Χαλκιδική 7: Λευκόλιθος- από τη Γερακινή και το Βάβδο πολίτης του κόσμου.

Ο μαγνησίτης, ανθρακικό ορυκτό του μαγνησίου, γνωστός πιο πολύ με το όνομα  λευκλιθος (λόγω του χρώματος του), είναι ο βασικότερος λόγος που η Χαλκιδική είναι τουλάχιστον το ίδιο μεταλλευτική όπως και τουριστική. Εδώ και δεκαετίες τα κοιτάσματα στο Βάβδο* και τη Γερακινή αποτελούν κυρίαρχες πηγές εξόρυξης πρώτης ύλης λευκολίθου. Μετά την προ εικοσαετίας (γύρω στο 1997) ολοκλήρωση και τερματισμό της παραγωγικής λειτουργίας στο Βαβδο, κατά μια άποψη λόγω εξάντλησης  του απόθεματικού δυναμικού, η Γερακινή είναι και παραμένει το σημαντικότερο κοιτάσμα μαγνησίτη στη Χαλκιδική και στη χώρα, με τα βεβαια, πιθανά και δυνατα αποθέματα να ξεπερνούν τα 40 εκ. τόνους. Από την επιφανειακή εκμετάλλευσή του παράγονται διάφορα εμπορεύσιμα προϊόντα, όπως είναι ο ωμός μαγνησίτης (όπως δηλαδή εξορρύσεται), η καυστική και δίπυρη μαγνησία, καθώς και πυρίμαχες μάζες ή και πυρίμαχα. Όλα τα προϊόντα που συνεχίζουν να παράγονται στη Γερακινη εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να συγκαταλέγονται μεταξύ των ποιοτικότερων στην Ευρώπη και τον κόσμο. Συγκεκριμένα οι εξαγωγές τους κινούνται στο 90% και είναι η μεγαλύτερη μεταξύ των χωρών της   Ε.Ε. Τη μεγαλύτερη κατανάλωση διεθνώς συγκεντρώνει η δίπυρος μαγνησία.

Στο τόμέα των χρήεσεων ο ωμός μαγνησίτης χρησιμοποιείται σαν πρώτη ύλη στη βιομηχανία κεραμικών και μεταλλουργία. Από τα προϊόντα κατεργασίας του η καυστική μαγνησία έχει χρήσεις στις ζωοτροφές, τα λιπάσματα και βιομηχανικά δάπεδα, ενώ η δίπυρος μαγνησία στα πυρίμαχα τούβλα και μάζες, αλλά και σε μονωτικά καλωδίων. Τα λεγόμενα βασικά μονολιθικά πυρίμαχα χρησιμοποιούνται στη χαλυβουργλία και τη τσιμεντοβιομηχανία.

Η δυναμική της ετήσιας παραγωγής από τη Γερακινή είναι της τάξεως των 400-450.000 τόνων λευκολίθου και 180-200.000 τόνων τελικών προϊόντων (καυστική & δίπυρη μαγνησία, πυρίμαχες μάζες). Για το 2014 η παραγωγή ανήλθε στους 270 χιλ. τον. ωμού λευκόλιθου, 26 χιλ. τον. περίπου δίπυρης μαγνησίας, 61 χιλ. τον.  καυστικής μαγνησίας καθώς και 41 χιλ. τον. βασικών μονολιθικών πυριμάχων μαζών. Η συνολική παραγωγική δυναμικότητα για την καυστική και δίπυρη μαγνησία είναι περίπου 200 χιλ. τον. καθώς και 50 χιλ. τον. πυρίμαχων μαζών το χρόνο.  

Το μεταλλευτικό κέντρο Γερακινής ανήκει στην εταιρεία  ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ που κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων  παραγωγών μαγνησίτη στον κόσμο, ειδικότερα σε ότι αφορά στη καυστική μαγνησία, με προσωπικό στην Ελλάδα άνω των 367 ατόμων. Τα προϊόντα εξάγονται κυρίως στις χώρες της Ευρώπης, αλλά και στις Αμερική, Ασία, Ωκεανία και Αφρική.

