Bergslagen: Ένα δυναμικό μεταλλευτικό πρότυπο για τον «Αριστοτέλη»

Η Σουηδία είναι ιστορικά και διαχρονικά η μεταλλευτικότερη χώρα της Ευρώπης. Τα κοιτάσματα και τα μεταλλεία της τυγχάνουν παγκόσμιας αναγνώρισης και καθολικής αποδοχής. Το υψηλό βοιοτικό επίπεδο, η ισχυρή οικονομία και ο σταθερά ανερχόμενος ρυθμός ανάπτυξης οφείλουν πολλά στη μεταλλευτική βιομηχανία. Και όλα αυτά σε ένα παραγωγικό πλαίσιο που διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και σέβεται το περιβάλλον. Είναι επίσης γνωστό ότι η Σουηδία διαθέτει ίσως την αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία της Ευρώπης, είναι πάντα η πρώτη χώρα που τηρεί και πετυχαίνει τους οικολογικούς όρους και στόχους που τίθενται κάθε φορά τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και παγκόσμιο επίπεδο. Στη βάση αυτή λειτουργούν σήμερα στη χώρα 16 μεταλλεία που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομία και την ανάπτυξιακή εξέλιξη των τοπικών κοινωνίων με τις οποίες συνυπάρχουν. Ενδεχόμενη  απουσία της μεταλλευτικής παραγωγής θα σήμαινε αναπτυξιακή συρρίκνωση και μαρασμό.  

Ο ορυκτός πλούτος και τα μεταλλεία στη Σουηδία εντοπίζονται σε τρεις «περιφερειακής» κλίμακας, μεταλλοφόρες περιοχές με τα δικά της η κάθε μία γεωλιγικά, μεταλλογενετικά και κοιτασματολογικά χαρακτηριστικά. Στη βορειότερη περιοχή, Norrbotten, λειτουργούν τα γνωστα μεταλλεία σιδήρου, Kiruna (https://www.lkab.com/en ) και χαλκού, Aitik (http://www.boliden.com/Operations/Mines/Aitik/ ).  Ο τύπος του κοιτάσματος στο επιφανειακό μεταλλείο Aitik, όπου παράγονται χαλκός, χρυσός αλλά και άργυρος, είναι παρόμοιος με αυτόν στις Σκουριές.

Νοτιότερα, στην περιφέρεια Västerbotten, βρίσκεται η μεταλλοφόρος περιοχή πολυμεταλλικών συμπαγών θειούχων κοιτασμάτων, δυτικά της πόλης Skellefteå που είναι γνωσή και σαν πόλη του χρυσού (The Gold City). Στα γνωστά μεταλλεία Kristineberg, Renström και Maurliden (http://www.boliden.com/Operations/Mines/Boliden-Area/  ) παράγονται ψευδάργυρος, χαλκός, μόλυβδος, χρυσός, άργυρος και τελλούριο. Η ορυκτολογία και τα περιεχόμενα μέταλλα είναι τα ίδια που εντοπίζονται στην Ολυμπιάδα, τις Μαύρες Πέτρες και την Πιάβιτσα του Δήμου Αριστοτέλη.

