Από που κι ως που «Εξόρυξη Χρυσού»

Το έργο παραγωγικής αξιοποίησης και εκμετάλλευσης των πολυμεταλλικών κοιτασμάτων Β.Α. Χαλκιδικής αποκαλείται συχνά, και κυρίως από αντιμεταλλευτικούς κύκλους σαν επένδυση εξόρυξης χρυσού. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να δεχτεί καλοπροαίρετα την άποψη ότι «τόσα ξέρουν τόσα λένε». Στην συγκεκριμένη όμως περίπτωση είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα ακόμη αντιμεταλλευτικό σύνθημα που όμως δεν ανταποκρίνεται στην κοιτασματολογική πραγματικότητα της περιοχής. Συγκεκριμένα κάνοντας μια απλή προσέγγιση, και γρήγορη επιστημονική «ανάγνωση» του πλαισίου οικονομικής γεωλογίας που επικρατεί και ισχύει στην Β.Α. Χαλκιδική παρατηρεί,ι εντοπίζει και διαπιστώνει κανείς δύο βασικούς κοιτασματολογικούς τύπους και κατηγορίες μεταλλευμάτων. 

Στα ενεργά μεταλλεία Ολυμπιάδας και Μαύρων Πετρών/Μαντέμ Λάκκου(Στρατώνι-Στρατονίκη) πρόκειται για πολυμεταλλικά θειούχα μεταλλεύματα με το αρχικό και βασικό οικονομικό ενδιαφέρον να βρίσκεται στα περιεχόμενα ορυκτά θειούχου ψευδαργύρου (σφαλερίτης), θειούχου μολύβδου (γαλήνιτης) και θειούχου σιδήρου (σιδηροπυρίτης), ενώ μεταβαλλόμενη είναι η παρουσία του  θειούχου ορυκτού σιδήρου -αρσενικού (αρσενοπυριτης). Στην πραγματικότητα πρόκειται δηλαδή για εξόρυξη με μεταλλευτικό στόχο την παραγωγή ψευδαργύρου και μολύβδου, κάτι άλλωστε που χαρακτηρίζει διαχρονικά την παραγωγική λειτουργία των συγκεκριμένων μεταλλείων. Το οικονομικό ενδιαφέρον σε αργυρό και χρυσό οφείλεται στις υψηλές περιεκτικότητες που εντοπίζονται αντίστοιχα στον γαλήνιτη και αρσενοπυρίτη. Τα δυο πολύτιμα μέταλλα συνοδεύουν και ενισχύουν σημαντικά την οικονομικότητα των μεταλλευμάτων ψευδαργύρου και μολύβδου αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν η Ολυμπιάδα και οι Μαύρες Πέτρες να θεωρούνται μεταλλεία εξόρυξης χρυσού.

Στο κοίτασμα των Σκουριών το οικονομικό ενδιαφέρον βρίσκεται στην μεταλλοφορία θειούχων ορυκτών χαλκού με κυρίαρχη την παρουσία του χαλκοπυριτη. Η σχετικά αυξημένη περιεκτικότητα χρυσού ενισχύει την εκμεταλλευσιμότητα του χαλκουχου μεταλλεύματος των Σκουριών. Και βέβαια στην περίπτωση αυτή πρόκειται βασικά για εξόρυξη χαλκού, και όχι χρυσού.

Είναι φανερό λοιπόν ότι και στις δύο περιπτώσεις η γενικολογη αναφορά περί εξόρυξης χρυσού είναι ανακριβής, παραπλανητική και δεν έχει σχέση με τα πραγματικά δεδομένα της παραγωγικής διαδικασίας. Η αβάσιμη, στρεβλή και ανορθόδοξη αυτή ονοματολογική αναφορά χρησιμοποιείται τόσο από τους αντιμεταλλευτικους όσο και από αυτούς που στηρίζουν τη μεταλλευτική δραστηριότητα. Οι μεν θέλοντας να συνδέσουν το χρυσό με υποβάθμιση του περιβάλλοντος και για να υπηρετήσουν άλλες σκοπιμότητες, και οι δε νομίζοντας ότι έτσι αναδεικνύουν περισσότερο την πλουτοπαραγωγική αξία και προοπτική. 

