Η Χαλκιδική με την γνωστή γεωγραφική της ταυτότητα, την δεδομένη
φυσιογνωμική πραγματικότητα, την διαχρονική εννοιολογική αναγνωρισιμότητα, αλλά
και την μακρόχρονη ιστορική της διαδρομή, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα
καλής πρακτικής στην δυναμική συνύπαρξη μιας πολυδιάστατης και αλληλλένδετης αναπτυξιακής
διαδικασίας. Ο τουρισμός με τις ξενοδοχειακές μονάδες και τις άλλες υπηρεσίες.
Οι καλλιέργειες με τις ελιές/λάδι, το
μέλι και το κρασί. Ο ορυκτός πλούτος με τα μεταλλεία και τις άλλες πρώτες ύλες.
Η δασική και υλοτομική δραστηριότητα. Η γεωλογία με το αναμφίβολο φυσιογνωστικό
και εκπαιδευτικό περιέχομενο και αξία. Η αρχαιολογική παρακαταθήκη και κληρονομιά.
Η θρησκευτική θεματολογία και μοναδικότητα. Η λαϊκή παράδοση και έθιμα. Το
φυσικό περιβάλλον και οι άνθρωποι. Οι καθαρές θάλασσσες και οι εντυπωσιακές
ακτές. Τοπονύμια όπως τα αρχαία Στάγειρα, η Ολυμπιάδα, το Στρατώνι, το Άγιο
Όρος, η Σιθωνία, τα λουτρά Αγίας Παρασκευής, η Γερακινή, η Άθυτος, η Αρναία, οι
Καβουρότρυπες, και άλλα πολλά γνωστά και χιλιοειπωμένα ομονόματα συνδέονται το καθένα
ξεχωριστά ή και μαζί με κάποιο ή κάποια από τα παραπάνω γνωρίσματα και
δραστηριότητες. Και είναι γεγονός ότι σε καμμία περίπτωση δεν έχει παρατηρηθεί
μια αναπτυξιακή δραστηριότητα να εμποδίζει ή να λειτουργεί σε βάρος της
εξέλιξης κάποιας άλλης. Γιατί στην πραγματικότητα ακριβώς το αντίθετο
συμβαίνει. Δηλαδή, τις περισσότερες φορές και αρκετά συχνά, όταν υπάρχει
παραγωγική ανάπτυξη σε κάποιο τομέα αυτό
στηρίζει και επηρεάζει θετικά την πορεία και άλλων. Για παράδειγμα τα ενεργά
μεταλλεία δημιουργούν καλύτερα εισοδήματα και μεγαλύτερες φορολογικές
εισπράξεις γεγονός που δημιουργεί ευνοϊκότερες συνθήκες κατανάλωσης προϊόντων
και τουριστικών εισοδημάτων.
Σε μια σειρά από επιμέρους παρεμβάσεις που θα ακολουθήσουν στη συνέχεια θα
δοθούν παραδείγματα της πολυ-αναπτυξιακής κουλτούρας που χαρακτηρίζει την
Χαλκιδική, με σχετικά κείμενα και εικόνες, που συνδέονται και αναφέρονται σε
διμερείς ή και πολυμερείς συνπορεύσεις και συνυπάρξεις ορισμένων από τις
προαναφερόμενες οικονομικές και άλλες δραστηριότητες.
Χαλκιδική 1, λοιπόν και πάμε να απαντήσουμε στο ερώτημα, γιατί οι αρχαίοι
έλληνες της περιοχής λειτουργούσαν τα μεταλλεία τους κοντά και δίπλα στις
πόλεις που ζούσαν; Και πιο συγκεκριμένα γιατί τα αρχαία μεταλλεία Κασσάνδρας
είχαν τις στοές τους μια ανάσα από τα αρχαία Στάγειρα;
Τα μεταλλεία χρυσού,
αργύρου, μολύβδου, ψευδαργύρου, χαλκού και μαγγανίου της βόρειας Χαλκιδικής
(Στρατώνι και Ολυμπιάδα) αποτέλεσαν τον κυρίαρχο «χρηματοδότη» του μακεδονικού
βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην περιοχή σώζονται
περισσότερα από 300 πηγάδια και περίπου 200.000 κ.μ. αρχαίων μεταλλουργικών απορριμμάτων, των κοινών «σκουριών» από την εκκαμίνευση των μεταλλευμάτων.