Στην νοτιοκεντρική Σουηδία βρίσκεται η τρίτη μεταλλοφόρος περιοχή Bergslagen. Μια από τις ιστορικότερες και κοιτασματολογικά πλουσιότερες στην Ευρώπη. Κάθε βήμα και μεταλλοφορία, κάθε χιλιόμετρο εκμετάλλευση και μεταλλείο. Παραγωγικά κοιτάσματα σιδήρου, χαλκού, μολύβδου, ψευδαργύρου, αργύρου και χαλκού. Ανάμεσα τους τα γνωστά μεταλλεία Garpenberg (http://www.boliden.com/Operations/Mines/Garpenberg/ ), Zinkgruva (http://www.lundinmining.com/s/Zinkgruvan.asp ) και Lovisa  (http://www.lovisagruvan.se/).  Στην περιοχή εντοπίζονται επίσης τα πλουσιότερα κοιτάσματα σπανίων γαιών μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://www.eurare.eu/countries/sweden.html  ).  Τα μεταλλευτικά κέντρα λειτουργούν στο πιο πυκνοκατοικημένο τμήμα της χώρας με 8 τουλάχιστον πόλεις (για παράδειγμα Uppsala, Västerås, Örebro, Eskilstuna) και την Στοκχόλμη σε απόσταση 100-200 χιλιομέτρων, όπως δηλαδή η Θεσσαλονίκη από τα μεταλλεία Β.Α. Χαλκιδικής. Πέρα από την παραγωγική οικονομία, στη βάση των μεταλλείων δραστηριοποιούνται και άλλες  αναπτυξιακής δραστηριότητας, όπως μεταλλευτικά μουσεία  (http://www.nyalapphyttan.se/en/en-del-av-ekomuseum-bergslagen/;http://vbgf.se/museet%20och%20bilder.html ) και μορφές γεωτουρισμού (http://www.salasilvergruva.se/en/; http://dalhalla.se/en/  ).  Στην περιοχή λειτουργούν διανομαρχιακές και διαπεριφερειακές δομές που υποστηρίζουν την δημιουργία υποδομών και την προσέλκυση επενδύσεων με επίκεντρο την μεταλλευτική δραστηριότητα (http://www.bergskraft.se/Eng.html ). Επίσης  υπάρχουν εκπαιδευτικά κέντρα, όπως μεταλλευτικά γυμνάσια, ειδικά στην κατάρτιση μεταλλωρύχων και χειριστών εξοπλισμού μεταλλείων (http://www.hedemora.se/gruvorten ), καθώς και τοπικές σχολές μηχανικών μεταλλείων και μεταλλουργών (http://www.bergsskolan.se/bergsskolan-swedish-school-mining-and-metallurgy ). Παρόμοιες εκπαιδευτικές κατευθύνσεις σε τοπικό επίπεδο θα μπορούσαν να υπάρξουν και στη Χαλκιδική. Πρωτοβουλίες και δράσεις που δεν αποτελούν απαραίτητα μόνο θέμα αναπτυξιακής  βιωσιμότητας αλλά είναι κυρίως δείγματα εργασιακής κουλτούρας  και ιστορικού πολιτισμού σε μια περιοχή με κυρίαρχη μεταλλευτική παρουσία.

Το Γεωλογικό Ινστιτούτο Σουηδίας  (http://www.sgu.se/en/  ) σχεδιάζει για την περίοδο 2016-2020 πολύδιάστατη και συνάμα σύνθετη κοιτασματολογική έρευνα στην περιοχή Bergslagen που λαμβάνει υπόψη της, μαζί με τα στοιχεία οικονομικής γεωλογίας και αναλύσεις των υφιστάμενων περιβαλλοντικών και κοινωνικοπολοτικών δεδομένων και συνθηκών, ώστε να πετύχει στο τέλος βιώσιμες αναπτυξιακές προσεγγίσεις σε ένα τμήμα της χώρας που το βλέμμα του είνα και παραμένει μεταλλευτικό. Στόχος είναι η γεωεπιστημονική αναδίπλωση και αναθεώρηση της περιοχής, με βάση την εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών και νέων ερμηνευτικών μοντέλλων για τη γένεση και το σχηματισμό των κοιτασμάτων σε μια προοπτική εντοπισμού «κρυμμένων» μεταλλοφόρων σε μεγαλύτερα από τα σημερινά βάθη εκμετάλλευσης.

Στην περιοχή Bergslagen, ανεξάρτητα από το ιστορικό παρελθόν και τη φήμη που το συνοδεύει, δρομολογείται σήμερα μια συνολική και ολοκληρωτική παρέμβαση που ενώνει αναπτυξιακά την παραγωγή με την κοινωνία, το περιβάλλον, τον τουρισμό και την εκπαίδευση. Να λοιπόν ένα «ζωντανό», λειτουργικά βέλτιστο και αναπτυξιακά πολύπλευρο μεταλλευτικό πρότυπο για τον Δήμο Αριστοτέλη.        

