Ρωσο-Ουκρανική κρίση: Η παγίδα των υποσχέσεων, η γεωπολιτική εξαπάτηση, το δίκαιο μιας χώρας, η αρχή της «Ανοιχτής Πόρτας». Όλα τα έχει ο μπαξές-διαλέγεις και πάιρνεις

 

Εφόλης της ύλης και για λόγους επικαιρότητας που τρέχει και δε φτάνει!

Προσπαθώ όλο αυτό το διάστημα να κατασταλάξω και να διαμορφώσω μια άποψη, πάντα  στο μέτρο του δυνατού που μου επιτρέπει η ιδιότητα του απλού πολίτη, σχετικά με την εκ των πραγμάτων παρατεταμένη εμπόλεμη Ρωσο-Ουκρανική κρίση. Διάβασα την ιστορική εξέλιξη κάποιων γεγονότων, καθώς πως αυτά ερμηνεύονται από τις διάφορες εμπλεκόμενες πλευρές. Χρήση πολλών «φίλτρων» προς αποφυγή μεροληπτικής ανάδειξης υποκειμενικών προσεγγίσεων. Βασικός στόχος η αντικειμενικότητα, σε ένα περιβάλλον που κυριαρχείται από σχόλια που αναφέρονται κυρίως στο τώρα, και όχι για στο πως φθάσαμε εδώ. Του στύλ «μου αρέσει ο Πούτιν» ή του «συμφωνώ με τον Ζελένσκι». Ή καλά κάνει η ΕΕ μέχρι το, «οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι άχρηστοι». Προσωπικά μου πρέκυψε η παρακάτω ανάλυση, κρατώντας πάντα μια «πισινή», με δεδομένο ότι ούτε πολιτικός είμαι για να έχω ευθύνες ή να πρέπει να παίρνω αποφάσεις, αλλά ούτε γνωρίζω από πρώτο χέρι τις λεπτομέρειες, που ενδεχόμενα και να μην βλέπουν το φως της δημοσιότητας. 

1.      Συνοπτικά, η θέση των περισσότερων Δυτικών χωρών και του ΝΑΤΟ είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ επίσημη, γραπτή και νομικά δεσμευτική συμφωνία που να απαγορεύει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, από τη ρωσική πλευρά και από ορισμένους δυτικούς ακαδημαϊκούς και διπλωμάτες, υποστηρίζεται ότι υπήρξαν ανεπίσημες υποσχέσεις ή «πολιτικές συμφωνίες» που δημιούργησαν στην Ρωσία την εντύπωση ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά θα σταματούσε. Η Ρωσία βασίζει τον ισχυρισμό της για "σπασμένες υποσχέσεις" κυρίως σε συνομιλίες κατά τη διάρκεια της επανένωσης της Γερμανίας στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και αρχές της δεκαετίας του 1990. Συγκεκριμένα,  στις διαπραγματεύσεις για την ένωση της Δυτικής και Ανατολικής Γερμανίας, ο Σοβιετικός ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ συζήτησε με δυτικούς αξιωματούχους (συμπεριλαμβανομένου του Αμερικανού ΥΠΕΞ James Baker και του Γερμανού Καγκελάριου Helmut Kohl) το ζήτημα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ. Ρωσικά και ορισμένα δυτικά αρχεία δείχνουν ότι οι Δυτικοί ηγέτες είπαν πράγματα όπως ότι «το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί ούτε μια ίντσα προς τα ανατολικά» ή ότι δεν υπήρχε «κανένας λόγος» για να επεκταθεί. Ο James Baker πρότεινε στο Γκορμπατσόφ μια συμφωνία όπου «θα εξασφαλιζόταν ότι η δικαιοδοσία του ΝΑΤΟ δεν θα επεκτεινόταν προς τα ανατολικά». Βέβαια, αυτές οι δηλώσεις δεν εντάχθηκαν ποτέ στις επίσημες συνθήκες. Η Ρωσία τις ερμήνευσε σαν πολιτικές δεσμεύσεις, ενώ οι Δυτικοί ερμηνεύουν ότι αφορούσαν συγκεκριμένα τη στρατιωτική παρουσία του ΝΑΤΟ στην πρώην Ανατολική Γερμανία και όχι τη μελλοντική ένταξη άλλων χωρών. Επίσης, οι συνομιλίες αυτές έγιναν με την ΕΣΣΔ, η οποία δεν υφίσταται πλέον. Επομένως, ενώ η Δύση επικαλείται το διεθνές δίκαιο και την ελευθερία επιλογής των κρατών, η Ρωσία επικαλείται μια ιστορική αδικία και γεωπολιτική εξαπάτηση. Αυτή η θεμελιώδης διένεξη βρίσκεται στον πυρήνα της σημερινής κρίσης.

2.      Η δύση λέει ότι, δεν υπάρχει κανένα γραπτό πρωτόκολλο ή συνθήκη που να απαγορεύει σε οποιαδήποτε χώρα, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Το ζήτημα της ένταξης της Ουκρανίας αποφασίζεται αποκλειστικά από την ίδια την Ουκρανία και τα 32 κράτη μέλη του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία δεν έχει δικαίωμα βέτο σε αυτήν την απόφαση. Μάλιστα, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008, το ΝΑΤΟ δήλωσε ότι «η Ουκρανία και η Γεωργία θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ» σε κάποιο μέλλον χωρίς να ορίσει χρονοδιάγραμμα. Αυτή η δήλωση έγινε παγκοσμίως γνωστή και θεωρείται η πιο σαφής δήλωση προς αυτή την κατεύθυνση.

