Το Υπουργείο ΠΕΚΑ, με στόχο τη συμβολή του Ορυκτού Πλούτου στην εθνική αναπτυξιακή προσπάθεια, προκηρύσσει Δημόσιο Διεθνή ανοικτό Πλειοδοτικό Διαγωνισμό για το Δημόσιο Μεταλλευτικό Χώρο που περιλαμβάνεται στις περιοχές Μεταξοχωρίου, Βάθης, Γερακαριού, Φύσκας, Κεντρικού, Μυλοχωρίου και Αντιγόνειας στην Περιφερειακή Ενότητα (Νομό) Κιλκίς. Στο συγκεκριμένο χώρο, έκτασης 91km2, εκτιμάται ότι τα αποθέματα μεταλλευμάτων χρυσού, χαλκού και άλλων μεταλλευμάτων είναι της τάξης του 1,5 δις € σε αξία περιεχόμενων μετάλλων, ενώ τα αναμενόμενα αποθέματα της τάξης των 7δις € αντίστοιχα.
Αναφορικά με το θέμα ο Υφυπουργός ΠΕΚΑ, κ. Γιάννης Μανιάτης, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Ο ορυκτός πλούτος της χώρας αποτελεί βασικό αναπτυξιακό και οικονομικό πυλώνα στήριξης της κοινωνίας μας. Έχουμε κινητοποιήσει το σύνολο των δυνάμεων για να αξιοποιήσουμε τον πλούτο που απλόχερα μας χάρισε η φύση. Με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον και με σημαντικά αντισταθμιστικά οφέλη για την τοπική κοινωνία, αναδεικνύουμε τους κρυμμένους και αναξιοποίητους πόρους της πατρίδας μας.
Μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου θα καλέσουμε όλους τους θεσμικούς εκπροσώπους του Κιλκίς, προκειμένου να ξεκινήσει η ενημέρωση στις τοπικές κοινωνίες με επιστημονική τεκμηρίωση και πλήρη διαφάνεια».
Τα βασικά χαρακτηριστικά της πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος είναι τα ακόλουθα:
1. Για πρώτη φορά προβλέπεται ελάχιστο ετήσιο μίσθωμα κατά το στάδιο των ερευνών και μάλιστα αυξανόμενο κάθε έτος με αλματώδη τρόπο. Στόχος είναι η προώθηση πραγματικών εργασιών, ώστε τελικά να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας και τα έσοδα της Χώρας, με πλήρη λειτουργία και εκμετάλλευση του μεταλλείου το συντομότερο δυνατόν και όχι στη λογική των «δήθεν» ερευνών που διαρκούν για δεκαετίες.
2. Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην προστιθέμενη αξία του εθνικού ορυκτού πλούτου, ενθαρρύνοντας τις επιχειρήσεις για πλήρη καθετοποίηση. Αυτό προκύπτει από τον τρόπο υπολογισμού του ελάχιστου μισθώματος κατά τη λειτουργία του μεταλλείου, υιοθετώντας υψηλούς συντελεστές για πωλήσεις ανεπεξέργαστων προϊόντων και πολύ χαμηλούς για πλήρη καθετοποίηση. Από την άλλη, για πρώτη φορά τίθενται ως βάση των υπολογισμών και οι τιμές των μετάλλων, έτσι ώστε όταν αυτές αυξάνονται, (όπως τώρα συμβαίνει με το χρυσό), να απολαμβάνει το Δημόσιο μεγαλύτερο μίσθωμα, θέτοντας επιπλέον κάτω όριο, ώστε να διασφαλίζεται συνεχής ροή εσόδων από μισθώματα. Εκτός αυτών των ελάχιστων μισθωμάτων που ξεπερνούν στη συγκεκριμένη περίπτωση το 1.000.000€ κατ’ έτος (μετά από περίπου τριετή λειτουργία του μεταλλείου), οι επιχειρήσεις αυτές πληρώνουν επιπλέον και αναλογικό μίσθωμα σύμφωνα με το άρθρο 84 του Μεταλλευτικού Κώδικα, που είναι ποσοστό 1-6% (ανάλογα του βαθμού επεξεργασίας) επί της αξίας του πωλούμενου προϊόντος.
3. Για πρώτη φορά η τοπική κοινωνία είναι στην κορυφή μιας τέτοιας διαδικασίας, δεδομένου ότι αξιολογούνται οι υποψήφιοι επενδυτές για τις δεσμευτικές δράσεις που θα αναλάβουν στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και θα αφορούν αποκλειστικά κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές δράσεις σε τοπικό επίπεδο. Από την άλλη, τίθεται και κριτήριο αξιολόγησης για τις δράσεις που θα αναλάβουν στο χώρο του έργου και είναι αποκλειστικά επικεντρωμένες στο περιβάλλον. Δράσεις που και αυτές θα αποτελέσουν αντικείμενο συμβατικών όρων και είναι πέραν του ήδη θεσμοθετημένου νομικού πλαισίου για την προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα, δίνεται προβάδισμα σε όσους υποψήφιους επενδυτές κάνουν τις περισσότερες προσλήψεις εργαζομένων από το Νομό Κιλκίς, ενώ προφανώς υπάρχουν πολλές έμμεσες ωφέλειες από τις συνέργειες που θα προκύψουν και την κινητοποίηση πολλών άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων.