  

Για τις γεωεπιστήμες η σωστή απάντηση είναι «μεταλλευτική»

Ένας καλός φίλος μου μετέφερε την πληροφορία ότι ένας εκ των πανεπιστημιακών συναδέλφων, ο ίδιος του όντας καθηγητής γεωεπιστημών, αμφισβήτησε το περιεχόμενο της παρέμβασης μου σχετικά με αντιμεταλλευτικό άρθρο σε εφημερίδα, όπου αναφερότανε και το όνομα του, το οποίο με πρόχειρο και μονταρισμένο τρόπο διεμήνυε ότι χρυσός σημαίνει καταστροφή. Και βέβαια ο συγκεκριμένος συνάδελφος καθηγητής πανεπιστημίου επιλέγει να εκφράσει την διαφωνία του μέσα από την σχέση  του με το επιτελείο και την ιστοσελίδα της antigold (προσωπικά η ιστοσελίδα αυτή μου είναι ξένη από κάθε άποψη, συνήθως απαρατήρητη και εξαιρετικά αδιάφορη) που υπηρετεί και καλλιεργεί πιστά και διαχρονικά κάθε μορφή αντιμεταλλευτικής προπαγάνδας. Η επιλογή του αυτή φανερώνει ότι και στην περίπτωση αυτή οι προθέσεις παραμένουν μάλλον μεροληπτικές και προφανώς μη αντικειμενικές.Σε ποια βάση λοιπόν να συζητήσει και να αναζητήσει κανείς το διάλογο όταν κάποιος τοποθετείται από την «συχνότητα»  ενός μέσου που παραπληροφορεί, παραμορφώνει τα εκάστοτε κοιτασματολογικά και μεταλλευτικά δεδομένα, και «ταξιδεύει» σε όλη τη χώρα για να εμποδίσει την έναρξη ή λειτουργία παραγωγικής εκμετάλλευσης, και «ως εκ τούτου» την αξιοποίηση του ελληνικού ορυκτού πλούτου; Προσωπικά θα προτιμήσω, όπως κάνω και γίνεται συνήθως, να μεταφέρω για άλλη μια φορά τους όποιους προβληματισμούς και σκέψεις  μου μέσα από τον δικό μου ιστότοπο. Όπως επίσης συνηθίζω δεν πρόκειται να αναφερθώ σε ονόματα, γιατί ο σκοπός δεν ήταν ποτέ τα πρόσωπα αλλά οι συμπεριφορές, οι κατεστημένες νοοτροπίες,οι στρεβλές αντιλήψεις και πρακτικές, πάντοτε βέβαια στη βάση μιας υποκειμενικής διάτασης και θεώρησης των πραγμάτων, που στηρίζεται κυρίως στην «εξ αντικειμένου» και καθαρά επιστημονική σχέση μου με το θέμα και την περιοχή.

Τα πράγματα είναι απλά. Η πλειοψηφία των γεωεπιστημόνων έχουμε την βαθειά πεποίθηση ότι η χώρα μας, όπως συμβαίνει και με άλλες χώρες, έχει πολλά να κερδίσει από την αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου. Κάτι που υποστηρίζουμε εδώ και δεκαετίες, ανεξάρτητα επενδυτικών, κυβερνητικών και άλλων πολιτικών συγκυριών. Υπερασπιζόμαστε αυτή τη θέση μέσα από τις γνώσεις μας, και θεωρούμε υποχρέωση και δικαίωμα μας να μεταφέρουμε στους έλληνες πολίτες αξιόπιστη ενημέρωση και αντικειμενική αλήθεια. Να μάθει ο κόσμος τι σημαίνει μεταλλευτική παραγωγή, πως εκτιμάται η προστιθέμενη αναπτυξιακή της αξία και ποιο είναι το δημόσιο συμφέρον που προκύπτει. Απέναντι δηλαδή στην αντιφατική, αποσπασματική και επιλεκτική αντιμεταλλευτική δημαγωγία, προβάλλουμε την συνολική και ολοκληρωμένη συμβολή των ορυκτών πρώτων υλών στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας.