3.      Αυτή η αντίληψη μιας «σπασμένης, αλλά συγκεκριμένης υπόσχεσης" είναι θεμελιώδης για την ερμηνεία του Κρεμλίνου για τα γεγονότα και αποτελεί την βάση πάνω στην οποία πάρθηκε η Ρωσική απόφαση εισβολής στην Ουκρανία. Σε αυτό συνετέλεσε, όπως έχει γίνει ευρύτερα γνωστό, και η εξοντωτική αντιμετώπιση της ρωσικής μειονότητας από το Ουκρανικό κράτος. Ακόμη και έτσι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δεν δικαιολογείται η εισβολή και κατάκτηση εδαφών μιας κυρίαρχης χώρας από ξένη δύναμη. Ότι και να έχει συμβεί, όποια και αν είναι η αιτιολόγηση. Το ζήσαμε εμείς με την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, που παρά το γεγονός ότι είναι σήμερα «εν μέρει» κατεχόμενη ευρωπαϊκή χώρα, ούτε λόγος για μια δυναμική αντιπαράθεσης, με την ίδια ένταση και περιεχόμενο που γίνεται για την Ουκρανία. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα με την εισβολή στην Παλαιστίνη, αλλά δεν «ματώνει μύτη» για αυτό. Και αν πάμε και στα πολύ δικά μας, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει  να   θεωρούμε μια τέτοια εισβολή δικαιολογημένη, όταν έχουμε δίπλα μας μια γείτονο χώρα, που συχνά πυκνά θέτει θέμα συνόρων, στην βάση κυρίως των νησιών του Αιγαίου, αλλά κάνει και λόγο για «τουρκική» μειονότητα  αναφερόμενη στους έλληνες  μουσουλμάνους. Και είναι στο κίνδυνο αυτό που η ευρωπαϊκή ιδιοτητα της χώρας μας αποτελεί αμυντική ασπίδα προστασίας. Αφού απλά τα ελληνικικά, είναι ευρωπαϊκά σύνορα και κάθε επθετική πρόθεση, από οποιονδήποτε εκτός ΕΕ και αν προέρχεται, αφορά πρόκληση για όλη την Ευρώπη.            

4.      Είναι σωστή η πολιτική στρατηγική πυ ακολουθεί η ΕΕ; Λαμβάνοντας υπόψη την επιθετική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τόσο η ΕΕ συνολικά, όσο και κάθε χώρα ξεχωριστά θεώρησαν ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί και στις ίδιες. Έτσι λοιπόν είχαμε την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, την τεράστιου κόστους εξοπλιστική υστερία της ΕΕ, την χρήση μιας ρωσοφοβικής φρασεολογίας και την γενναία διοχέτευση όπλων και χρημάτων στην Ουκρανία. Αποφάσεις και εξελίξεις που όπως φάινεται, ολοένα και περισσότερο βρίσκουν αντίθετους τους ευρωπαίους πολίτες, κυρίως στην νότια Ευρώπη. Γεγονός είναι ότι ποτέ δεν υπήρξε μεγαλύτερο χάσμα για ένα κομβικό θέμα, μεταξύ των αποφάσεων και της πρακτικής που ακολουθούν οι ευρωπαίοι πολιτικοί σε σχέση με τις αντιλήψεις που έχουν δημιουργηθεί και επικρατούν στην κοινή γνώμη και τους απλούς πολίτες. Σε σημείο μάλιστα που η πλειοψηφία πιστεύει στα λεγόμενα του Πούτιν, ότι ποτέ δεν υπήρξε, αλλά ούτε υπάρχει πρόθεση της Ρωσία να εισβάλλει σε ευρωπαϊκή χώρα, από αυτά των ευρωπαίων ηγετών που ισχυρίζονται το αντίθετο.

5.      Πούτιν ή Ζελάνσκι λοιπόν! Αν οι απόψεις γαι τον Πούτιν διίστανται (επικύνδινος δικτάτορας, σπουδαίος ηγέτης που προστατεύει τον λαό και την χώρα του), ανάλογα από την προέλευση τους, σε αυτές τις πολλές που υπάρχουν για τον Ζελένσκι, προστίθενται διαρκώς νέες. Από ένα ηγέτη πατριώτη που αγωνίζεται για να σώσει την χώρα του, μέχρι κάποιον που από το πουθενά βρέθηκε να προεδρεύει της Ουκρανίας (δεν θέλω να μπω σε σενάρια, που η αλήθεια είναι οτι υπάρχουν, σχετικά με την μεθοδευμένη ανάρρηση του με «ξένο δάχτυλο»). Χαρακτηριστικό γνώρισμα του, τα συχνά ταξίδια του σε ευρωπαίκές κυρίως χώρες για να μαζέψει όπλα και χρήματα, όταν μάλιστα η Ουκρανία δεν συμμετέχει σύσσωμη στον πόλεμο. Πρόσφατα ο γερμανός καγκελάριος Μερτς, σε μια στιγμή αναλαμπής είπε φωναχτά αυτό που σκέπτονταν, λέγοντας στο Ζελένσκι να πείσει όλους τους νέους Ουκρανούς που βρίσκονται στην Ευρώπη να γυρίσουν πίσω και να πολεμήσουν για την χώρα τους. Επίσης ο Ουκρανός πρόεδρος φαίνεται πως εμπλέκεται σε θέματα διαφθοράς (ο ίδιος διέλυσε την δημόσια υπηρεσία κατά της διαφθοράς στην χώρα του), μια είδηση που βρίσκει πλέον βήμα δημοσιότητας σε έγκυρα ΜΜΕ. Πληροφορίες λένε πως ο Τραμπ ήδη στείλει σχετικό τελεσίγραφο και ψάχνει ήδη τρόπους αντικατάστασης του. Το ερώτημα  είναι τι θα κάνουν οι ευρωπαίοι πολιτικοί, που φαίνεται ότι μάλλον δεν σκοτίζονται ούτε πτοούνται, αφού μέχρι πρόσφατα υποδέχτηκαν το Ζελένσκι, που φεύγοντας από την κάθε χώρα επίσκεψης του, είχε μαζί του συγκεκριμένες υποσχέσεις για περισσότερα όπλα και πακέτα χρημάτων. Ένα παράδοξο, κυρίως σε σχέση με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω τους, αφού συνεχίζουν να παίρνουν, μάλλον, αντιλαϊκές αποφάσεις στο θέμα αυτό.