4. Τέλος, σημειώνεται ότι η λειτουργία ενός μεταλλείου αποφέρει στο ελληνικό δημόσιο επιπλέον τους αναλογούντες φόρους που είναι της τάξης του 20% επί του κύκλου εργασιών της εκμετάλλευσης.
Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2011
Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011
ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ
Με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από την ανάλυση, επεξεργασία και αξιολόγηση των φυσιογνωμικών δεδομένων που χαρακτηρίζουν γενικότερα την δραστηριότητα, τους στόχους και τον ρόλο των Επιτροπών, τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ, επιλέγεται και προτείνεται αντίστοιχα η ανάδειξη και εφαρμογή συγκεκριμένου πλαισίου βέλτιστων πρακτικών για την λειτουργική βιωσιμότητα της Επιτροπής που αναφέρεται στην τήρηση των περιβαλλοντικών όρων για την παραγωγική εκμετάλλευση των μεταλλείων Κασσάνδρας. Το συγκεκριμένο πλαίσιο δομικής αναδιάρθρωσης και λειτουργικής αναβάθμισης, όπως διαμορφώνεται παρακάτω, θα ισχύσει από εδώ και πέρα και για την ΕΠΙΤΗΡΩ, για όσο ακόμη έχει ενεργό παρουσία, και βέβαια μέχρι την στιγμή που θα υπάρξει απόφαση αντικατάστασης της.
Διαλειτουργικές σχέσεις και διασυνδέσεις
Οι περιβαλλοντικοί όροι που συνοδεύουν την έγκριση της ΜΠΕ προβλέπουν την σύσταση δύο Επιτροπών, αυτής (δηλαδή της ΕΠΙΤΗΡΩ και αργότερα της νέας Επιτροπής), που με απόφαση της πολιτείας παρακολουθεί και ελέγχει την τήρηση τους, και της επιστημονικής που αποφασίζεται με ευθύνη της εταιρίας. Πέρα από τον ελεγκτικό ρόλο και εποπτικές αρμοδιότητες, η ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή οφείλει να συνεργάζεται με την επιστημονική ομάδα και το τμήμα περιβάλλοντος της εταιρίας ώστε τα στοιχεία, τα δεδομένα, τα αποτελέσματα και τα πορίσματα που προκύπτουν και αφορούν στις επιπτώσεις από την μεταλλευτική δραστηριότητα, αφού πρώτα αξιολογηθούν, εξακριβωθούν και τεκμηριωθούν, να μεταφέρονται και να δημοσιοποιούνται με αξιόπιστο τρόπο στο σύνολο των κοινωνικών εταίρων και των απλών πολιτών. Επίσης θεωρείται αναγκαίο και απαραίτητο για την ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή να ενημερώνει και να συνεργάζεται συστηματικά με αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα είναι οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, η Διεύθυνση Φυσικού Πλούτου του ΥΠΕΚΑ, η Επιθεώρηση Μεταλλείων Β. Ελλάδας, η Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής κλπ. Σε κάθε περίπτωση η ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή αναζητεί επαφή και συνεργασία με κάθε μορφής θεσμικούς ή μη φορείς που μπορούν να συμβάλλουν σε μια σφαιρικότερη αντίληψη και εικόνα, και αντικειμενικότερη προσέγγιση θεμάτων που σχετίζονται με τους περιβαλλοντικούς όρους.
Επιχειρησιακή λειτουργία και συντονισμός
Η αποτελεσματική διαχείριση και ανάδειξη του αντικειμενικού ρόλου και στόχων της ΕΠΙΤΗΡΩ/Επιτροπής απαιτεί την διαμόρφωση και εφαρμογή ενός απόλυτα οργανωμένου σχεδίου/προγράμματος επιχειρησιακής λειτουργίας και δημιουργικού συντονισμού. Προτείνονται τα παρακάτω διαδικαστικά και μεθοδολογικά εργαλεία πολλά από τα οποία περιγράφονται στην «βιβλιογραφική» έρευνα, αναφορά και αξιολόγηση που προηγήθηκε.
Οργανωτική δομή και διάρθρωση
- Η ΕΠΙΤΗΡΩ συνεχίζει να λειτουργεί, μέχρι την στιγμή αντικατάστασης της, στην βάση της σημερινής της δομής και διάρθρωσης, αλλά και στο πλαίσιο του κανονισμού που διαμορφώθηκε από την αρχή και έκτοτε ισχύει .
- Η νέα επταμελής Επιτροπή, με την σύνθεση που προβλέπεται στην σχετική ΚΥΑ, συγκροτείται σε σώμα (πραγματοποιείται στο πλαίσιο της πρώτης εναρκτήριας συνάντησης την οποία συγκαλεί και συντονίζει ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Αριστοτέλη) και αναθέτει αρμοδιότητες και ρόλους Πρόεδρου, Αντιπροέδρου, Υπεύθυνου Επικοινωνίας και τεσσάρων απλών μελών. Η επιλογή του Προέδρου, του Αντιπροέδρου, του Υπεύθυνου Επικοινωνίας και άλλων ενδεχόμενα συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων γίνεται με δημοκρατικές διαδικασίες και στην βάση πλειοψηφικού αποτελέσματος που προκύπτει από σχετική ψηφοφορία. Πάντως κρίνεται σκόπιμο οι τρεις ειδικοί επιστήμονες της Επιτροπής να παραμείνουν διακριτικά στην ιδιότητα των απλών μελών με βασικό αντικείμενο τις συμβουλευτικές παρεμβάσεις, την τεκμηρίωση των στοιχείων και δεδομένων, και την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις και για συγκεκριμένους λόγους, η θέση Υπεύθυνου Επικοινωνίας θα μπορούσε να δοθεί στον έναν από τους τρεις επιστήμονες. Ο εκπρόσωπος του κυρίου του έργου διατηρεί τον ρόλο του απλού μέλους με βασικό αντικείμενο να μεταφέρει τα επιχειρήματα και τις θέσεις της Εταιρίας, αλλά και να παρουσιάζει σχετικά στοιχεία ή μελέτες, με έμφαση στα αποτελέσματα του Τμήματος Περιβάλλοντος. Προτείνεται η διάρκεια θητείας μιας Επιτροπής, που έχει ίδια σύνθεση, να μην ξεπερνά τα πέντε χρόνια.