Σε ότι αφορά τώρα τα χαρακτηριστικά, τα παρελκόμενα και γενικά την παραφιλολογία γύρω από το συγκεκριμένο άρθρο, από που να αρχίσει και που να τελειώσει κανείς. Γιατί τελικά η κατασκευή της antigold στρατηγικής και πρακτικής μπάζει από παντού. Πως άλλωστε μπορεί κάποιος να εξηγήσει το γεγονός ότι ο συνάδελφος καθηγητής πανεπιστημίου,

·        δεν ζήτησε να διορθωθεί ο τίτλος και το περιεχόμενο του άρθρου της εφημερίδας εφόσον όπως ισχυρίζεται δεν ήταν σωστός ο τρόπος αναφοράς του ονόματος του. Προφανώς ο βαθμός διαφωνίας δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντικός και σοβαρός.

·        αγνόησε και φυσικά δεν αναφέρθηκε ποτέ με τον ίδιο «ευαίσθητο» τρόπο στις 4-5 συγκαταβατικές για τα μεταλλεία αποφάσεις του ΣτΕ, ούτε βέβαια τις εγκριτικές αποφάσεις της αρμόδιας δημόσιας διοίκησης, αλλά ούτε πολύ περισσότερο  στις έρευνες και εκθέσεις των συναδέλφων γεωεπιστημόνων που εργάζονται στα μεταλλεία.

·        απέφυγε οποιοδήποτε σχόλιο για  τους συναδέλφους γεωεπιστήμονες σε όλο τον κόσμο που λειτουργούν 450 μεταλλεία χρυσού  και προσπαθούν καθημερινά με υπευθυνότητα και προσήλωση να τηρούν τους περιβαλλοντικούς όρους και άρτιες εργασιακές συνθήκες.

·        δεν φρόντισε να συμπαρασταθεί  κάποια στιγμή ανοιχτά τους έλληνες επιστήμονες συναδέλφους μας που εργάζονται στα μεταλλεία της περιοχής.

Και φυσικά σε σχέση με τα παραπάνω και τις αναφορές που γίνονται στο συγκεκριμένο άρθρο, μπορεί κάποιος εύκολα να καταλάβει γιατί το αντιμεταλλευτικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται μόνο στα πορίισματα των επιθεωρητών περιβάλλοντος. Και φυσικά είναι απαραίτητο και όλοι το θέλουμε και το ζητάμε οι επιθεωρητές περιβάλλοντος να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Να είναι σχολαστικοί, αυστηροί και να απαιτούν την λήψη σωστών και αποτελεσματικών μέτρων. Και βέβαια στόχος τους δεν ήταν ποτέ ούτε είναι να κλέισουν τα μεταλλεία αλλά να επιστήσουν την προσοχή και να επιβάλλουν την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων που ισχύουν κάθε φορά. Άλλο τώρα που μερικοί αντιμεταλλευτικοί δράττονται της ευκαιρίας  και της συγκυρίας, και παρουσιάζουν κάποια πορίσματα σαν αποφάσεις, όπως επίσης συμβαίνει να χρησιμοποιούν ορισμένα αποτελέσματα και ενδείξεις σαν βάση πίεσης για το κλείσιμο των μεταλλείων.

Τέλος ισχύει σε όλο τον κόσμο ότι οι γνώσεις και η επαγγελματική κατάρτιση που διαθέτουμε αποτελούν σημείο και βάση αναφοράς για τον καθένα μας. Σημαντικό βέβαια είναι πως χρησιμοποιεί και διαχειρίζεται κανείς τις δυνατότητες αυτές. Σε τι προσβλέπουν και σε ποια συγκεκριμένη κοινωνικο-οικονομική κατεύθυνση και προοπτική απευθύνονται. Συμβάλλουν στην ανάπτυξη ή την εμποδίζουν; Στηρίζουν την δημιουργία θέσεων απασχόλησης ή αδιαφορούν για αυτήν; Ενδιαφέρονται για την πραγματική οικολογία ή την εικονική της μορφή;