6.      Η ΕΕ χρειάζεται, εφόσον νομίζει ότι είναι απαραίτητη η αμυντική της προστασία, να οικοδομήσει τον δικό της στρατιωτικό μηχανισμό. Είναι φανερό, και μέσα από ην Ρωσο-Ουκρανική κρίση, ότι το ΝΑΤΟ είναι ένας παρωχημένος οργανισμός, χωρίς λόγο ύπαρξης και μελλον  (αποστασιοποίηση των ΗΠΑ του Τραμπ σε μεγαλύτερο ή μκρότερο βαθμό). Μια ευρωπαϊκη αμυντική προοπτική θα δώσει την δυνατότητα καθαρότερης και πιο σθεναρής θέσης, όταν διατρέχει στρατιωτικό κίνδυνο κάποιο από τα μέλη της, κάτι που δεν μπορεί να κάνει το ΝΑΤΟ απέναντι στα δικά του, όπως οι διαφορές Ελλάδας – Τουρκίας, με την πρώτη να απειλείται διαρκώς από την δεύτερη, αν και οι δύο νατοϊκές χώρες. Σε ότι αφορά στο υπό αμφισβήτησης υπαρξιακό καθεστώς του ΝΑΤΟ, ο Dr. Carlo Masalaστο βιβλίο του «If Russia Wins: A Scenario», αναφέρει χαρακτηριστικά,  «Ορισμένα κράτη μέλη (του ΝΑΤΟ) αμφισβήτησαν επανειλημμένα το κατά πόσον οι ΗΠΑ θα διακινδύνευαν πραγματικά την καταστροφή της Νέας Υόρκης για να απελευθερώσουν το Αμβούργο. Εάν τέτοιοι φόβοι ήταν διαδεδομένοι σε μια εποχή που ολόκληρη η Ευρώπη ένιωθε την απειλή της Σοβιετικής Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, τότε σήμερα είναι λογικό να αναρωτηθούμε γιατί όχι μόνο οι ΗΠΑ, αλλά και χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία (για να αναφέρουμε μόνο δύο παραδείγματα), θα έπρεπε να διακινδυνεύσουν τη ζωή των στρατιωτών και των πολιτών τους σε περίπτωση ακόμη και μιας πολύ περιορισμένης περιφερειακής κλιμάκωσης στην Ευρώπη».

Αποφεύγω να μπω στο ρόλο (αν και σημαντικός) των χωρών που παράγουν όπλα, με τις βιομηχανίες τους να καταγράφουν τεράστια κέρδη. Ένα θέμα που έχει πολλές πτυχές, βαθιά πλοκάμια, και χαρακτηριστικά Λερναίας  Ύδρας, αφού κάθε φορά που κόβεις ένα κεφάλι φυτρώνουν άλλα δύο στη θέση του.  Άπιαστα πράγματα και καταστάσεις ελλεηνικής μυθολογίας και επιστημονικής φαντασίας, για το κοινό νου!  

The Conspiracy of Silence: The Contradictory Paradox of the Mines Everyone Needs but No One Wants - Nikolaos Arvanitidis, Dr. Economic Geologist

The contradictory approach to the extraction of mineral raw materials (MRMs), despite their necessity, is indeed a classic paradox and a socio-economic dilemma. Let's examine it in detail (Tab. 1).

What does "need" mean?

·        Economic Development & Wealth: MRMs (lithium, cobalt, rare earth elements, copper, etc.) are essential for almost all modern industries. Without them, we would not have:

o   Technology: Mobile phones, laptops, electric vehicles, and powerful computers.

o   Green Energy Transition: Wind turbines, solar panels, and batteries require vast quantities of specific Critical Mineral Raw Materials (CMRMs).

o   Everyday Products: From beverage cans (aluminium) to fertilizers (phosphates).

·        National Security & Independence: The ability to access CMRMs without dependence on other countries (often with unstable geopolitical environments) is a matter of national security for many states.

·        Employment: Mines (metallic and industrial minerals) create direct jobs (often in remote or economically weak regions) and indirect jobs in related industries.

Why does "no one want" them (nearby)?

·        Environmental Impacts:

o   Deforestation & Landscape Alteration: Open-pit mines dramatically change the natural landscape.

o   Soil & Water Pollution: Pollution from heavy metals and chemicals from waste (e.g., tailings) can contaminate groundwater and surface water, threatening health and agriculture.

o   Air Pollution: Dust and emissions from the mine's operation and material transport.

·        Social & Health Impacts:

o   Resident Health: Inhabitants of nearby communities face increased risks of respiratory problems, cancer, and neurological damage due to exposure to heavy metals and chemicals.

o   Community Displacement: Often, opening a mine requires the relocation of entire villages or indigenous populations.

o   Social Conflict: The arrival of companies and workers disrupts the social fabric of local communities.

·        The "NIMBY" Phenomenon (Not In My Backyard):

o   Everyone wants smartphones and electric cars, but no one wants the mine located near their town or village. This is the essence of the paradox—the collective need clashes with individual interest and concern for family safety and health.

The Greatest Paradox: The "Green" Transition

The paradox becomes especially acute with the transition to renewable energy. To reduce our dependence on fossil fuels (which also have a massive environmental footprint), we need vast quantities of MRMs. This means even more mines. It is a tragic irony that to become "greener," we must accept an industry traditionally considered highly "polluting."

Conclusion

The mining paradox has no easy solution. It is a continuous search for a balance between:

• Global needs (development, technology, green energy).
• Local costs (environment, health, society).

Potential solutions lie in:

• Stricter environmental regulations and their enforcement.
• A circular economy and improved recycling to reduce the need for new mines.
• Technological innovations that make extraction cleaner and less harmful.
• A fair distribution of benefits to the local communities that "bear" the consequences.

Ultimately, the paradox forces us to confront a difficult question: What is our technological and economic progress truly worth, and who pays its real price?

On the other hand, the mining industry has made tremendous strides in technology, safety, and environmental management. However, public opinion often remains negative. Let's look at the reasons for this contradiction.

Why does the industry face unfair criticism, despite its improvements?

·        The Weight of History and "Bad Images"

o   The industry carries a heavy historical burden. Images from 19th-century mines, the Baia Mare disaster (2000, cyanide pollution), and the recent Brumadinho collapse (2019, Brazil) are deeply etched in the collective memory.

o   Improvement is recent, but bad images are powerful and timeless. A single disaster can overshadow decades of progress.