Περιοδικότητα εποπτικών ελέγχων και συναντήσεων
- Η Επιτροπή οφείλει να πραγματοποιεί εποπτικούς ελέγχους στο σύνολο των μεταλλευτικών έργων μία φορά τον μήνα (εκτός ειδικών περιπτώσεων που απαιτούν συχνότερη παρακολούθηση) σε διήμερη βάση. Την πρώτη ημέρα θα γίνονται οι επισκέψεις/αυτοψίες πεδίου και την δεύτερη ημέρα θα πραγματοποιείται σχετική συνάντηση, βάση συγκεκριμένης ατζέντας (παραδείγματα για το πιθανό περιεχόμενο της δίνονται παραπάνω) που θα γνωστοποιείται τουλάχιστον πέντε ημέρες νωρίτερα, ώστε να αποφασίζονται και να προετοιμάζονται έγκαιρα τα θέματα που θα συζητηθούν. Εφόσον κρίνεται απαραίτητο θα καλούνται κατά περίπτωση η Επιστημονική Ομάδα ή άλλοι υπεύθυνοι του κυρίου του έργου, αλλά και εκπρόσωποι κοινωνικών εταίρων και άλλων αρμόδιων φορέων ή οργανισμών. Προτείνεται οι Μηνιαίες Συναντήσεις (ΜΣ), εκτός ειδικών περιπτώσεων, να είναι ανοικτές για το κοινό και τους απλούς πολίτες.
- Η Επιτροπή καλεί κάθε έξη μήνες (στα μέσα Δεκεμβρίου και μέσα Ιουνίου, αντίστοιχα) διήμερη Γενική Συνέλευση (ΓΣ), με συμμετοχή της Επιστημονικής Ομάδας (ΕΟ) και του Τμήματος Περιβάλλοντος (ΤΠ) της Εταιρίας, των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΠ), της Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου (ΔΦΠ) του ΥΠΕΚΑ και της Επιθεώρησης Μεταλλείων Β. Ελλάδος (ΕΜΒΕ), στο πλαίσιο της οποίας θα πραγματοποιηθούν από κοινού επισκέψεις/αυτοψίες πεδίου και σχετικές συσκέψεις. Η εξαμηνιαία ΓΣ θα είναι δημόσια και ανοικτή στο σύνολο των εμπλεκόμενων και ενδιαφερόμενων κοινωνικών εταίρων της περιοχής και ευρύτερα.
- Η Επιτροπή οφείλει να προβλέπει και να τηρεί την διαδικασία σύνταξης πρακτικών τόσο στις ΜΣ όσο και στις εξαμηνιαίες ΓΣ. Τα πρακτικά πρέπει να εκδίδονται στην τελική τους μορφή σε 10 ημέρες από την διέλευση των ΜΣ και ΓΣ, και να δημοσιοποιούνται στην ιστοσελίδα της Επιτροπής.
Χρονοδιάγραμμα και περιεχόμενο παραδοτέων
- Η Επιτροπή εκδίδει Εξαμηνιαίες Εκθέσεις Προόδου (ΕΕΠ) και συντάσσει Ετήσιες Τεχνικές Εκθέσεις (ΕΤΕ), που αφορούν και αναφέρονται στις εξελίξεις των μεταλλευτικών έργων σε σχέση με τους ισχύοντες περιβαλλοντικούς όρους, και οι οποίες υποβάλλονται προς συζήτηση και τελική έγκριση δύο εβδομάδες περίπου πριν από τις προκαθορισμένες ημερομηνίες διενέργειας των αντίστοιχων ΓΣ. Οι ΕΕΠ και ΕΤΕ λαμβάνουν υπόψη και αξιολογούν όλα τα δεδομένα που παρέχει η Εταιρία, αλλά και στοιχεία που προκύπτουν από έρευνες που διεξάγει η ίδια Επιτροπή, αρμόδιοι φορείς και θεσμοθετημένοι κοινωνικοί εταίροι. Όλες οι μορφές εκθέσεων αναρτώνται και υπόκεινται σε δημόσια διαβούλευση μέσω της ιστοσελίδας της Επιτροπής. Η ΕΤΕ (υποβάλλεται πριν από την 2η χρονικά ΓΣ στα μέσα Δεκεμβρίου, οπότε συζητείται και εγκρίνεται τελικά) έχει κάθε φορά το περιεχόμενο, τα χαρακτηριστικά και την μορφή ετήσιου απολογισμού. Έντυπες μορφές όλων των ΕΕΠ και ΕΤΕ αποστέλλονται στους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες του κράτους, της αποκεντρωμένης διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, της αντιπεριφέρειας Χαλκιδικής και του Δήμου Αριστοτέλη, καθώς και στους θεσμοθετημένους κοινωνικούς εταίρους. Μέσω της ιστοσελίδας παρέχεται η πρόσβαση τους και στο ευρύτερο κοινό, τους απλούς και κάθε είδους οργανωμένων κοινωνικών εκφάνσεων.