Για τις γεωεπιστήμες η σωστή απάντηση είναι «μεταλλευτική»

Ένας καλός φίλος μου μετέφερε την πληροφορία ότι ένας εκ των πανεπιστημιακών συναδέλφων, ο ίδιος του όντας καθηγητής γεωεπιστημών, αμφισβήτησε το περιεχόμενο της παρέμβασης μου σχετικά με αντιμεταλλευτικό άρθρο σε εφημερίδα, όπου αναφερότανε και το όνομα του, το οποίο με πρόχειρο και μονταρισμένο τρόπο διεμήνυε ότι χρυσός σημαίνει καταστροφή. Και βέβαια ο συγκεκριμένος συνάδελφος καθηγητής πανεπιστημίου επιλέγει να εκφράσει την διαφωνία του μέσα από την σχέση  του με το επιτελείο και την ιστοσελίδα της antigold (προσωπικά η ιστοσελίδα αυτή μου είναι ξένη από κάθε άποψη, συνήθως απαρατήρητη και εξαιρετικά αδιάφορη) που υπηρετεί και καλλιεργεί πιστά διαχρονική αντιμεταλλευτική προπαγάνδα. Η επιλογή του αυτή φανερώνει ότι και στην περίπτωση αυτή οι προθέσεις παραμένουν μάλλον μεροληπτικές και προφανώς μη αντικειμενικές.Σε ποια βάση λοιπόν να συζητήσει και να αναζητήσει κανείς το διάλογο όταν κάποιος τοποθετείται από την «συχνότητα»  ενός μέσου που παραπληροφορεί, παραμορφώνει τα εκάστοτε κοιτασματολογικά και μεταλλευτικά δεδομένα, και «ταξιδεύει» σε όλη τη χώρα για να εμποδίσει την έναρξη ή λειτουργία παραγωγικής εκμετάλλευσης, και «ως εκ τούτου» την αξιοποίηση του ελληνικού ορυκτού πλούτου; Προσωπικά θα προτιμήσω, όπως γίνεται συνήθως, να μεταφέρω για άλλη μια φορά τους όποιους προβληματισμούς και σκέψεις  μου μέσα από τον δικό μου ιστότοπο. Όπως επίσης συνηθίζω δεν πρόκειται να αναφερθώ σε ονόματα, γιατί ο σκοπός δεν ήταν ποτέι τα πρόσωπα αλλά οι συμπεριφορές, οι κατεστειμένες νοοτροπίες,οι στρεβλές αντιλήψεις και πρακτικές, πάντοτε βέβαια στη βάση μιας υποκειμενικής διάτασης και θεώρησης των πραγμάτων, που στηρίζεται κυρίως στην «εξ αντικειμένου» και καθαρά επιστημονική σχέση μου με το θέμα και την περιοχή.

Τα πράγματα είναι απλά. Η πλειοψηφία των γεωεπιστημόνων έχουμε την βαθειά πεποίθηση ότι η χώρα μας, όπως συμβαίνει και με άλλες χώρες, έχει πολλά να κερδίσει από την αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου. Κάτι που υποστηρίζουμε εδώ και δεκαετίες, ανεξάρτητα επενδυτικών, κυβερνητικών και άλλων πολιτικών  συγκυριών. Υπερασπιζόμαστε αυτή τη θέση μέσα από τις γνώσεις μας, και θεωρούμε υποχρέωση και δικαίωμα μας να μεταφέρουμε στους έλληνες πολίτες αξιόπιστη ενημέρωση και αντικειμενική αλήθεια. Να μάθει ο κόσμος τι σημαίνει μεταλλευτική παραγωγική, πως εκτιμάται η προστιθέμενη αναπτυξιακή της αξία και ποιο είναι το δημόσιο συμφέρον που προκύπτει. Απέναντι δηλαδή στην αντιφατική, αποσπασματική και επιλεκτική αντιμεταλλευτική δημαγωγία, προβάλλουμε την συνολική και ολοκληρωμένη συμβολή των ορυκτών πρώτων υλών στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας.

