Στην ομάδα των Σπανίων Γαιών ανήκουν 17 μεταλλικά στοιχεία με παρόμοιες χημικές ιδιότητες χαρακτηριστικό των οποίων είναι η βιομηχανική τους μοναδικότητα σε εφαρμογές και χρήσεις προϊόντων υψηλής τεχνολογίας ή στις λεγόμενες πράσινες τεχνολογίες. Λόγω της μεγάλης ζήτησης αλλά και περιορισμένης διάθεσης τους η Ε.Ε. τα έχει συμπεριλάβει στην ομάδα των 14 κρίσιμων ορυκτών τις βιομηχανικές ανάγκες των οποίων αδυνατεί να καλύψει σήμερα ο μεταποιητικός κλάδος της Ευρώπης. Συγκεκριμένα η Κίνα ελέγχει σήμερα ολοκληρωτικά την εξορυκτική δραστηριότητα, τις τεχνολογίες εμπλουτισμού και μεταλλουργίας, και τα τελικά μεταλλικά προϊόντα σπανίων γαιών με αποτέλεσμα τόσο η Ευρώπη όσο και οι ΗΠΑ να είναι σε πλήρη βιομηχανική εξάρτηση σε ποσοστό που αγγίζει το 100%. Αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο όπου η ζήτηση και οι ανάγκες τείνουν διαρκώς αυξανόμενες με ετήσιο ρυθμό 8-11%. Υπολογίζεται ότι οι ανάγκες από 130.000 τόνους που ήταν το 2010 θα φθάσουν στους 200.000 το 2015. Με βάση τα δεδομένα και τις εξελίξεις αυτές οι σπάνιες γαίες ανήκουν στις ορυκτές πρώτες ύλες με χαρακτηριστικά υψηλού κινδύνου ικανής και αναγκαίας διάθεσης (serious supply risk).Με μια σειρά από πρωτοβουλίες ( Raw Materials Initiative, European Innovation Partnership on Raw Materials) και στρατηγικές (Europe 2020 Strategy) η Ευρώπη προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κρίση επενδύοντας στην Έρευνα και Ανάπτυξη με την ισχυρή συμμετοχή της βιομηχανίας.
Το έργο EURARE, που χρηματοδοτείται από κοινοτικούς πόρους του 7ου Προγράμματος Πλαισίου κινείται στην κατεύθυνση αυτή. Στόχος είναι η απεξάρτηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από Κινεζικές εισαγωγές σε όλο το φάσμα της παραγωγικής και οικονομικής αλυσίδας των σπανίων γαιών (value chain). Από την κοιτασματολογική έρευνα, την αποθεματική βιωσιμότητα, την ανάπτυξη φιλικών στο περιβάλλον μεθόδων μεταλλευτικής επεξεργασίας και μεταλλουργικής παραγωγής, και διάθεσης τελικών προϊόντων για την ευρωπαϊκή βιομηχανία υψηλής βιομηχανίας. Όλες οι βασικές δραστηριότητες, εφαρμογές και παραγωγικές δοκιμές που προβλέπονται στο έργο θα πραγματοποιηθούν σε πιλοτική/ημι-βιομηχανική κλίμακα. Θα ερευνηθούν όλα σχεδόν τα γνωστά σήμερα κοιτάσματα σπανίων γαιών από την Γροιλανδία, την Σουηδία, την Φινλανδία, την Φινλανδία και την Ελλάδα. Στην χώρα μας θα μελετηθούν οι υψηλές συγκεντρώσεις σπανίων γαιών στα προσχωματκά κοιτάσματα της Μακεδονίας, στις λατεριτικές και βωξιτικές αποθέσεις της Στερεάς Ελλάδας και τα απορρίμματα κόκκινης λάσπης που παράγει η μεταλλουργία αλουμινίου. Σε όλες τις περιπτώσεις θα παραδοθούν οικονομοτεχνικές μελέτες, θα αναδειχθούν οι βέλτιστες τεχνολογίες παραγωγής και θα υπάρξουν οδηγίες, μηχανισμοί και κατάλληλες περιβαλλοντικές τεχνολογίες για ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων.
Το έργο EURARE θα ξεκινήσει στις αρχές Νοεμβρίου, με την συμμετοχή 7 γεωλογικών ινστιτούτων, 6 μεταλλευτικών εταιρειών, 3 βιομηχανιών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, 4 επιχειρήσεων τεχνολογικών εφαρμογών και 4 πανεπιστημίων από 11 χώρες της Ευρώπης, και θα διαρκέσει 4 χρόνια (2012-2016). Ένα πραγματικά πανευρωπαϊκό έργο που χρηματοδοτείται με περίπου 10 εκ. ευρώ. Στους 3 Έλληνες εταίρους, που είναι το ΕΜΠ, το ΙΓΜΕ και το Αλουμίνιο της Ελλάδος αντιστοιχεί ποσό της τάξης του 16% της συνολικής χρηματοδότησης.