- Η Επιτροπή και ο Δήμος Αριστοτέλη, συνδιοργανώνουν μια φορά τον χρόνο, με την ευκαιρία διεξαγωγής κάθε δεύτερης εξαμηνιαίας ΓΣ (ίσως αυτής στα μέσα Δεκεμβρίου), δημόσια εκδήλωση όπου παρουσιάζονται και συζητούνται τα αποτελέσματα της εκάστοτε ετήσιας έκθεσης.
- Η Επιτροπή με δική της πρωτοβουλία επισκέπτεται και ενημερώνει τον Δήμαρχο ή/και Δημοτικό Συμβούλιο αμέσως μετά το τέλος κάθε εξαμηνιαίας συνάντησης, αλλά και ενδιάμεσα εφόσον υπάρξει σχετικό αίτημα από πλευράς Δήμου
Επικοινωνιακή στρατηγική
- Η Επιτροπή επιλέγει και διαμορφώνει πλήρως εξοπλισμένο γραφείο που αποτελεί τον χώρο συναντήσεων, συνεδριάσεων και υποδοχής επισκεπτών, και όπου αρχειοθετούνται όλα τα δεδομένα σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή. Η ΕΠΙΤΗΡΩ ξεκίνησε ήδη σχετικές έρευνες στην κατεύθυνση αυτή, προσπαθώντας να βρει την καλύτερη δυνατή περίπτωση στο Στρατώνι που πρέπει να θεωρείται η φυσική έδρα και της νέας Επιτροπής.
- Η Επιτροπή προσλαμβάνει με ανοικτές διαδικασίες (προκήρυξη, αξιολόγηση αιτήσεων βάση διαφανών κριτηρίων), και αποδεδειγμένες ικανότητες και δυνατότητες στα απαιτούμενα προσόντα (π.χ. γνώσεις ΗΥ και αγγλικών), υπάλληλο που θα παρέχει γραμματειακή υποστήριξη.
- Η Επιτροπή δημιουργεί και υποστηρίζει την λειτουργία δικής της ιστοσελίδας που κατασκευάζει και αναλαμβάνει να συντηρεί εξειδικευμένη εταιρία. Όλες οι δραστηριότητες της Επιτροπής αναρτώνται στον δικό της διαδυκτιακό τόπο, που παράλληλα αποτελεί και δυναμική πλατφόρμα επιστημονικού διαλόγου και δημόσιων διαβουλεύσεων. Επίσης θα δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης με ιστοσελίδες που φιλοξενούν και αναφέρονται στην ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία σχετικά με θέματα που αφορούν στην βιώσιμη λειτουργία της εξορυκτικής βιομηχανίας, με έμφαση στην διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και τις «εν γένει» παραγωγικές διαδικασίες και οικονομικές εξελίξεις. Κάθε μέλος της Επιτροπής αποκτά προσωπική ηλεκτρονική διεύθυνση στην βάση των χαρακτηριστικών της ιστοσελίδας.
- Η Επιτροπή συντάσσει και εκδίδει δελτία τύπου πριν και μετά από κάθε μηνιαία και εξαμηνιαία συνάντηση, πριν και μετά από την εκδήλωση του δημόσιου διαλόγου, σε συνδυασμό με την υποβολή των τεχνικών εκθέσεων και γενικά όποτε και όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο π.χ. πριν και μετά τις συναντήσεις με τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο. Όλα τα δελτία τύπου αναρτώνται στον διαδυκτιακό τόπο της Επιτροπής και διανέμονται στο σύνολο του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου της χώρας, ειδικότερα όμως στα ΜΜΕ της περιοχής.
- Η Επιτροπή, στην διάρκεια της θητείας της, λειτουργεί αυτόνομα, χωρίς διοικητικές, υπηρεσιακές ή άλλες παρεμβάσεις του κράτους, της περιφέρειας και της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι φορείς και τα όργανα των οποίων συμμετέχουν μόνο συνεργαζόμενα και συμβουλευτικά, και δεν εμπλέκονται στις οποιεσδήποτε αποφάσεις. Η Επιτροπή έχει την αποκλειστική ευθύνη λήψης των εκάστοτε αποφάσεων, και της επιστημονικής-τεχνικής και επικοινωνιακής διαχείρισης των αποτελεσμάτων.
- Η Επιτροπή, με κάθε ευκαιρία, εκπροσωπείται επικοινωνιακά, π.χ. δημοσιογραφικές έρευνες και συνεντεύξεις, τηλεοπτικές συζητήσεις, από τον Πρόεδρο της, εκτός αν υπάρξει διαφορετική προσέγγιση και επιλογή. Στην περίπτωση που κριθεί αναγκαίο θα δίνονται συνεντεύξεις τύπου με συγκεκριμένο θεματικό και αντικειμενικό περιεχόμενο.
- Η Επιτροπή θα παρέχει μέσω της ιστοσελίδας νέα και ειδησεογραφία σχετικά με την δράση της στις περιπτώσεις θεμάτων και παρεμβάσεων που δεν εμπίπτουν στην προαναφερόμενη κανονική διαδικασία δημοσιοποίησης με τις μορφές των δελτίων τύπων και πρακτικών.