Σε ότι αφορά τώρα τα χαρακτηριστικά, τα παρελκόμενα και γενικά την παραφιλολογία γύρω από το συγκεκριμένο άρθρο, από που να αρχίσει και που να τελειώσει κανείς. Γιατί τελικά η κατασκευή της antigold στρατηγικής και πρακτικής μπάζει από παντού. Πως άλλωστε μπορεί κάποιος να εξηγήσει το γεγονός ότι ο συνάδελφος καθηγητής πανεπιστημίου,

·        δεν ζήτησε να διορθωθεί ο τίτλος και το περιεχόμενο του άρθρου της εφημερίδας εφόσον όπως ισχυρίζεται δεν ήταν σωστός ο τρόπος αναφοράς του ονόματος του. Προφανώς ο βαθμός διαφωνίας δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντικός και σοβαρός.

·        αγνόησε και φυσικά δεν αναφέρθηκε ποτέ με τον ίδιο «ευαίσθητο» τρόπο στις 4-5 συγκαταβατικές για τα μεταλλεία αποφάσεις του ΣτΕ, ούτε βέβαια τις εγκριτικές αποφάσεις της αρμόδιας δημόσιας διοίκησης, αλλά ούτε πολύ περισσότερο  στις έρευνες και εκθέσεις των συναδέλφων γεωεπιστημόνων που εργάζονται στα μεταλλεία.

·        απέφυγε οποιοδήποτε σχόλιο για  τους συναδέλφους γεωεπιστήμονες σε όλο τον κόσμο που λειτουργούν 450 μεταλλεία χρυσού  και προσπαθούν καθημερινά με υπευθυνότητα και προσήλωση να τηρούν τους περιβαλλοντικούς όρους και άρτιες εργασιακες συνθήκες.

·        δεν φρόντισε να συμπαρασταθεί  κάποια στιγμή ανοιχτά τους έλληνες επιστήμονες συναδέλφους μας που εργάζονται στα μεταλλεία της περιοχής.  

Και φυσικά σε σχέση με τα παραπάνω και τις αναφορές που γίνονται στο συγκεκριμένο άρθρο, μπορεί κάποιος εύκολα να καταλάβειι γιατί το αντιμεταλλευτικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα πορίισματα των επιθεωρητών περιβάλλοντος. Και φυσικά είναι απαραίτητο και όλοι θέλουμε και ζητάμε οι επιθεωρητές περιβάλλοντος να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Να είναι σχολαστικοί, αυστηροί και να απαιτούν την λήψη σωστών και αποτελεσματικών μέτρων. Και βέβαια στόχος τους δεν είναι να κλέισουν τα μεταλλεία αλλά να επιστήσουν την προσοχή και να επιβάλλουν την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων που ισχύουν κάθε φορά. Άλλο τώρα που μερικοί αντιμεταλλευτικοί δράττονται της ευκαιρίας  και της συγκυρίας, και παρουσιάζουν κάποια πορίσματα σαν αποφάσεις , όπως επίσης χρησιμοποιούν ορισμένα αποτελέσματα και ενδείξεις σαν βάση πίεσης για το κλείσιμο των μεταλλείων.

Τέλος ισχύει σε όλο τον κόσμο ότι οι γνώσεις και η επαγγελματική κατάρτιση που διαθέτουμε αποτελούν σημείο και βάση αναφοράς για τον καθένα μας. Σημαντικό βέβαια είναι πως χρησιμοποιεί και διαχειρίζεται κανείς τις δυνατότητες αυτές. Σε τι προσβλέπουν και σε ποια συγκεκριμένη κοινωνικο-οικονομική κατεύθυνση και προοπτική απευθύνονται. Συμβάλλουν στην ανάπτυξη ή την εμποδίζουν; Στηρίζουν την δημιουργία θέσεων απασχόλησης ή αδιαφορούν για αυτήν; Ενδιαφέρονται για την πραγματική οικολογία ή την εικονική της μορφή;