·        Asymmetric Communication: Losses are Visible, Benefits are Invisible

o   Losses are local, specific, and dramatic: A realistic photo of a mine, a "polluted" river, a displaced village. These are easily transmitted and provoke reactions.

o   Benefits are global, abstract, and distributed: Who thinks of the lithium in their phone or the cobalt in their EV's battery? The benefits (wealth, technology, jobs) are scattered and not directly attributed to a specific "mine."

·        The "NIMBY" Phenomenon is Stronger than Technical Innovations

o   A company may have the best environmental plans, the safest protocols, and offer economic development. However, for a resident, the fear that their air quality, water, and peace of life will be endangered is existential. This fear, even if not based on current technology, is very real and drives resistance.

·        Exploitation by Activists and Politicians

o   Mines are an "easy target." Opposition (local or national) can use a proposed mine as a symbol to mobilize voters and show they are "protecting the environment."

o   Often, information is asymmetric, highlighting potential (and sometimes overestimated) risks while ignoring safety protocols and economic benefits.

·        The Inherent Nature of the Industry: Intrusive and Irreversible

o   Even the most "sustainable" mine is, by definition, intrusive. It completely changes the landscape. It cannot be "invisible" like a data center or an electronics factory.

o   The impacts, even when controlled, are long-term (e.g., managing waste after the mine closes, for decades). This creates justifiable distrust: "Who guarantees that the company will be there to manage it in 30 years?"

·        The "Green" Paradox Trap

o   As mentioned before, to build a "green" economy, we need more MRMs. This creates moral confusion for many: How can I support an industry that seems to contradict my environmental values, even if it is essential for them?

o   This cognitive dissonance is often resolved by simply blaming the industry, rather than accepting the complexity of the dilemma.

Conclusion: The Crisis of Trust

The fundamental problem is not always technology, but rather a profound lack of trust.

• Local communities do not trust that companies will keep their long-term promises.
• They do not trust that governments will regulate them effectively.
• They see that, all too often, profits are privatized, while the environmental costs are public across society.

So why does this happen? It happens because the industry, despite its technical improvements, has failed to communicate effectively and build trust with a broad audience. It is struggling against a powerful undercurrent of fear, a general discontent with industrialization, and a deep-seated distrust of large corporations and institutions.

Progress in practice must be accompanied by equally significant progress in transparency, communication, and the genuine inclusion of communities as real partners—not as obstacles. 

Table 1: Summary of Pros and Cons - The Mining Paradox

Approach / Viewpoint	The Pros (The Need)	The Cons (The Resistance)	Core Conflict
1. The Critical Approach (“Mines are needed, but no one wants them”)	- Economic Development: Wealth, jobs, taxes. - Technological Progress: Essential for mobiles, EVs, and computers. - Green Transition: Key materials for wind turbines, batteries, and solar panels. - National Security: Independence in strategic and CMRMs.	- Environmental Impact: Water/air pollution, deforestation, biodiversity loss. - Social Impact: Community displacement, health problems, social disruption. - The NIMBY Phenomenon: Collective need vs. individual cost. - Historical Burden: Past disasters shape perception.	Local Cost vs. Global Benefit: Benefits are abstract and distributed (e.g., better tech for all), while costs are specific and concentrated (e.g., polluted water in one village).
2. The Industry Approach (“The sector has improved dramatically and faces unfair criticism”)	- Technological Progress: Cleaner and safer extraction protocols. - Improved Environmental Control: Modern methods for waste and water management. - Social Responsibility: Investments in local communities, job creation. - Essential for the Transition: We cannot have green energy without responsible mining.	- Lack of Trust: The public does not believe promises of long-term safety. - Asymmetric Communication: Disasters make headlines; successes are anonymous. - Politicization: Mines become an easy target for activists and politicians. - Inherent Intrusiveness: Even a "sustainable" mine permanently alters the landscape.	Real Progress vs. Perceived Risk: Despite objective improvements, public fear and distrust remain high due to the intense and irreversible nature of the activity.

Summary of the Conflict

The core of the paradox and conflict lies in the imbalance between our collective need for MRMs and our individual resistance to suffering the consequences.

• The critical approach shows why this resistance exists, focusing on the moral and environmental costs.
• The industry approach emphasizes that the price has been significantly reduced through technology and better practices, and that the sector is unjustly demonized.

The conflict is intensified by the fact that the green transition, a primary goal of environmental movements, depends on the very same industry these movements often oppose. This creates a dilemma where the solution to one problem (climate change) requires strengthening an activity that appears to contribute to another (environmental degradation).

 

2025: Ένας Κόσμος σε Κρίση - Πόλεμος, Πρόσφυγες και η Αναζήτηση Ελπίδας, Νικόλαος Αρβανιτίδης

 

Εν έτη 2025, και ο κόσμος είναι περισσότερο ανήσυχος από ποτέ. Πολεμικές συρράξεις, ανέχεια μετακινήσεις πληθυσμών και αλλεπάλληλα προσφυγικά ρεύματα. Μια πραγματική και συνάμα οδυνηρή εικόνα. Η ανησυχία αυτή δεν είναι μόνο γεωπολιτική ή οικονομική είναι και υπαρξιακή, καθώς δημιουργεί μια γενικευμένη αίσθηση αστάθειας..

Άποψη μου είναι ότι για την κατάσταση αυτή η ευθύνη είναι συστημική και βαρύνει πολλούς, και κυρίως τις αντιτιθέμενες πλευρές. Στην πλειοψηφία τους, όταν δύο άτομα, δύο χώρες, δύο ομάδες ανθρώπων «τσακώνονται», φταίνε λίγο-πολύ και οι δύο. Ένα απλό παράδειγμα από τον ποδοσφαιρικό χώρο. Ο Ζιντάν, ο καθόλα αγαπητός Ζιζού, έδωσε την περιβόητη και ιστορική κουτουλιά στον Ματεράτσι γιατί αυτός του έβρισε την οικογένεια του, στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 2006. Άρα υπήρξε συγκεκριμένη πρόκληση και σε μια στιγμή έντασης η αντίδραση ήταν αυτή που ήταν. Βέβαια αργότερα (το 2022) ο Ζινεντίν Ζιντάν δήλωσε, «Η κουτουλιά στον Ματεράτσι δεν ήταν το σωστή… δεν είμαι περήφανος για αυτό, αλλά είναι μέρος της καριέρας μου».