Βασικές αρχές και δυναμικές προτεραιότητες
- Η Επιτροπή μπορεί να αναδεικνύει και να επιτηρεί επιπρόσθετα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, δεδομένα και προϋποθέσεις πέρα των εγκεκριμένων Περιβαλλοντικών Όρων, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αντιμετώπιση επιπτώσεων που πιθανώς να μην έχουν προβλεφθεί μέσω της διαδικασίας της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και να προκύψουν κατά την υλοποίηση του έργου.
- Η Επιτροπή ανεξάρτητα από την δεδομένη σύνθεση της πρέπει πάντα να διασφαλίζει τον επιστημονικό και αντικειμενικό της χαρακτήρα. Άλλωστε ο μηχανισμός ελέγχου και η περιβαλλοντική παρακολούθηση γίνεται με επιστημονικές μεθόδους.
- Η Επιτροπή γνωμοδοτεί στα θέματα περιβαλλοντικής αδειοδότησης που σχετίζονται με το έργο, και εισηγείται τροποποίηση των Περιβαλλοντικών Όρων ή ανάγκη θέσπισης επιπρόσθετων όρων, μετά από σαφή αιτιολογία που θα προκύπτει από τους περιβαλλοντικούς ελέγχους.
- Η Επιτροπή μέσα από την διαφανή και άμεση διαδικασία ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού συμβάλλει στην αναβάθμιση της γνώσης και της κατάρτισης των πολιτών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Η θέσπιση συγκεκριμένων ορίων και παραμέτρων επιτρέπει ουσιαστικότερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στην λήψη αποφάσεων και στον περιβαλλοντικό έλεγχο.
Διαλειτουργικές σχέσεις και διασυνδέσεις
Οι περιβαλλοντικοί όροι που συνοδεύουν την έγκριση της ΜΠΕ προβλέπουν την σύσταση δύο Επιτροπών, αυτής (δηλαδή της ΕΠΙΤΗΡΩ και αργότερα της νέας Επιτροπής), που με απόφαση της πολιτείας παρακολουθεί και ελέγχει την τήρηση τους, και της επιστημονικής που αποφασίζεται με ευθύνη της εταιρίας. Πέρα από τον ελεγκτικό ρόλο και εποπτικές αρμοδιότητες, η ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή οφείλει να συνεργάζεται με την επιστημονική ομάδα και το τμήμα περιβάλλοντος της εταιρίας ώστε τα στοιχεία, τα δεδομένα, τα αποτελέσματα και τα πορίσματα που προκύπτουν και αφορούν στις επιπτώσεις από την μεταλλευτική δραστηριότητα, αφού πρώτα αξιολογηθούν, εξακριβωθούν και τεκμηριωθούν, να μεταφέρονται και να δημοσιοποιούνται με αξιόπιστο τρόπο στο σύνολο των κοινωνικών εταίρων και των απλών πολιτών. Επίσης θεωρείται αναγκαίο και απαραίτητο για την ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή να ενημερώνει και να συνεργάζεται συστηματικά με αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα είναι οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, η Διεύθυνση Φυσικού Πλούτου του ΥΠΕΚΑ, η Επιθεώρηση Μεταλλείων Β. Ελλάδας, η Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής κλπ. Σε κάθε περίπτωση η ΕΠΙΤΗΡΩ / Επιτροπή αναζητεί επαφή και συνεργασία με κάθε μορφής θεσμικούς ή μη φορείς που μπορούν να συμβάλλουν σε μια σφαιρικότερη αντίληψη και εικόνα, και αντικειμενικότερη προσέγγιση θεμάτων που σχετίζονται με τους περιβαλλοντικούς όρους.
Επιχειρησιακή λειτουργία και συντονισμός
Η αποτελεσματική διαχείριση και ανάδειξη του αντικειμενικού ρόλου και στόχων της ΕΠΙΤΗΡΩ/Επιτροπής απαιτεί την διαμόρφωση και εφαρμογή ενός απόλυτα οργανωμένου σχεδίου/προγράμματος επιχειρησιακής λειτουργίας και δημιουργικού συντονισμού. Προτείνονται τα παρακάτω διαδικαστικά και μεθοδολογικά εργαλεία πολλά από τα οποία περιγράφονται στην «βιβλιογραφική» έρευνα, αναφορά και αξιολόγηση που προηγήθηκε.
Οργανωτική δομή και διάρθρωση
- Η ΕΠΙΤΗΡΩ συνεχίζει να λειτουργεί, μέχρι την στιγμή αντικατάστασης της, στην βάση της σημερινής της δομής και διάρθρωσης, αλλά και στο πλαίσιο του κανονισμού που διαμορφώθηκε από την αρχή και έκτοτε ισχύει .