Με βάση ιστορικές πηγές και τα αποτελέσματα άμεσων και έμμεσων αναλύσεων και
προσδιορισμών, που έχουν γίνει στις προαναφερόμενες σκουριές η έναρξη της δραστηριότητας εντοπίζεται στις αρχές της κλασσικής
αρχαιότητας. Χαρακτηριστικό και απόλυτα βέβαιο είναι πλέον το γεγονός ότι η εξόρυξη και
χρήση ορυκτών πρώτων υλών είχαν καθοριστική σημασία στην καθημερινότητα (π.χ. δομικοί
λίθοι), τον πολιτισμό (π.χ. διακοσμητικά πετρώματα) και την οικονομία (π.χ.
χρυσός, άργυρος, χαλκός) των αρχαίων Μακεδόνων. Αυτή η στενή και ανταποδοτική
σχέση ήταν και ο βασικός λόγος που οι εργασίες εκμετάλευσης και τα ορυχεία
βρίσκονταν πάντα στο άμεσο περιβάλλον των αστικών τους κέντρο. Ζωντανό
παράδειγμα οι αρχαίες στοές της Βίνας που βρίσκονται μερικές εκατοντάδες μέτρα
από τα αρχαία Στάγειρα και άλλες αρχαιότητες της περιοχής (ΝΑ στο συνημμένο χάρτη).
Όπως και τότε έτσι και σήμερα τα κοιτάσματα των μεταλλείων Κασσάνδρας
και της ευρύτερης (Ολυμπιάδα, Μαδέμ Λάκκος, Μαύρες Πέτρες, Πιάβιτσα,
Βαρβάρα, Σκουριές) αποτελούν σημαντική
πλουτοπαραγωγική πηγή και μεταλλογενετικό κρίκο της Αλπικής ορογένεσης με ευρύτερη
προοπτική αύξησης του αποθεματικού δυναμικού. Συγκεκριμένα δημιουργούνται
μεταλλογενετικές συνθήκες έντονης υδροθερμικής δραστηριότητας που οδηγούν στον
επιγενετικό σχηματισμό κοιτασμάτων χρυσοφόρων πολυμεταλλικών θειούχων
τύπου Manto, και χρυσοφόρων θειούχων χαλκού τύπου Porphyry. Στο σύνολο του το μεταλλευτικό δυναμικό της
περιοχής μεταξύ Ολυμπιάδας, Βαρβάρας, Σκουριών, Φισώκας και Στρατωνίου, με βάση
τα αποθέματα και το μεταλλικό περιεχόμενο σε χρυσό, άργυρο, χαλκό, μόλυβδο και
ψευδάργυρο, είναι από τα πλουσιότερα της Ευρώπης και λογικά παραμένει ο
βιωσιμότερος αναπτυξιακός στόχος για την μεταλλευτική βιομηχανία της χώρας. Παράλληλα αποτελεί από κάθε άποψη γεωεπιστημονική κοιτίδα έρευνας με
πλειάδα από εκπαιδευτικές εφαρμογές και τεχνογνωσιακές πρακτικές.
Χαλκιδική 2: Από τις
μεταλλοφορίες του χθες στα πλούσια κοιτάσματα του σήμερα (υπό δημοσίευση).
For information about Halkidiki in English visit, https://en.wikipedia.org/wiki/Chalkidiki
About the mineral deposits found visit, https://books.google.se/books?isbn=3319174282