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή ξεκινώντας από τις σημερινές πολεμικές συρράξεις. Η «Δύση», με ότι αυτό περιλαμβάνει και συνεπάγεται, ρίχνει το βάρος και την ευθύνη της Ρώσο-ουκρανικής στην Ρωσία, με το βασικό επιχείρημα ότι κάθε κυρίαρχο κράτος, η Ουκρανία στην προκειμένη περίπτωση, έχει δικαίωμα να επιλέγει τον δρόμο του. Σωστό, αλλά αρκετές φορές ανέφικτο όπως έχει δείξει η ιστορία. Δηλαδή, με το χέρι στην καρδιά, πόσοι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι ο Ζελένσκι από μόνος του θα σηκώνονταν ένα πρωί και θα έκανε αίτηση ένταξης της χώρας του στο ΝΑΤΟ; Ή ότι ο Πούτιν χωρίς λόγο, θα ξυπνούσε ένα άλλο πρωί και θα έλεγε «ας κάνω μια εισβολή στην Ουκρανία». Τώρα βέβαια δεν βάζω το χέρι μου στη φωτιά, γαιτί μπορεί και να το έκανε, δηλαδή να εισέβαλε στην Ουκρανία έτσι και αλλιώς. Το βασικό λοιπόν ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί το έκανε ο Ζελενσκι, την στιγμή που όλοι γνώριζαν και περίμεναν αυτή την αντίδραση από την ρωσική πλευρά. Ήταν από άγνοια κινδύνου, δεν υπολόγισε σωστά το ρίσκο ή επέλεξε να το ρισκάρει, ή δέχτηκε τις "δυτικές" δεσμεύσεις ότι κάντο εσύ και εμείς εδώ είμαστε. Σε κάθε περίπτωση βέβαια το αποτέλεσμα είναι ότι τόσο η Ουκρανία, όσο η ΕΕ, αλλά  και όλος ο κόσμος μπήκαν σίγουρα σε μια επώδυνη περιπέτεια. Γιατί βέβαια το τρομακτικό και τραγικό στις περιπτώσεις αυτές είναι οι επακόλουθες και παράπλευρες προεκτάσεις των συγκεκριμένων πράξεων (1). Από την άλλη, είναι σωστό ότι η Ρωσία εκμεταλλευόμενη την δεδομένη κατάσταση έχει κυριεύσει την μισή Ουκρανία; Φυσικά και όχι, και το ΟΧΙ είναι ισχυρό και αδιαπραγμάτευτο. Αλλοίμονο αν κάθε κράτος καταλαμβάνει το κυριαρχικό έδαφος μιας άλλης χώρας, και μάλιστα με κόστος ανθρώπινες ζωές και στις δύο πλευρές. Συνέβη και στην Κύπρο, δυστυχώς με όλους τους υποτιθέμενους συμμάχους, ακόμη και σήμερα να σφυρίζουν αδιάφορα. Το Ισραήλ αντί για κάποια διαδικαστικά, ίσως και περιορισμένα στρατιωτικά αντίποινα για τους ομήρους που με έκνομο τρόπο κρατάει η Χαμάς, δεν έχασε την ευκαιρία, αφού βρήκε το πρόσχημα, που προφανώς έτσι και αλλιώς αναζητούσε, να εξολοθρεύσει με απάνθρωπο τρόπο τον παλαιστινιακό λαό και να ισοπεδώσει την Γάζα (2 & 3), με τις "ευλογίες" του Τραμπ, που εξέφρασε την επιθυμία να μετατρέψει την Γάζα σε Ριβιέρα. Είναι φανερό ότι "εκπονείται ένα απαράδεκτο σχέδιο γενοκτονίας και εκτοπισμού των Παλαιστινίων της Γάζας", όπως χαρακτηριστικά είπε και ο Μπερνι Σάντερς, ο πρώτος Αμερικανός πολιτικός που κάνει δημόσια μια τέτοια δήλωση. Και αυτό με την ανοχή της «Δύσης», που στην Ρωσία (ίσως και σωστά θα έλεγα εγώ) επιβάλλει μέτρα, αλλά  για το Ισραήλ «ούτε γάτα, ούτε ζημιά! Δύο μέτρα, δύο σταθμά. Αν και αυξάνονται ολοένα και περισσότερο οι φωνές που ζητούν αποκλεισμό του Ισραήλ από αθλητικές και άλλες ευρωπαϊκές και διεθνείς διοργανώσεις. Υπάρχει ήδη μια σχετική κινηκότητα στην κατεύθυνση αυτή με την Ισπανία να έχει ανακοινώσει ότι δεν θα πάρει μέρος στον διαγωνισμό της EUROVISION στην περίπτωση συμμετοχής του Ισραήλ, ενώ πρόσφατα Μεγάλη Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία και Γαλλία προέβησαν στην αναγνώριση του Παλαιστινιακού κράτους, με την χώρα μας να παραμένει μεταξύ των λίγων που δεν το έχουν κάνει ακόμη.

Είναι πολλοί, και σίγουρα περισσότεροι από δύο, στις περιπτώσεις αυτές, που ενοχοποιούνται για τις συνέπειες που δημιουργούν αυτού του είδους, οι μάλλον, "βάση σχεδίου", και εν τέλει αναμενόμενες αυτές συγκρούσεις. Καθόλα επιδραστικές από κάθε άποψη για τους πολίτες και την καθημερινότητα τους. Φόβος, για παράδειγμα, μήπως η δική μου χώρα είναι η επόμενη στην οποία ο ισχυρός ή ο δικός μου γείτονας κάποια στιγμή θα σκεφτεί να εισβάλλει. Μια αίσθηση που οδηγεί σε διαρκή και παράλογη εξοπλιστική θωράκιση και σε συνθήκες συνεχούς κρίσης.  

Σχ. 1: Εικόνες απόγνωσης και καταστροφής, αποτέλεσμα της ρωσο ουκρανικής πολεμικής σύρραξης (Πηγή: LIFO).

Σχ. 2: Σπίτια στην λωρίδα της Γάζας έχουν ισοπεδωθεί από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς (Πηγή: REUTERS/Mohammed Salem/File Photo).