- Η νέα επταμελής Επιτροπή, με την σύνθεση που προβλέπεται στην σχετική ΚΥΑ, συγκροτείται σε σώμα (πραγματοποιείται στο πλαίσιο της πρώτης εναρκτήριας συνάντησης την οποία συγκαλεί και συντονίζει ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Αριστοτέλη) και αναθέτει αρμοδιότητες και ρόλους Πρόεδρου, Αντιπροέδρου, Υπεύθυνου Επικοινωνίας και τεσσάρων απλών μελών. Η επιλογή του Προέδρου, του Αντιπροέδρου, του Υπεύθυνου Επικοινωνίας και άλλων ενδεχόμενα συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων γίνεται με δημοκρατικές διαδικασίες και στην βάση πλειοψηφικού αποτελέσματος που προκύπτει από σχετική ψηφοφορία. Πάντως κρίνεται σκόπιμο οι τρεις ειδικοί επιστήμονες της Επιτροπής να παραμείνουν διακριτικά στην ιδιότητα των απλών μελών με βασικό αντικείμενο τις συμβουλευτικές παρεμβάσεις, την τεκμηρίωση των στοιχείων και δεδομένων, και την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις και για συγκεκριμένους λόγους, η θέση Υπεύθυνου Επικοινωνίας θα μπορούσε να δοθεί στον έναν από τους τρεις επιστήμονες. Ο εκπρόσωπος του κυρίου του έργου διατηρεί τον ρόλο του απλού μέλους με βασικό αντικείμενο να μεταφέρει τα επιχειρήματα και τις θέσεις της Εταιρίας, αλλά και να παρουσιάζει σχετικά στοιχεία ή μελέτες, με έμφαση στα αποτελέσματα του Τμήματος Περιβάλλοντος. Προτείνεται η διάρκεια θητείας μιας Επιτροπής, που έχει ίδια σύνθεση, να μην ξεπερνά τα πέντε χρόνια.
Περιοδικότητα εποπτικών ελέγχων και συναντήσεων
- Η Επιτροπή οφείλει να πραγματοποιεί εποπτικούς ελέγχους στο σύνολο των μεταλλευτικών έργων μία φορά τον μήνα (εκτός ειδικών περιπτώσεων που απαιτούν συχνότερη παρακολούθηση) σε διήμερη βάση. Την πρώτη ημέρα θα γίνονται οι επισκέψεις/αυτοψίες πεδίου και την δεύτερη ημέρα θα πραγματοποιείται σχετική συνάντηση, βάση συγκεκριμένης ατζέντας (παραδείγματα για το πιθανό περιεχόμενο της δίνονται παραπάνω) που θα γνωστοποιείται τουλάχιστον πέντε ημέρες νωρίτερα, ώστε να αποφασίζονται και να προετοιμάζονται έγκαιρα τα θέματα που θα συζητηθούν. Εφόσον κρίνεται απαραίτητο θα καλούνται κατά περίπτωση η Επιστημονική Ομάδα ή άλλοι υπεύθυνοι του κυρίου του έργου, αλλά και εκπρόσωποι κοινωνικών εταίρων και άλλων αρμόδιων φορέων ή οργανισμών. Προτείνεται οι Μηνιαίες Συναντήσεις (ΜΣ), εκτός ειδικών περιπτώσεων, να είναι ανοικτές για το κοινό και τους απλούς πολίτες.
- Η Επιτροπή καλεί κάθε έξη μήνες (στα μέσα Δεκεμβρίου και μέσα Ιουνίου, αντίστοιχα) διήμερη Γενική Συνέλευση (ΓΣ), με συμμετοχή της Επιστημονικής Ομάδας (ΕΟ) και του Τμήματος Περιβάλλοντος (ΤΠ) της Εταιρίας, των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΠ), της Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου (ΔΦΠ) του ΥΠΕΚΑ και της Επιθεώρησης Μεταλλείων Β. Ελλάδος (ΕΜΒΕ), στο πλαίσιο της οποίας θα πραγματοποιηθούν από κοινού επισκέψεις/αυτοψίες πεδίου και σχετικές συσκέψεις. Η εξαμηνιαία ΓΣ θα είναι δημόσια και ανοικτή στο σύνολο των εμπλεκόμενων και ενδιαφερόμενων κοινωνικών εταίρων της περιοχής και ευρύτερα.
- Η Επιτροπή οφείλει να προβλέπει και να τηρεί την διαδικασία σύνταξης πρακτικών τόσο στις ΜΣ όσο και στις εξαμηνιαίες ΓΣ. Τα πρακτικά πρέπει να εκδίδονται στην τελική τους μορφή σε 10 ημέρες από την διέλευση των ΜΣ και ΓΣ, και να δημοσιοποιούνται στην ιστοσελίδα της Επιτροπής.
Χρονοδιάγραμμα και περιεχόμενο παραδοτέων
- Η Επιτροπή εκδίδει Εξαμηνιαίες Εκθέσεις Προόδου (ΕΕΠ) και συντάσσει Ετήσιες Τεχνικές Εκθέσεις (ΕΤΕ), που αφορούν και αναφέρονται στις εξελίξεις των μεταλλευτικών έργων σε σχέση με τους ισχύοντες περιβαλλοντικούς όρους, και οι οποίες υποβάλλονται προς συζήτηση και τελική έγκριση δύο εβδομάδες περίπου πριν από τις προκαθορισμένες ημερομηνίες διενέργειας των αντίστοιχων ΓΣ. Οι ΕΕΠ και ΕΤΕ λαμβάνουν υπόψη και αξιολογούν όλα τα δεδομένα που παρέχει η Εταιρία, αλλά και στοιχεία που προκύπτουν από έρευνες που διεξάγει η ίδια Επιτροπή, αρμόδιοι φορείς και θεσμοθετημένοι κοινωνικοί εταίροι. Όλες οι μορφές εκθέσεων αναρτώνται και υπόκεινται σε δημόσια διαβούλευση μέσω της ιστοσελίδας της Επιτροπής. Η ΕΤΕ (υποβάλλεται πριν από την 2η χρονικά ΓΣ στα μέσα Δεκεμβρίου, οπότε συζητείται και εγκρίνεται τελικά) έχει κάθε φορά το περιεχόμενο, τα χαρακτηριστικά και την μορφή ετήσιου απολογισμού. Έντυπες μορφές όλων των ΕΕΠ και ΕΤΕ αποστέλλονται στους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες του κράτους, της αποκεντρωμένης διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, της αντιπεριφέρειας Χαλκιδικής και του Δήμου Αριστοτέλη, καθώς και στους θεσμοθετημένους κοινωνικούς εταίρους. Μέσω της ιστοσελίδας παρέχεται η πρόσβαση τους και στο ευρύτερο κοινό, τους απλούς και κάθε είδους οργανωμένων κοινωνικών εκφάνσεων.