Τα κρίσιμα ορυκτά, με αιχμή του δόρατος τις σπάνιες γαίες βρίσκονται στο οικονομικό, βιομηχανικό και αναπτυξιακό προσκήνιο της Ευρώπης. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε πρόσφατα και τις πρόσφατες συναντήσεις της Ε.Ε.-ΗΠΑ και Ε.Ε.-Γροιλανδίας με επίκεντρο κοινές δράσεις για βιώσιμη παραγωγική παρουσία των σπανίων γαιών. Η Ελλάδα είναι και πρέπει να μείνει κοντά στις εξελίξεις αυτές, επενδύοντας στην κοιτασματολογική αξιολόγηση και δυναμική αξιοποίηση των πηγών σπανίων γαιών που διαθέτει.
Το έργο EURARE, που χρηματοδοτείται από κοινοτικούς πόρους του 7ου Προγράμματος Πλαισίου κινείται στην κατεύθυνση αυτή. Στόχος είναι η απεξάρτηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από Κινεζικές εισαγωγές σε όλο το φάσμα της παραγωγικής και οικονομικής αλυσίδας των σπανίων γαιών (value chain). Από την κοιτασματολογική έρευνα, την αποθεματική βιωσιμότητα, την ανάπτυξη φιλικών στο περιβάλλον μεθόδων μεταλλευτικής επεξεργασίας και μεταλλουργικής παραγωγής, και διάθεσης τελικών προϊόντων για την ευρωπαϊκή βιομηχανία υψηλής βιομηχανίας. Όλες οι βασικές δραστηριότητες, εφαρμογές και παραγωγικές δοκιμές που προβλέπονται στο έργο θα πραγματοποιηθούν σε πιλοτική/ημι-βιομηχανική κλίμακα. Θα ερευνηθούν όλα σχεδόν τα γνωστά σήμερα κοιτάσματα σπανίων γαιών από την Γροιλανδία, την Σουηδία, την Φινλανδία, την Φινλανδία και την Ελλάδα. Στην χώρα μας θα μελετηθούν οι υψηλές συγκεντρώσεις σπανίων γαιών στα προσχωματκά κοιτάσματα της Μακεδονίας, στις λατεριτικές και βωξιτικές αποθέσεις της Στερεάς Ελλάδας και τα απορρίμματα κόκκινης λάσπης που παράγει η μεταλλουργία αλουμινίου. Σε όλες τις περιπτώσεις θα παραδοθούν οικονομοτεχνικές μελέτες, θα αναδειχθούν οι βέλτιστες τεχνολογίες παραγωγής και θα υπάρξουν οδηγίες, μηχανισμοί και κατάλληλες περιβαλλοντικές τεχνολογίες για ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων.
Το έργο EURARE θα ξεκινήσει στις αρχές Νοεμβρίου, με την συμμετοχή 7 γεωλογικών ινστιτούτων, 6 μεταλλευτικών εταιρειών, 3 βιομηχανιών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, 4 επιχειρήσεων τεχνολογικών εφαρμογών και 4 πανεπιστημίων από 11 χώρες της Ευρώπης, και θα διαρκέσει 4 χρόνια (2012-2016). Ένα πραγματικά πανευρωπαϊκό έργο που χρηματοδοτείται με περίπου 10 εκ. ευρώ. Στους 3 Έλληνες εταίρους, που είναι το ΕΜΠ, το ΙΓΜΕ και το Αλουμίνιο της Ελλάδος αντιστοιχεί ποσό της τάξης του 16% της συνολικής χρηματοδότησης.
Τα κρίσιμα ορυκτά, με αιχμή του δόρατος τις σπάνιες γαίες βρίσκονται στο οικονομικό, βιομηχανικό και αναπτυξιακό προσκήνιο της Ευρώπης. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε πρόσφατα και τις πρόσφατες συναντήσεις της Ε.Ε.-ΗΠΑ και Ε.Ε.-Γροιλανδίας με επίκεντρο κοινές δράσεις για βιώσιμη παραγωγική παρουσία των σπανίων γαιών. Η Ελλάδα είναι και πρέπει να μείνει κοντά στις εξελίξεις αυτές, επενδύοντας στην κοιτασματολογική αξιολόγηση και δυναμική αξιοποίηση των πηγών σπανίων γαιών που διαθέτει.