Σχ. 3: Παλαιστίνιοι εγκαταλείπουν την λωρίδα της Γάζας μετά από εντολή εκκένωσης (Πηγή: REUTERS/Mahmoud Issa).

«Μερικοί ζουν για να ταξιδεύουν, και άλλοι ταξιδεύουν για να ζουν»

Σε ότι αφορά λοιπόν στις μετακινήσεις πληθυσμών και τους πρόσφυγες θα έλεγα ότι κανείς δεν θέλει να φύγει από την χώρα του, το σπίτι του αν ζει ειρηνικά, έχει ποιοτική περίθαλψη, οργανωμένη εκπαίδευση και φαγητό για τα παιδιά του, και γενικά μια κανονική ζωή. Η έλλειψη εργασίας, η υπερβολική ακρίβεια και η οικονομική ύφεση μπορούν να αναγκάσουν ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα πάντα αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Η απουσία δικαιοσύνης και οι ανισότητες σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Χαρακτηριστικά που συχνά επιβάλλονται και διατηρούνται από εξωτερικούς παράγοντες. Που με ευκολία και επιπολαιότητα μιλούν για κλιματική αλλαγή και κλιματικούς πρόσφυγες. Από που και ως που. Εγώ δεν θυμάμαι στην 70χρονη ζωή μου οι χώρες προέλευσης των προσφύγων (π.χ. Αφρικανικές) να μην είχαν ποτέ προβλήματα νερού ή ξηρασίας, και γενικότερα να μην συνέβαιναν φυσικές καταστροφές. Συνεπώς τα περί κλιματικής κρίσης είναι υπό πλήρη αμφισβήτηση, για να μην πω κάτι άλλο. Η ουσία είναι ότι πίσω από τα νούμερα κρύβονται εκατομμύρια προσωπικές τραγωδίες. Oικογένειες που χωρίζονται, παιδιά που χάνουν τη διαπαιδαγώγηση και την αθωότητα τους, άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες απάνθρωπης φτώχειας. Και βέβαια, η άφιξη μεγάλων αριθμών προσφύγων (Σχ. 4) δημιουργεί τεράστιες πιέσεις και διχόνοια στις χώρες προορισμού, τροφοδοτώντας πολιτικό εξτρεμισμό, εθνικισμό και κοινωνικό αποκλεισμό.

Σχ. 4: Mετανάστες και πρόσφυγες αποβιβάζονται  σε συνεχή βάση από την αρχή του 2015  στο νησί της Λέσβου (Πηγή: EuroNews).

Οι πολεμικές συρράξεις, από την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή έως την Αφρική, δεν αποτελούν απλώς περιφερειακά γεγονότα, αλλά πυροδοτούν αλυσιδωτές αντιδράσεις που επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία, τις ενεργειακές ισορροπίες και την κοινωνική σταθερότητα.

Πολλά λοιπόν από αυτά τα «καταστροφικά» που συμβαίνουν στον κόσμο τα προκαλούμε εμείς οι ίδιοι ή αν θέλετε αυτοί (οι ισχυροί) που παίρνουν τις αποφάσεις, και μάλιστα, εν ονόματι μας, για λογαριασμό μας και στο όνομα της δημοκρατίας! Στο πλαίσιο αυτό η παραπληροφόρηση και η χειραγώγηση της δημόσιας γνώμης γίνονται τυπικά εργαλεία. Ο Μπέρνι Σάντερς ανέφερε πρόσφατα ότι "η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση Τραμπ περιορίζει με αυταρχικό τρόπο την ελεθερία λόγου και φιμώνει τις φωνές που διαφωνούν". 

Σε μια περίοδο που οι ηγεσίες σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι μόνο δεν στέκονται στο ύψος των περιστάσεων αναφορικά με την αντικειμενική προσέγγιση των υφιστάμενων κρίσεων, αλλά τις οξύνουν και δημιουργούν πρόσθετες οι ίδιοι τους με τις πρακτικές που εφαρμόζουν. Ο Πούτιν με τις ενέργειες του, δίνει κατά κάποιο τρόπο όλο το δικαίωμα στην Ευρώπη κυρίως, να αποκαλεί την Ρωσία εχθρό και στρατιωτική απειλή. Η πολιτική ανωριμότητα και έλλειψη διορατικότητας του Ζελένσκι, όταν μάλιστα έχει το δύσκολο έργο αποτελεσματικής υπεράσπισης της χώρας του. Το "τσουνάμι" Τραμπ δεν ξέρεις που θα "κτυπήσει" και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις. Από την αγορά της πλούσιας σε κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες Γροιλανδίας και των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων των κοιτασμάτων της Ουκρανίας, μέχρι την επίλυση της Ρωσό-ουκρανικής κρίσης με βασικό στόχο να πάρει ο ίδιος του το βραβέιο Νόμπελ Ειρήνης. Και βέβαια, τελευταία και καταϊδρωμένη η ΕΕ, με τους ηγέτες της να ψάχνονται και να έχουν χάσει "τα αυγά και τα πασχάλια". Λάθος επιλογές, σπασμωδικές , αντιφατικές και ανακόλουθες αποφάσεις με σημαντικές επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των ευρωπαίων πολιτών, που καλούνται να σηκώσουν το βάρος ενός τεράστιου εξοπλιστικού προγράμματος. Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ τραβούν τον δικό τους δρόμο, η Ρωσό-κινεζική συνεργασία επικυρώνεται από κάθε άποψη και η οικονομία των BRICS, και όχι μόνον, ισχυροποιείται ολοένα και περισσότερο.     

Παρόλη την πιθανότητα όλα αυτά να αποτελέσουν βασικούς ρόλους ενός απαισιόδοξου σεναρίου, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το μέλλον δεν είναι γραμμένο. Η ανθρωπότητα έχει την ικανότητα να μαθαίνει και να αντιδρά. Μπορούμε να ελπίζουμε ότι (α) η πίεση από την κρίση μπορεί να αναγκάσει τις μεγάλες δυνάμεις να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αναζητώντας διπλωματικές λύσεις, (β) Η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το καλό, με τη βελτίωση και την βιώσιμη ανάπτυξη για παράδειγμα της βιομηχανικής παραγωγής και τη δημιουργία νέων οικονομικών ευκαιριών σε ευάλωτες περιοχές, και (γ) Οι κοινωνίες μπορούν να αναπτύξουν στρατηγικές προσαρμογής και ανθεκτικότητας, μειώνοντας την ευπάθειά τους σε κρίσεις.