Και στις δύο περιπτώσεις είναι φανερό ότι όσοι επιμένουν στην αυθαίρετη αναφορά περί εξόρυξης χρυσού ενδιαφέρονται βασικά για την επικοινωνιακή εκμετάλλευση του θέματος. Και για να αποδοθεί ακόμη πιο καθαρά η πλουτοπαραγωγικη δυναμική της πολυμεταλλικης "υπεροψίας​" και διάστασης είναι σκόπιμο να παρατηρηθεί και συμπληρωθεί ότι,

·         σε ότι αφορά στους συγκεκριμένους τύπους μεταλλεύματος, ο πολυμεταλλικός χαρακτήρας διευρύνει το κοιτασματολογικό δυναμικό και την οικονομική τους βάση, ενισχύει την αναπτυξιακή προοπτική, και αυξάνει τα περιθώρια παραγωγικής τους ανοχής και αντοχής απέναντι σε κάθε είδους σκαμπανεβάσματα στη διάθεση, ζήτηση και κατανάλωση ορυκτών πρώτων υλών. Η όποια «ανησυχία» δημιουργείται συχνά στην αξία του χρυσού, με αφορμή κυρίως διάφορα πολιτικά και χρηματιστηριακά «παιχνίδια», αντιμετωπίζεται με τη σταθερότητα και την δυναμική βιομηχανική παρουσία του ψευδαργύρου και του χαλκού. Ακόμη, η εμφάνιση παρακείμενης μεταλλοφορίας μαγγανίου στο περιβάλλον των πολυμεταλλικών κοιτασμάτων αποτελεί πρόσθετη μεταλλευτική παρακαταθηκη για την περιοχή.

·         σε ότι αφορά στο δημόσιο συμφέρον η ολοκληρωμένη παραγγωγική εκμετάλλευση του διαθέσιμου μεταλλευτικού δυναμικού στο συνολό του, δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις και συνθήκες καθετοποιημένης αξιοποίησης, μεγιστοποίησης του κοινωνικο-οικονομικού οφέλους και βέλτιστης περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Τα περί εξόρυξης ή επένδυσης χρυσού δεν έχουν συνεπώς καμία σχέση με το πραγματικό περιεχόμενο της μεταλλευτικής δραστηριότητας στην Β.Α. Χαλκιδική. Στην ουσία πρόκειτα για ένα ακόμη επικοινωνιακό τρικ που βολεύει όλους αυτούς που για διάφορους λόγους αναζητούν εναγωνίως να έχουν ένα ρόλο, έστω κα ι αν αυτός καταλήγει τελικά να είναι «εκ των πραγμάτων» εικονικός και κενός αξιόπιστων επιχειρημάτων.

.

Το ζητούμενο στη Β.Α. Χαλκιδική είναι μέσα από το πολυμεταλλικό περιεχόμενο των κοιτασμάτων να υπάρξει βιώσιμη μεταλλευτική δραστηριότητα (sustainable mining)  στη βάση μιας συνολικά ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής αποθεματικής αξιοποίησης (resource efficient exploitation), σύμφωανα με τις αρχές και τους κανόνες μιας κυκλικής οικονομικής προσέγγισης (circular economy). Πρόκειται λοιπόν για την εξόρυξη κοιτασμάτων μολύβδου-ψευδαργύρου στην Ολυμπιάδα και Μαύρες Πέτρες, και χαλκού στις Σκουριές. Στην εξέλιξη της παραγωγικής διαδικασίας η εφαρμογή νέων κατάλληλων τεχνολογιών και μεθόδων μεταλλευτικής επεξεργασίας έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της αρχικής κοιτασματολγικής αξίας μέσα από την παραγωγή χρυσού, αλλά και αργύρου, ενώ παράλληλα προκύπτουν δευτερογενώς αξιοποιήσιμα απόβλητα. Γίνεται λόγος λοιπόν για μια «win-win» περίπτωση που διασφαλίζει από την μια μεριά μέγιστη πλουτοπαραγωγική αξιοποίηση  και επαναξιοποίηση, και από την άλλη πλευρά πετυχαίνει βέλτιστη περιβαλλοντική διαχείριση.

Στη σχηματική μεταλλογενετική παράσταση του Jebrak (2016) ότι η τα μεταλλοφόρα συστήματα στη Β.Α. Χαλκιδική (Σ=Σκουριές, Ο=Ολυμπιάδα, Μ=Μαύρες Πέτρες, Π=Πιάβιτσα, Β=Βάρβαρα) συνδέονται με διάφορους συγκεκριμένους κοιτασματολογικούς τύπους, γεγονός που και αυτό με τη σειρά του αποδεικνύει και αιτιολογεί την πολυμεταλλικότητα της περιοχής.