν την αξιοποίηση των ελληνικών
κοιτασμάτων, να αποτρέψουν τη μεταλλευτική δραστηριότητα και να κλείσουν τα
μεταλλεία. Να ανατρέψουν και να αντιστρέψουν δηλαδή τη διαχρονική και ιστορική
σχέση που συνδέει αρμονικά ανθρώπους, γεωλογία και ορυκτό πλούτο. Ξεχνούν
βέβαια και δεν λαμβάνουν υπόψη τους ότι είναι αυτό το ρήγμα που δημιούργησε τα
μέταλλα, έφερε κοντά του τους ανθρώπους και τους έδωσε ζωή και ελπίδα. Για το
λόγο αυτό πήγαν να ζήσουν δίπλα του, να φτιάξουν τα σπίτια τους στην «αγκαλιά»
του, αλλά και να τρέξουν να το κάνουν φίλο και συνοδοιπόρο τους, αντί για
αντίπαλο και εχθρό τους. Είναι για τον ίδιο λόγο που οι άνθρωποι ζουν και
προοδεύουν στην ηφαιστειακή Ισλανδία, στη σεισμική Ιαπωνία, δίπλα στην
εκρηκτική Αίτνα και πάνω στο ανήσυχο ρήγμα του Αγίου Ανδρέα.
(http: // greenminerals.blogspot.se/2016_05_05_archive.html)
Επόμενη αρθογραφική παρέμβαση
Χαλκιδική 7: Λευκόλιθος- από τη Γερακινή και το Βάβδο
πολίτης του κόσμου
