ΔΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΙΓΜΕ-ΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑΣ ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΝ "ΠΡΑΣΙΝΗ" ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ

Η επικείμενη διμερής συνεργασία είναι πενταετούς διάρκειας από την ημερομηνία υπογραφής της, και περιλαμβάνει κοινές προγραμματικές δράσεις και έργα σε θέματα κοιτασματολογίας, τεχνικού εμπλουτισμού, γεωθερμίας, υπογείων νερών, υποθαλάσσιας γεωλογίας, προστασίας εδαφών, περιβαλλοντικής διαχείρισης γεωπληροφορικών δεδομένων και εργαστηριακής υποστήριξης. Βασικό συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα  και αντικείμενο έντονου κοινού ενδιαφέροντος στις δύο χώρες  αποτελεί η βιώσιμη αξιοποίηση και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου που διαθέτουν. Για το λόγο αυτό ο θεσμός και οι αρχές της Πράσινης Μεταλλείας (Green Mining) που ανέπτυξε και προωθεί η Φινλανδική Γεωλογική Υπηρεσία  βρίσκεται στο επίκεντρο της συνεργασίας. Η εφαρμογή της Πράσινης Μεταλλείας αναφέρεται και περιλαμβάνει νέες τεχνολογίες εντοπισμού κοιτασμάτων σε μεγάλα βάθη, κοιτασματολογική έρευνα κρίσιμων ή πράσινων ή υψηλής τεχνολογίας ορυκτών, καθαρές τεχνολογίες εμπλουτισμού και αξιοποίηση δευτερογενών κοιτασματολογικών πηγών π.χ. μεταλλευτικών αποβλήτων. Άλλωστε στα θέματα των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) τα δύο Ινστιτούτα έχουν να επιδείξουν άψογη και αποτελεσματική συνεργασία, στο πλαίσιο ευρωπαϊκών ανταγωνιστικών έργων, από τις αρχές του 1990 με το έργο GeoNickel (γεωφυσική έρευνα νικελίου), και στη συνέχεια τα έργα OSNET, I-STONE, NuPulse και BioMine. Την περίοδο αυτή συμμετέχουν μαζί στο μεταλλευτικό έργο  ProMine και υπέβαλλαν πρόσφατα την ήδη εγκεκριμένη πρόταση έργου EURARE (έρευνα σπανίων γαιών). Επίσης συνέβαλλαν καθοριστικά στην σύνταξη και έκδοση του Γεωχημικού Άτλαντα της Ευρώπης υπό την αιγίδα του EuroGeoSurveys. Τέλος η αφετηρία και προσανατολισμός της συνεργασίας συμπίπτει με την έναρξη του έργου ΜΕΟΠΥ, στο πλαίσιο του ΕΠΑΕ/ΕΣΠΑ, που πραγματεύεται την βιώσιμη ανάπτυξη μη ενεργειακών ελληνικών ΟΠΥ, με έμφαση στον εντοπισμό κοιτασμάτων μεγάλου βάθους. Το γεγονός αυτό απαιτεί την εφαρμογή γεωφυσικών μεθόδων διασκόπισης σε μεγάλα βάθη, στις οποίες η Φινλανδική Γεωλογική Υπηρεσία  διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό, υψηλή τεχνογνωσία και μακρόχρονη εμπειρία. Το θέμα λοιπόν σύμπραξης των δύο φορέων σε θέματα γεωφυσικών εφαρμογών στην κοιτασματολογική έρευνα είναι το πρώτο που θα τεθεί συγκεκριμένα στο "τραπέζι" των συζητήσεων.