Το 2025 μπορεί να είναι μια χρονιά βαθιάς κρίσης, αλλά μπορεί επίσης να είναι ένα σημείο καμπής όπου η ανθρωπότητα, πιεσμένη από την απελπισία, θα βρει τη δύναμη να συνεργαστεί για να χτίσει ένα πιο δίκαιο και ειρηνικό μέλλον. Η ευθύνη για το ποιο σενάριο θα επικρατήσει βαρύνει όλους μας, από τους πολιτικούς ηγέτες μέχρι τον κάθε πολίτη. Η κατεύθυνση που θα επικρατήσει θα καθορίσει όχι μόνο το μέλλον της διεθνούς τάξης, αλλά και την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η μεταλλευτική κουλτούρα της πόλης Κίρουνα και η μεταφορά της ιστορικής εκκλησίας, Νικόλαος Αρβανιτίδης, Δρ Οικονομικός Γεωλόγος

 

Η ιστορική μετακίνηση της πόλης  Κίρουνα (Kiruna), στην σουηδική Λαπωνία, ολοκληρώνεται μήνα Αύγουστο, εν έτη 2025, για να σωθεί από τα ίδια της τα μεταλλεία. Η εκκλησία-σύμβολο μεταφέρεται και αυτή ολόκληρη σε νέα θέση, σε μια από τις πιο φιλόδοξες πολεοδομικές επιχειρήσεις του αιώνα. Με την μεταλλευτική κουλτούρα και τον πολεοδομικό μετασχηματισμό να πηγαίνουν στην περίπτωση της Κίρουνα χέρι-χέρι. Η ιστορική λοιπόν εκκλησία του 1912 ξεκινά το μεγάλο της ταξίδι αφού ολόκληρη η καρδιά της πόλης μεταφέρεται 3 χιλιόμετρα ανατολικά, καθώς το υπέδαφος «αδειάζει» από το μεγαλύτερο κοίτασμα σιδήρου στον κόσμο. Μια πόλη δηλαδή που αναγεννιέται πάνω στην ίδια της την παράδοση. Μια διαδικασία που συγκεντρώνει τα μάτια όλου του κόσμου, με τους εμπλεκόμενους να αποφεύγουν προς το παρόν να μιλήσουν για το ακριβές κόστος της. Ένα συμβολικό γεγονός που δείχνει πως η εξόρυξη, η κοινωνία και η εκκλησιαστική παράδοση παραμένουν σε μια βιώσιμη  συνύπαρξη.   

Το μεταλλείο της Κίρουνα στη βόρεια Σουηδία είναι το μεγαλύτερο υπόγειο ορυχείο σιδηρομεταλλεύματος στον κόσμο. Σήμερα, το υπόγειο τμήμα του μεταλλείου φτάνει περίπου τα 1.365 μέτρα βάθος (1,36 χλμ.) κάτω από την επιφάνεια. Η κρατική εταιρεία LKAB σχεδιάζει να κατέβει ακόμη βαθύτερα, μελλοντικά μέχρι περίπου 2.000 μέτρα, για να συνεχιστεί η εκμετάλλευση.

Η περίπτωση της  Κίρουνα είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς μια πόλη μπορεί να είναι απόλυτα αλληλένδετη με τη βασική της οικονομική δραστηριότητα, στην προκειμένη περίπτωση, την εξόρυξη σιδηρομεταλλεύματος.

Η κατάσταση που προκύπτει έχει μερικές ενδιαφέρουσες διαστάσεις:

·        Οικονομική εξάρτηση – Η πλειοψηφία των κατοίκων εργάζεται στα μεταλλεία ή σε υπηρεσίες που τα υποστηρίζουν. Άρα η βιωσιμότητα της πόλης συνδέεται άμεσα με την παραγωγή και την αγορά σιδήρου.

·        Πολεοδομική αναδιάρθρωση/ανάπλαση – Το γεγονός ότι ολόκληρο τμήμα της πόλης, μαζί με ιστορικά κτίρια όπως η εκκλησία, μεταφέρεται φυσικά σε άλλη τοποθεσία, δείχνει πόσο προτεραιοποιείται η συνέχιση της εξόρυξης.

·        Κοινωνική συναίνεση – Η μετακίνηση έγινε μέσα από διαδικασία διαβούλευσης, και η αποδοχή ήταν ευρεία επειδή το συμφέρον των κατοίκων ταυτίζεται με την παράταση της εξορυκτικής δραστηριότητας.

·        Μεταλλευτική κουλτούρα – Στη Λαπωνία, η εξόρυξη δεν είναι απλά μια οικονομική δραστηριότητα, αλλά στοιχείο ταυτότητας, με διαχρονικά χαρακτηριστικά κοινής ωφέλειας γύρω από τον ορυκτό πλούτο.

Η πόλη Κίρουνα είναι έτσι ένα ζωντανό παράδειγμα βιομηχανικής πόλης σε σύγχρονη μορφή, με την ιδιαιτερότητα ότι η τεχνολογία, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της μετακίνησης την κάνουν να μοιάζει σχεδόν με πολεοδομικό «πειραματικό έργο».

Χρονοδιάγραμμα της μετακίνησης της εκκλησίας (Πιν. 1)

1. Προϊστορία & Αρχική Κατάσταση

·        Κατασκευή και τόπος
Η εκκλησία ανεγέρθηκε μεταξύ 1909–1912, σχεδιασμένη από τον αρχιτέκτονα Gustaf Wickman και εγκαινιάστηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1912 (Σχ. 1). Έχει χαρακτηριστικά εμπνευσμένα από τους νορβηγικούς ξυλόγλυπτους ναούς και τις λαπωνικές σκηνές. Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ξύλινα κτίρια στη Σουηδία Kiruna LapplandWikipedia.