Στις καινοτόμες ερευνητικές και παραγωγικές πρωτοβουλίες και εφαρμογές ανήκουν η αξιοποίηση παλαιότερων αποθεμάτων, η επαναχρησιμοποίηση παραπροϊόντων και τα παραδειγματικά έργα αποκατάστασης μετά την ολοκλήρωση της εκμετάλλευσης.

Από γεωλογικής πλευράς τα κοιτάσματα του Ελληνικού χώρου φιλοξενούνται σε υπερβασικά πετρώματα, δουνιτικής, χαρζβουργιτικής, περιδοτιτικής σύστασης, και αποτελούν τμήματα οφιολιθικών συμπλεγμάτων του ωκεάνιου φλοιού της Τηθύος θάλασσας. Συχνά τα πετρώματα είναι σερπεντινιωμένα, γεγονός που σημαίνει ότι πρωτογενή μαγνησιοπυριτικά ορυκτά, όπως είναι ο ολιβίνης και  ορισμένοι πυρόξενοι, μετατρέπονται λόγω ενυδάτωσης τους σε ορυκτά της ομάδας σερπεντίνη. Οι κοιτασματολογικές συγκεντρώσεις μαγνησίτη ελέγχονται από ρηξιγενείς δομές, στους κενούς χώρους των οποίων σχηματίζονται πλέγματα φλεβών ή μεμονωμένες φλέβες σε βάθη μέχρι και 300 μέτρα. Το αρχικά εξορυσσόμενο  μετάλλευμα εμπλουτίζεται με διάφορες μεθόδους βάση των οποίων ο λευκόλιθος διαχωρίζεται από το στείρο πλευρικό πέτρωμα ξενιστή.

Ανεκμετάλλευτη παραμένει προς το παρόν η αξιοποίηση του ολιβίνη στο μεταλλείο του Βάβδου, όπου το ΙΓΜΕ έχει εντοπίσει δυναμικά αποθέματα με σημαντική προοπτική εκμετάλλευσης. Ο ολιβίνης είναι κύριο συστατικό δουνιτικών πετρωμάτων και αποτελεί  βιομηχανικό ορυκτό που χρησιμοποιείται σαν πυρίμαχο υλικό  λόγω της υψηλής του ανθεκτικότητας στην θερμότητα. Ευρείες χρήσεις του ολιβίνη είναι αυτές των άμμων χυτηρίου και αμμοβολών, καθώς και αυτές στην βιομηχανία παραγωγής πυρίμαχων υλικών καθώς και άμορφων πυρίμαχων μαζών. Επίσης χρησιμοποιείται στη μεταλλουργική βιομηχανία, την τσιμεντοβιομηχανία και την βιομηχανία γυαλιού

Περισσότερες πληροφορίες στις παρακάτω διασυνδέσεις,

Αναφορικά για το τρόπο γενεσης και σχηματισμού υπάρχουν στο.

http://www.orykta.gr/oryktes-protes-yles-tis-ellados/metalleytika-orykta/43-magnisitis

Σχετικά με τον ολιβίνη στο,
http//www.orykta.gr/oryktes-protes-yles-tis-ellados/latomika-orykta/biomihanika-orykta/60-olivinis

* Ο Βάβδος ήταν ένα από τα 12 Μαντεμοχώρια στα οποία επίσης συμπεριλάμβανονταν η Γαλάτιστα,
ο Καζαντζή Μαχαλάς (σημερινά Στάγειρα), ο Στανός, η Βαρβάρα, η Λιαρίγκοβη (σημερινή Αρναία),
το Νοβοσέλο (σημερινό Νεοχώρι), ο Ίσβορος (σημερινή Στρατονίκη), η Χωρούδα, τα Ρεβενίκια
(σημερινή Μεγάλη Παναγία) και η Ιερισσός. Οι κάτοικοί των Μαντεμοχωρίων ήταν μεταλλωρύχοι
και πολύ καλοί μεταλλουργοί, με κύρια παραγωγή μόλυβδο και άργυρο, και λιμάνι φόρτωσης το
Στρατώνι.