Νέες εννοιολογικές, διαδικαστικές και λειτουργικές προσεγγίσεις βελτιώνουν τις αναπτυξιακές προοπτικές, περιορίζουν την ΜΕΤΑΛΛΕΙΟφοβία και αυξάνουν τις ελπίδες για βιώσιμη αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου

Η καθυστέρηση και, μερικές φορές, ακύρωση αναπτυξιακών, επιλογών, δραστηριοτήτων και υποδομών της χώρας οφείλεται στις αντιδράσεις διαφόρων ομάδων και οργανώσεων με κύρια αιτιολογία τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στο επίκεντρο ενοχοποίησης βρίσκονται συχνά οι μεταλλευτικές εργασίες για την πλήρη κατάργηση και εξαφάνιση των οποίων χρησιμοποιούνται δομές, λειτουργίες και εννοιολογικές σημασίες που έχουν στόχο να αλλοιώσουν τη πραγματικότητα και να παραμορφώσουν την αλήθεια. Παρακάτω αναφέρονται ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα που παρουσιάζουν τόσο την αρχική στρεβλή μορφή και εικόνα που μεθοδικά προβάλλεται, όσο και την διάσταση που ισχύει στην πραγματικότητα και αφορά σε αληθινά δεδομένα. Είναι γεγονός ότι οι επαναλαμβανόμενες κινδυνολογικές εστιάσεις δημιουργούν φοβικές αντιδράσεις και διπολικές διαταραχές σε πολλούς ανθρώπους μόνο στο άκουσμα της λέξης Χρυσός και σε κάθε περίπτωση μεταλλευτικού έργου. Οι νέες ορθολογιστικές προσεγγίσεις που προτείνονται παρακάτω επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν τις δυσάρεστες επιπτώσεις που προκαλούνται στους πολίτες και να επαναφέρουν τα πράγματα στην σωστή και κανονική τους διάσταση. Αντί για Χρυσωρυχεία του Θανάτου που δηλητηριάζουν τα παιδιά μας (αλήθεια πως είναι δυνατόν ένας άνθρωπος μα φθάνει σε τόσο χαμηλό σημείο συμπεριφοράς), Προτείνεται η αναφορά σε Χρυσωρυχεία της Ανάπτυξης και Κοινωνικής Προόδου, που προσφέρουν την δυνατότητα εργασιακής απασχόλησης σε απόμακρες περιοχές με υψηλό δείκτη ανεργίας και αναπτυξιακό μαρασμό. Βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και κάνουν το μέλλον πιο ελπιδοφόρο για τους νέους ανθρώπους. Αντί για Επιτροπές Αγώνα Ενάντια στα Μεταλλεία Χρυσού και γενικότερα στα Μεταλλεία, Προτείνονται Επιτροπές για την Βιώσιμη και Περιβαλλοντικά Φιλική Αξιοποίηση των Μεταλλευμάτων Χαλκού, Μολύβδου, Ψευδαργύρου, Χρυσού, Αργύρου, Σπανίων Γαιών κλπ., με συγκεκριμένα ανταποδοτικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες και την χώρα. Αντί των Μεταλλείων (?) και Μεταλλουργίας Χρυσού (?), όπως σκόπιμα αποκαλούνται όλες ανεξάρτητα οι εξορυκτικές δραστηριότητες, Προτείνεται, σε ότι αφορά στην Ελληνική πραγματικότητα, η αναφορά σε (ι) μεταλλεύματα χαλκού-χρυσού και μεταλλουργία χαλκού (Σκουριές, Κιλκίς), (ιι) μεταλλεύματα μολύβδου-ψευδαργύρου-χρυσού-αργύρου και εμπλουτισμός μικτών θειούχων (Ολυμπιάδα, Στρατονίκη, Πιάβιτσα) (ιιι) μεταλλεύματα και μεταλλουργία χρυσού (Σάππες, Πέραμα). Διαφορετικά το διαρκές και αβάσιμο σπεκουλάρισμα, και η άκρατη κινδυνολογία δεν θα αργήσει να εντάξει