·        Πολιτιστική αναγνώριση
Ανακηρύχθηκε σαν το πιο όμορφο προ-1950 κτίριο της Σουηδίας, τιμητικός τίτλος που του απονεμήθηκε σε πανεθνική ψηφοφορία.

Πίν. 1: Συνοπτικό χρονοδιάγραμμα

Περίοδος	Χαρκτηριστικό γεγονός
1909–1912	Κατασκευή και εγκαινίαση της εκκλησίας
2004	Απόφαση της LKAB για μετακίνηση λόγω εξόρυξης
2017–2024	Μελέτες και αναγκαίες προετοιμασίες
19–20 Αυγούστου 2025	Φυσική μετακίνηση ("The Great Church Walk")
2026–2035	Επαναλειτουργία στον νέο χώρο και ολοκλήρωση της σχετικής αστικής ανάπλασης

Σχ. 1: Η εντυπωσιακή εκκλησία της πόλης Κίρουνα. 

2. Αιτία της μετακίνησης

·        Εξορυκτική δραστηριότητσ
Από το 2004, η μεταλλευτική εταιρεία LKAB εκτίμησε ότι η επέκταση της εξόρυξης σιδήρου,  με την ανάπτυξη νέου κύριου επιπέδου κάτω από την πόλη, καθιστά επικίνδυνο το υφιστάμενο αστικό κέντρο της πόλης.

·        Σχέδιο νέας αστικής διαμόρφωσης
Έτσι ξεκίνησε η σταδιακή μετακίνηση ολόκληρου του αστικού κέντρου περίπου 3 χλμ ανατολικά, με μεταφορά πλέον πολυάριθμων πολιτιστικών και άλλων κτιρίων.

3. Στάδια προετοιμασίας

·        Μελέτες & σχεδιασμός
Η μελέτη σκοπιμότητας ξεκίνησε το 2017, με ολοκλήρωση της προπαρασκευαστικής φάσης το 2023 και μετάβαση στην φάση σχεδιασμού το 2024. Παράλληλα ξεκίνησε και η χάραξη και κατασκευή της διαδρομής μεταφοράς. LKAB Samhällsomvandling.

·        Συνεργασία & αδειοδότηση
Το έργο πραγματοποιείται σε διαρκή συνεργασία με την ενορία της Κίρουνα, την διοίκηση της περιοχής (County Administrative Board) και τον Δήμο, εξασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τους νόμους προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς και σχετικές τεχνικές προδιαγραφές.

4. Η μεταφορά – καλοκαίρι 2025

·        Ημερομηνίες και διαδικασία
Η εκκλησία (600 τόνων) μαζί με το κωδωνοστάσιο θα μετακινηθούν όπως είναι, με ειδικό τρέιλερ (Σχ. 2), στις 19–20 Αυγούστου 2025 κατά μήκος διαδρομής μήκους περίπου 5 χλμ και πλάτους 24 μέτρων.

·        Σύνδεση με τους πολίτες
Το γεγονός, γνωστό ως «The Great Church Walk», θα μεταδοθεί ζωντανά. Θα συνοδεύεται από ένα τριήμερο γιορτής, με μουσικές εκδηλώσεις, αγώνες (Church Race), τέχνη, ευλογίες από την ενορία, προσφορά καφέ, παγωτού και ζωντανή μετάδοση από την πλατεία του Δημαρχείου.

·        Χαρακτηριστικά της μετακίνησης
Η διαδικασία θα προχωρά με πολύ αργό ρυθμό, περίπου 0,5 km/ώρα, και αναμένεται να διαρκέσει 16–18 ώρες συνολικά.

Σχ. 2: Ολόκληρη η εκκλησία και το κωδωνοστάσιο θα μετακινηθούν με ειδικό τρέιλερ.

5. Μετά την ολοκλήρωση της μετακίνησης

·        Το νέο πολεοδομικό περιβάλλον
Η νέα θέση απέχει περίπου 3 χλμ από την παλιά, ανάμεσα στο νεκροταφείο και το νέο κέντρο της πόλης. Εκεί θα επανατοποθετηθεί η εκκλησία με την είσοδο πλέον να στρέφεται προς τη Δύση (180° περιστροφή) για να υπογραμμιστεί ο συμβολισμός της επαφής με την τοπική κοινωνίσ.

·        Κόστος & έντονη παρουσία της LKAB
Το έργο έχει πολύ υψηλό κόστος με δαπάνες άνω των 10 δισεκατομμυρίων κορωνών μέχρι σήμερα, με την μεταφορά της εκκλησίας μέσα στο 2025, ενώ η τελειωτική μετακίνηση της πόλης αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2035.

Η μετακίνηση της εκκλησίας έχει ήδη ξεκινήσει στις 19 Αυγούστου, όπως είχε προγραμματιστεί, παρουσία πλήθους κατοίκων της πόλης. Υπάρχει ζωντανή σύνδεση της σουηδικής τηλεόρασης που θα καλύψει όλη την διαδικασία μεταφοράς από την αρχή μέχρι το τέλος (19–20 Αυγούστου 2025, από περίπου 07:55 έως 17:00). Η τηλεοπτική κάλυψη περιλάμβανε περίπου 30 κάμερες, με σκοπό να αποτυπώσει κάθε πτυχή της σπάνιας αυτής μεταφοράς.   (Σχ. 3). Το υπουργείο, η εταιρεία  LKAB και η τοπική εκκλησία έχουν οργανώσει ένα πλήρες πρόγραμμα δύο ημερών με φάσεις όπως εκκίνηση της μεταφοράς, στάσεις για πρωινό, συναυλίες, συνεντεύξεις και άλλες δραστηριότητες, όλες μέσα σε αυτή τη ζωντανή ροή.

Σχ. 3: Η σουηδική τηλεόραση (SVT) πραγματοποιεί ζωντανή κάλυψη της μεταφοράς της ιστορικής εκκλησίας της Κίρουνα (Kiruna Church), και μάλιστα με μορφή "slow TV", δηλαδή σε εξαιρετικά αργή και ατμοσφαιρική μετάδοση.

https://www.svt.se/nyheter/lokalt/norrbotten/se-kyrkan-rora-sig-i-rekordfart