- Η Επιτροπή και ο Δήμος Αριστοτέλη, συνδιοργανώνουν μια φορά τον χρόνο, με την ευκαιρία διεξαγωγής κάθε δεύτερης εξαμηνιαίας ΓΣ (ίσως αυτής στα μέσα Δεκεμβρίου), δημόσια εκδήλωση όπου παρουσιάζονται και συζητούνται τα αποτελέσματα της εκάστοτε ετήσιας έκθεσης.
- Η Επιτροπή με δική της πρωτοβουλία επισκέπτεται και ενημερώνει τον Δήμαρχο ή/και Δημοτικό Συμβούλιο αμέσως μετά το τέλος κάθε εξαμηνιαίας συνάντησης, αλλά και ενδιάμεσα εφόσον υπάρξει σχετικό αίτημα από πλευράς Δήμου
Επικοινωνιακή στρατηγική
- Η Επιτροπή επιλέγει και διαμορφώνει πλήρως εξοπλισμένο γραφείο που αποτελεί τον χώρο συναντήσεων, συνεδριάσεων και υποδοχής επισκεπτών, και όπου αρχειοθετούνται όλα τα δεδομένα σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή. Η ΕΠΙΤΗΡΩ ξεκίνησε ήδη σχετικές έρευνες στην κατεύθυνση αυτή, προσπαθώντας να βρει την καλύτερη δυνατή περίπτωση στο Στρατώνι που πρέπει να θεωρείται η φυσική έδρα και της νέας Επιτροπής.
- Η Επιτροπή προσλαμβάνει με ανοικτές διαδικασίες (προκήρυξη, αξιολόγηση αιτήσεων βάση διαφανών κριτηρίων), και αποδεδειγμένες ικανότητες και δυνατότητες στα απαιτούμενα προσόντα (π.χ. γνώσεις ΗΥ και αγγλικών), υπάλληλο που θα παρέχει γραμματειακή υποστήριξη.
- Η Επιτροπή δημιουργεί και υποστηρίζει την λειτουργία δικής της ιστοσελίδας που κατασκευάζει και αναλαμβάνει να συντηρεί εξειδικευμένη εταιρία. Όλες οι δραστηριότητες της Επιτροπής αναρτώνται στον δικό της διαδυκτιακό τόπο, που παράλληλα αποτελεί και δυναμική πλατφόρμα επιστημονικού διαλόγου και δημόσιων διαβουλεύσεων. Επίσης θα δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης με ιστοσελίδες που φιλοξενούν και αναφέρονται στην ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία σχετικά με θέματα που αφορούν στην βιώσιμη λειτουργία της εξορυκτικής βιομηχανίας, με έμφαση στην διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και τις «εν γένει» παραγωγικές διαδικασίες και οικονομικές εξελίξεις. Κάθε μέλος της Επιτροπής αποκτά προσωπική ηλεκτρονική διεύθυνση στην βάση των χαρακτηριστικών της ιστοσελίδας.
- Η Επιτροπή συντάσσει και εκδίδει δελτία τύπου πριν και μετά από κάθε μηνιαία και εξαμηνιαία συνάντηση, πριν και μετά από την εκδήλωση του δημόσιου διαλόγου, σε συνδυασμό με την υποβολή των τεχνικών εκθέσεων και γενικά όποτε και όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο π.χ. πριν και μετά τις συναντήσεις με τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο. Όλα τα δελτία τύπου αναρτώνται στον διαδυκτιακό τόπο της Επιτροπής και διανέμονται στο σύνολο του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου της χώρας, ειδικότερα όμως στα ΜΜΕ της περιοχής.
- Η Επιτροπή, στην διάρκεια της θητείας της, λειτουργεί αυτόνομα, χωρίς διοικητικές, υπηρεσιακές ή άλλες παρεμβάσεις του κράτους, της περιφέρειας και της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι φορείς και τα όργανα των οποίων συμμετέχουν μόνο συνεργαζόμενα και συμβουλευτικά, και δεν εμπλέκονται στις οποιεσδήποτε αποφάσεις. Η Επιτροπή έχει την αποκλειστική ευθύνη λήψης των εκάστοτε αποφάσεων, και της επιστημονικής-τεχνικής και επικοινωνιακής διαχείρισης των αποτελεσμάτων.