γενικά και αόριστα στην κατηγορία των αποκαλούμενων μεταλλείων χρυσού, τα μεταλλεύματα χρωμίτη, νικελιούχων λατεριτών, και γιατί όχι σιγά-σιγά, τα λατομεία μαρμάρου και βιομηχανικών ορυκτών. Προσοχή λοιπόν στους «παραχαράκτες» της Γεωλογίας, Κοιτασματολογίας και Μεταλλουργίας που έχουν βαλθεί «ετσιθελικά» να μετατρέψουν την χώρα σε ένα απέραντο Χρυσωρυχείο. Τα κοιτάσματα και η μεταλλουργία χρυσού αφορούν σε συγκεκριμένες περιοχές. Αντί για ακαδημαϊκού και συντεχνιακού χαρακτήρα Επιτροπές που παραβλέπουν τις επιστημονικές τους καταβολές και επιλέγουν να ταυτίζονται με τις πολιτικές τους προτιμήσεις, Προτείνονται επιστημονικές πρωτοβουλίες που αποφασίζουν να στηρίξουν την ανάπτυξη και να δημιουργήσουν κατάλληλες προϋποθέσεις, να διαμορφώσουν ευνοϊκές συνθήκες και να εφαρμόσουν βέλτιστες πρακτικές για την βιώσιμη λειτουργία της. Η επίκληση της περιβαλλοντικής διάστασης που ορισμένοι προβάλλουν αποτελεί πρόσχημα, είναι από κάθε άποψη αντιδεοντολογική την στιγμή που κάθε χρόνο διοχετεύονται στην αγορά εργασίας νέοι επαγγελματίες με γνώσεις σε θέματα τεχνολογιών περιβάλλοντος, εφαρμογής φιλικών στο περιβάλλον μεθόδων εμπλουτισμού και μεταλλουργίας, χρήσης καινοτόμων τεχνικών κοιτασματολογικής έρευνας κ.ά. Ποια είναι λοιπόν η σχέση του επαγγελματικού προσανατολισμού και κατάρτισης με τα πανεπιστημιακά προγράμματα και τις εργασιακές ανάγκες και ζήτηση? Τι σημαίνει εκπαίδευση και τεχνογνωσία και πως εντάσσονται στην αναπτυξιακή διαδικασία? Στον υπόλοιπο κόσμο ο εκπαιδευτικός προγραμματισμός ακολουθεί τις επιταγές και απαιτήσεις της ανάπτυξης, και η επιστημονική γνώση συμβάλλει στην λειτουργία της διασφαλίζοντας την προστασία του περιβάλλοντος και τη σταθερή κοινωνική πρόοδο. Δεν νοείται ούτε είναι συμβατό με την διεθνή πρακτική, μηχανικοί, χημικοί, γεωλόγοι και γενικά γεωεπιστήμονες, είτε από την θέση του καθηγητή, είτε από αυτή του εξειδικευμένου ερευνητή ή εμπειρογνώμονα, να αρνούνται την επαγγελματική τους οντότητα και να καταδικάζουν την επιστημονική εγκυρότητα και αξιοπιστία των ειδικών γνώσεων που αναμφισβήτητα διαθέτουν. Είναι τουλάχιστον περίεργο επιστημονικές επιτροπές, κλαδικοί φορείς και υπηρεσιακοί παράγοντες να μετατρέπονται σε κέντρα πολιτικής εξουσίας που επιλέγουν να καθυστερούν ή και ακόμη να δημιουργούν προβλήματα στην υλοποίηση βασικών και απαραίτητων αναπτυξιακών υποδομών και επενδύσεων της χώρας. Με κυρίαρχα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά την απουσία ορθολογιστικής σκέψης, τον ακραίο τοπικισμό, την εξυπηρέτηση μικρό-πολιτικών σκοπιμοτήτων, την υπεράσπιση ατομικών και συλλογικών συμφερόντων και την εικονική οικολογική ευαισθησία διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, επηρεάζουν αρνητικά ανυποψίαστους πολίτες με αλυσιδωτές επιπτώσεις και απώλειες για τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου και του τόπου. Αναλύοντας και αξιολογώντας τα παραπάνω ενδεικτικά παραδείγματα, αναρωτιέται κανείς γιατί θα πρέπει να συζητάμε δεκαετίες τώρα για την ανάγκη εκτέλεσης και υλοποίησης αυτονόητων υποδομών που συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία ενός μοντέλου ανάπτυξης και καθημερινού τρόπου ζωής που όλοι εμείς έχουμε επιλέξει. Τα ΧΥΤΑ χρειάζονται να γίνουν (δεν έχει σημασία που αλλά πως) για να αποθέσουμε κάπου τα σκουπίδια μας. Ο Θερμαϊκός κόλπος πρέπει και μπορεί να διατηρείται καθαρός και βιώσιμος. Ο ορυκτός πλούτος πρέπει να αξιοποιηθεί και η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην ΒΑ Χαλκιδική και την Θράκη εντάσσεται στην κατεύθυνση αυτή. Υπάρχει επιστημονικό πρόβλημα? Όχι, σήμερα η τεχνογνωσία, οι τεχνολογίες και τα εργαλεία για να τα κάνουμε όλα όπως πρέπει να γίνονται. Υπάρχει περιβαλλοντικό πρόβλημα? Σε ορισμένες περιπτώσεις ναι, κυρίως στο φυσικό περιβάλλον που η κοινωνία και η πολιτεία οφείλουν να προστατέψουν μέσα από τον έλεγχο και την ολοκληρωμένη αποκατάσταση του, στο πλαίσιο τήρησης των περιβαλλοντικών όρων που ισχύουν. Βασικό μέλημα να μην επηρεασθεί η ποιότητα και η επάρκεια των υδρευτικών πόρων. Μήπως υπάρχει πολιτικό πρόβλημα? Μάλλον ναι, αφού το κάθε κόμμα ή παράταξη έχει τις δικές του διαφορετικές, συχνά «ρηχές», απόψεις και αντιλήψεις. Υπάρχει οικονομικό πρόβλημα? Σίγουρα σε σχέση με τις προβλεπόμενες υποδομές και σε συνδυασμό με τα σημερινά προβλήματα, αφού αυτές δεν πραγματοποιήθηκαν όταν για δύο δεκαετίες και πλέον υπήρχαν οι άφθονοι πόροι των ΚΠΣ. Σε ότι αφορά στις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες η κατάσταση παραμένει διαχρονικά τραγική. Υπάρχει θέμα εθνικό? Σε καμία περίπτωση αφού δεν παίζει τόσο μεγάλο ρόλο η προέλευση του κεφαλαίου όσο η βιωσιμότητα της επένδυσης και η διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος και απασχόλησης. Προσφέρεται το θέμα για λαϊκισμό? Σίγουρα όχι, αλλά όπως είναι φανερό και γίνεται εύκολα αντιληπτό είναι κάτι που διαπράττεται κατά συρροή. Η επιστημονική κοινότητα οφείλει να είναι καθοδηγητής της κοινής γνώμης για την διαμόρφωση αξιόπιστων προσεγγίσεων και αντικειμενικών απόψεων σε θέματα ανάπτυξης, και όχι το αντίθετο. Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες συνοδεύονται από επιπτώσεις που μπορεί σήμερα να είναι απόλυτα διαχειρίσιμες και να αντιμετωπίζονται. Τα προβλήματα δεν είναι επιστημονικά, ούτε βέβαια περιβαλλοντικά, αλλά σίγουρα κάποιες φορές οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά, και οφείλουν πάντα να λύνονται στην βάση αληθινών δεδομένων. Το νέο πολιτικό σκηνικό που προέκυψε πρόσφατα στην χώρα δίνει την δυνατότητα ευρύτερων πολιτικών και κοινωνικών συναινέσεων και «ως εκ τούτου» αυξημένες ελπίδες για την πλουτοπαραγωγική αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου.