Το βιβλίο στην απτή του μορφή

Κάθε φορά που προσεγγγίζουμε μία αναπτυξιακή πρόκληση, οποιαδήποτε και αν είναι αυτή, οποιαδήποτε αφετηρία και διαδρομή και αν έχει, και σε οποιοδήποτε προορισμό και αν προσβλέπει, τρεις είναι οι βασικές επιμέρους προσεγγίσεις που συνήθως  επιχειρούμε,

·       Πρώτον λοιπόν επιδιώκουμε να γνωρίσουμε καλά και αναλύσουμε τα  δεδομένα που την χαρακτηρίζουν, να διαπιστώσουμε δηλαδή την φυσιογνωμία της, και αυτό είναι κάτι που αποτελεί θεμελιακή προϋπόθεση και κεντρικό σημείο αναφοράς

·       Το δεύτερο που έρχεται στη σειρά είναι να εκτιμήσουμε το δυνητικό συγκριτικό πλεονέκτημα που διαμορφώνει, και να αξιολογήσουμε τις όποιες δυνατότητες και προοπτικές αξιοποίησης δημιουργεί, και το

·       Τρίτο είναι να προσδιορίσουμε τα επιλεγμένα βήματα που πρέπει να γίνουν στην βάση ενός αποτελεσματικού αναπτυξιακού σχεδίου ώστε να αναδειχθούν συγκεκριμένα αυτοί που θα εισπράξουν το όφελος και την πρόσθετη αξία που προκύπτουν.

Στην περίπτωση λοιπόν του βιβλίου κεντρικό σημείο αναφοράς και αφετηρία είναι η πολύ καλή γνώση για τη γεωλογική φυσιογνωμία της Χαλκιδικής. Στη βάση αυτή το βιβλίο καταγράφει, διαπραγματεύεται και αξιολογεί τις προοπτικές που δημιουργεί η Χαλκιδικιώτικη γεωλογία, παίρνοντας σαν δεδομένο  ότι αποτελεί ένα δυναμικό συγκριτικό πλεονέκτημα για την περιοχή,  για να προσεγγίσει τελικά την διάσταση της πρόσθετης αναπτυξιακής αξίας που προκύπτει με έμφαση στο γενικότερο όφελος που εισπράττει η κοινωνία.

Πως και γιατί προκρίνεται δηλαδή μια αναπτυξιακή δραστηριότητα πριν από κάποια άλλη σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή τμήμα αν θέλετε της Χαλκιδικής?  Είναι θέμα φυσικής υπεροχής ή εντάσσεται σε κάποιο σχέδιο? Ποιος είναι ο ρόλος της γεωλογίας στην επιλογή αυτή? Σύμφωνα λοιπόν με το περιεχόμενο του βιβλίου είναι φανερό ότι οι γεωλογικές συνθήκες είναι καθοριστικές σε αυτό που θεματικά προκύπτει σαν συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα ενός γεωγραφικού χώρου. Για παράδειγμα στην βόρεια και κυρίως ΒΑ Χαλκιδική η παραγωγική αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, αποτέλεσμα της υψηλής κοιτασματολογικής αξίας του αποθεματικού δυναμικού που υπάρχει εκεί, βρίσκεται στην κορυφή της αναπτυξιακής ατζέντας της περιοχής. Και αυτό βέβαια δεν αποτελεί σημερινό γνώρισμα ή πρόσφατο εύρημα. Είναι μια διαπίστωση απόλυτα συνιφασμένη με τη διαχρονική παρουσία μιας κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας που πηγαίνει πίσω στο μακρινό ιστορικό παρελθόν. Γεωλογικός είναι επίσης ο βασικός λόγος της θερμομεταλλικής φυσιογνωμίας της Κασσάνδρας. Τα γρανιτικά πετρώματα της Σιθωνίας είναι αυτά που διαμορφώνουν το ελκυστικό παράκτιο περιβάλλον και τα οινοπαραγωγικά εδάφη. Η άγρια αρχιτεκτονική των απότομων βράχων που δημιουργούν οι γεωλογικοί σχηματισμοί στον Άθω συνδέονται απόλυτα με την δυσβατότητα στην πρόσβαση των περισσότερων μοναστηριών. Η επώθηση ή το σκαρφάλωμα πετρωμάτων που προέρχονται από τον θρυλικό ωκαιανό της Τυθήος πάνω στη Χαλκιδική δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την κοιτασματολογική παρουσία του λευκολίθου της Γερακινής και του Βάβδου. Και γενικά το πλούσιο σε ορυκτά και μέταλλα υπέδαφος της βόρειας Χαλκιδικής τεκμηριώνει και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τις αρχαίες στοές και τον μεταλλευτικό θρύλο που συνοδεύει τα Μαντεμοχώρια. Και βέβαια όλα αυτά συνυπάρχωντας και συνλειτουργώντας στη βάση μιας αρμονικής σχέσης που συμβάλλει στην αναπτυξιακή βιωσιμότητα και την κοινωνική συνοχή. Πολυαναπτυξιακή σύνθεση και δημιουργία προς όφελος της τοπικής οικονομίας και των ανθρώπων της περιοχής, αντί του αναπτυξιακού αφορισμού και αποκλεισμού, με αποτέλεσμα την οικονομική απομόνωση και την κοινωνική συρρίκνωση.

Το βιβλίο δεν επιδιώκει ούτε φιλοδοξεί να μεταφέρει μεγάλα λόγια, αβάσιμες υποσχέσεις  και μεγαλοπήβολα σχέδια. Θέλει αναφερόμενο παραδειγματικά στην Χαλκιδική να δώσει με απλό και κατανοητό τρόπο, χωρίς να προσφεύγει σε επιστημονικές εκπτώσεις ή αλλοιώσεις, αυτό που τελικά ισχύει και είναι ευρύτερα αποδεκτό, ότι δηλαδή σε κάθε περίπτωση ο ορυκτός πλούτος ήταν, είναι και παραμένει αναντικατάστατος και αναντίρρητος αναπτυξιακός πυλώνας για τις περιφερειακές οικονομίες και τις τοπικές κοινωνίες. Και αυτό όχι απέναντι και σε βάρος άλλων οικονομικών δρατηριοτήτων όπως είναι ο τουρισμός, η μελισσοκομία, η αγροτική παραγωγή, αλλά και η αρχαιολογική αξία και το φυσικό περιβάλλον. Γιατί στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο με το μεταλλευτικό εισόδημα να στηρίζει σταθερά και συστηματικά όλες τις άλλες δραστηριότητες.  Και βέβαια στο κέντρο και το επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται ο άνθρωπος. 

Η αξιοπρέπεια και η αισιοδοξία που του προσφέρουν η απασχόληση και η σιγουριά του αύριο.  

Θέλει επίσης το βιβλίο να αναδείξει την δυνατότητα απασχόλησης που η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου και η παραγωγική αλυσίδα αξίας των ορυκτών πρώτων υλών προσφέρουν στους νέους γεωεπιστήμονες, που έτσι παραμένουν στη χώρα βελτιώνοντας με τον ενθουσιασμό και τις υψηλές ικανότητες που διαθέτουν την ποιότητα της μεταλλευτικής λειτουργίας. Είναι αυτοί που παίρνουν την σκυτάλη χρήσης νέων τεχνολογιών και την εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών. Και ακόμη περισσότερο η εκπαιδευτική και η ερευνητική αξία που προκύπτει από  την δυνατότητα που δίνεται στους σπουδαστές πανεπιστημιακών κέντρων της χώρας να επισκεφτούν και να δουν από κοντά το εργασιακό περιβάλλον που τους περιμένει αύριο αλλά και να αντλήσουν και να πάρουν θεματικά αντικείμενα για νέες μελέτες και διατριβές.

Τέλος σε όλο το βιβλίο επιδιώκεται η συμφιλίωση του κάθε πολίτη με έννοιες, ορολογίες και πρακτικές που συχνά και χωρίς ιδιαίτερο λογο παρουσιάζονται απειλητικές και μεταφέρονται με τρόπο που δημιουργούν προβληματισμό και προκαλούν φοβικές αντιδράσεις. Όπως για παράδειγμα η λέξη ρήγμα που σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί συνώνυμο της καταστροφής. Ή για παράδειγμα η εξομείωση των χαρακτηριστικών καθενός κοιτάσματος αν και στην περίπτωση της Χαλκιδικής οι διαφορές τους είναι μεγάλες και ανήκουν σε γεωλογικά περιβάλλοντα που δεν έχουν κανένα κοινό σημείο αναφοράς.

Ένας από τους βασικούς στόχους το βιβλίου είναι να πλησιάσει, να προκαλέσει και να δεχθεί σχόλια και απόψεις, απεθυνόμενο σε ένα ερύτερο κοινό με την ελπίδα και την πεποίθηση ότι διαβάζοντας το θα μπορέσει να κατανοήσει καλύτερα τους περιορισμούς, τις δεσμεύσεις, τη δυναμική και αναπτυξιακά πλεονεκτήματα της γεωλογίας με τους αναγνώστες  να γίνονται έτσι αποδέκτες μιας διαφορετικού τρόπου και τύπου ενημέρωσης.     

The X-MINE story and some background to the project

The X-Mine research project focuses on using real-time mineral X-ray analysis to make exploration and mining more efficient and sustainable.

A fundamental reason why the  X-Mine project exists and why the European Union is financing the project through the research and innovation framework program Horizon 2020, is that that the modern society and individuals use a lot more metals than a hundred years ago. You cannot destroy an element once it’s been created which means a lot of metals can be recycled, - but since the earth’s population is increasing, recycling only cannot provide enough metals to make up for the demand, and consequently,  -primary metals have to be supplied by mining.

New ore bodies are becoming harder and harder to find and they are often only to be found at large depths and often also have a low content of metal to the tone of rock.

Additional to these basic facts, the European Union consumes almost 25 percent of all mineral raw materials produced on earth, but only produce between three and five percent. This dependence on import makes our manufacturing industry very vulnerable and the only way to become more self-sufficient is to either reduce consumption or mine more metals.

To be able to extract metals the exact location and characteristics of the mineralization has to be known and described through exploration which is a tedious and expensive task since metals aren’t evenly distributed in the earth’s crust. Some countries may have plenty of zinc, lead and iron but can at the same time lack gold or cobalt.

One of the tasks in the X-Mine project is to demonstrate new methods that can make exploration more efficient. Basically, one has to understand that exploration is incredibly difficult. Roughly one in every thousand exploration permits results in a mine and therefore, if X-MINE can provide new tools increase efficiency in exploration, it is a good thing in all aspects.

Another important goal of the X-Mine project is more efficient ore extraction. More efficient extraction is important because it makes it possible to extract deposits with lower metal content.

X-MINE will demonstrate how the exploration process can change with new X-RAY based technologies. Currently exploration is an expensive and long for the exploration geologists.

First areas of interest have to be selected by studying the general geology in the exposed part of the bedrock to try to figure out what parts of it have undergone potentially ore-forming processes. This geological mapping effort helps the geologist to recognize where to collect samples and in the next step, to decide where to collect samples below cover or at greater depths, by for example, diamond drilling.

The drill cores from exploration drilling are examined and interesting sections are cut, crushed, ground and sent on to laboratories, often in Canada or Australia for analysis to find the levels of different elements in the material.

Often the results of the analysis are returned after three to four weeks and then after interpretation, it is fairly common that one conclusion is that we should have drilled another 50 meters. At that point in time, the drill rig is often since long gone, the area might have been restored and the drilling season has come to an end because of weather. Next year, we return to the area and drill another drill hole, and then we go through the whole process again, but this time we might discover that we should have drilled further to the right or to the left. Often this repetition keeps going over and over again until we understand what’s down there… X-MINE project will demonstrate that it is possible to cut down on the time spent on exploration and to increase the efficiency in the exploration phase with new technology. Just imagine how much resources can be saved by getting production started in the right spot or if you can abandon a worthless project at an earlier stage.

Once the orebody has been explored, the extraction is initiated and can be done in several different, more or less efficient ways. Imagine a deposit where the value, for example gold, occur in a set of gold-bearing quartz veins no more than a few centimeters wide, grouped in meter wide zones. What if there are no machines available that are that narrow? Large scale mining,  mechanized mining often means it’s necessary to extract the entire part of the bedrock that contains interesting metal along with large amounts of gangue on both sides. The mining cannot risk losing any of the metal, and all the excavated material(ore and barren gangue) needs to be transported to the surface, crushed and processed in a mineral processing plant and in the end of the process a few kilograms of metal is gained after mining of tons of gangue.

All the explosives, the drilling and the transportation of material costs a lot of energy and creates large voids in the bedrock at the same time as large amounts of waste is created and has to be managed.

X-MINE will demonstrate how novel X-Ray technology can make the mining operation more efficient, and thus make it economically feasible to go deeper and to extract metals even when the metal grades are lower.

The “X” in X-MINE stands for “X” as in X-Ray. The technology in the X-MINE project utilizes a phenomenon where an element hit by an X-ray beam, returns radiation with a wavelength specific to the element in question, the technology is often referred to as X-ray fluorescence (XRF), that makes it possible to identify the composition of the material being examined.

X-ray fluorescence (XRF) has long been used to analyze the surface of rocks but now, new methods have been developed that can make a rock transparent to X-rays, allowing them to penetrate all elements lighter than lead. And it is also possible to get analytical signals from elements ranging from sulphur, with atomic number 16, to bismuth, with atomic number 83. X-MINE will demonstrate technology that can see through a core sample, which is called tomography, and get analytical signals from inside the sample. With the new technology, it is possible to see where different minerals are located in a core sample and directly pinpoint veins of interesting metals and determine their metal content, without having to destroy the core sample.

The new method is also so quick, so that when applied to exploration drill core, the drill core samples can be analyzed and reported while the drilling is still in progress, revealing if you need to keep drilling or if you need to drill somewhere else instead.

In the X-MINE project the method and equipment, originally developed by project partner Orexplore, will be used to create better 3D geological models of deposits at four different mines, including Assarel Medet in Bulgaria, Lovisagruvan in Sweden, Skouriotissa in Cyprus and at Hellas Gold in Stratoni, Greece.

In parallel with the demonstration of the drill core tomography and analyzer, the X-MINE project will also bring the X-Ray technology over to use in a sorting plant where all the material extracted from a mine will be analyzed to separate rocks containing metal from gangue. Successful sorting means less rocks to crush and process and the process can focus on the material that actually contains metals rather than waste.

In total about 45 people from 15 different partners in nine different countries are involved in the X-Mine project, ranging from geologists, specialists in building thumbnail-sized sensors for the analysis device, mathematicians, and so on, to experts in 3D modelling of rock volumes of several cubic kilometers in size.

For more information, visit www.x-mine.eu or contact:

Project in general: Jouko Malinen, Project leader (jouko.malinen@vtt.fi)

3D-modelling: Ronald Arvidsson (ronald.arvidsson@sgu.se)

Scanning: Kevin Rebenius (kevin.rebenius@orexplore.se)

Sorting: Jacek Kolacz (jacek.kolacz@comex-group.com)

Information: Stefan Sädbom (stefan.sadbom@bergskraft.se