- Η Επιτροπή, με κάθε ευκαιρία, εκπροσωπείται επικοινωνιακά, π.χ. δημοσιογραφικές έρευνες και συνεντεύξεις, τηλεοπτικές συζητήσεις, από τον Πρόεδρο της, εκτός αν υπάρξει διαφορετική προσέγγιση και επιλογή. Στην περίπτωση που κριθεί αναγκαίο θα δίνονται συνεντεύξεις τύπου με συγκεκριμένο θεματικό και αντικειμενικό περιεχόμενο.
- Η Επιτροπή θα παρέχει μέσω της ιστοσελίδας νέα και ειδησεογραφία σχετικά με την δράση της στις περιπτώσεις θεμάτων και παρεμβάσεων που δεν εμπίπτουν στην προαναφερόμενη κανονική διαδικασία δημοσιοποίησης με τις μορφές των δελτίων τύπων και πρακτικών.
Βασικές αρχές και δυναμικές προτεραιότητες
- Η Επιτροπή μπορεί να αναδεικνύει και να επιτηρεί επιπρόσθετα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, δεδομένα και προϋποθέσεις πέρα των εγκεκριμένων Περιβαλλοντικών Όρων, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αντιμετώπιση επιπτώσεων που πιθανώς να μην έχουν προβλεφθεί μέσω της διαδικασίας της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και να προκύψουν κατά την υλοποίηση του έργου.
- Η Επιτροπή ανεξάρτητα από την δεδομένη σύνθεση της πρέπει πάντα να διασφαλίζει τον επιστημονικό και αντικειμενικό της χαρακτήρα. Άλλωστε ο μηχανισμός ελέγχου και η περιβαλλοντική παρακολούθηση γίνεται με επιστημονικές μεθόδους.
- Η Επιτροπή γνωμοδοτεί στα θέματα περιβαλλοντικής αδειοδότησης που σχετίζονται με το έργο, και εισηγείται τροποποίηση των Περιβαλλοντικών Όρων ή ανάγκη θέσπισης επιπρόσθετων όρων, μετά από σαφή αιτιολογία που θα προκύπτει από τους περιβαλλοντικούς ελέγχους.
- Η Επιτροπή μέσα από την διαφανή και άμεση διαδικασία ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού συμβάλλει στην αναβάθμιση της γνώσης και της κατάρτισης των πολιτών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Η θέσπιση συγκεκριμένων ορίων και παραμέτρων επιτρέπει ουσιαστικότερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στην λήψη αποφάσεων και στον περιβαλλοντικό έλεγχο.
Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2011
Επιτροπές παρακολούθησης και ελέγχου τήρησης περιβαλλοντικών όρων μεταλλευτικών έργων (3)
Προγραμματισμός και περιεχόμενο των συναντήσεων
Διαμόρφωση εκτελεστικού κώδικα
Οι Επιτροπές είναι καλό να συμφωνήσουν, κατά προτίμηση ομόφωνα, στην δημιουργία ενός κανονιστικού πλαισίου ή/και εκτελεστικού κώδικα διεξαγωγής των συναντήσεων. Ο κώδικας αυτός μπορεί να είναι διαφορετικός όταν αναφέρεται και αφορά στις Επιτροπές ξεχωριστών μεταλλευτικών έργων, αλλά περιλαμβάνει σε γενικές γραμμές τα παρακάτω,
- ένα κεντρικό μήνυμα που δίνει το στίγμα και υποδηλώνει το όραμα και τον στρατηγικό προσανατολισμό της Επιτροπής. Βέβαια στην περίπτωση που η Επιτροπή έχει ορισθεί στην βάση κάποιας διοικητικής απόφασης τότε αυτή συνοδεύεται συχνά και από περιγραφή των στόχων της
- σαφείς αρμοδιότητες, υπευθυνότητες και υποχρεώσεις του μεταλλειοκτήτη, των εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, των στελεχών των δημοσίων φορέων/υπηρεσιών και άλλων διάφορων εμπλεκόμενων
- ανάλυση και περιγραφή της δομής της Επιτροπής, όπως είναι ο ρόλος των μελών και των όποιων εξωτερικών παρατηρητών, καθώς και θεμάτων που αφορούν σε πειθαρχικούς όρους και μέτρα στην περίπτωση λάθος χειρισμών και αδικαιολόγητων απουσιών
ανάδειξη κανόνων εσωτερικής λειτουργίας των συναντήσεων, όπως για παράδειγμα είναι ο προγραμματισμός, ο χρόνος διεξαγωγής και σύνταξη και έγκαιρη διανομή πρακτικών.
Διαμόρφωση ατζέντας
Η ατζέντα της συνάντησης και τα πρακτικά της προηγούμενης συνάντησης πρέπει να στέλνονται έγκαιρα σε όλα τα μέλη για να μπορούν να εισηγούνται τυχόν πρόσθετα θέματα για να ενταχθούν και αυτά στην ημερήσια διάταξη. Από την αρχή ο πρόεδρος πρέπει να ορίζει την διάρκεια της συνάντησης και τα διαθέσιμα χρονικά περιθώρια για το καθένα από τα επιμέρους θέματα. Κάθε συνάντηση ξεκινάει με την έγκριση των πρακτικών της προηγούμενης και ακολουθεί αναφορά στις θεματικές προτεραιότητες και δράσεις που τέθηκαν. Προτείνεται η μέση διάρκεια των συναντήσεων να μην ξεπερνά τις 3 ώρες.
Σύνταξη πρακτικών
Γενικά, η μεταλλειοκτήτρια Εταιρία έχει την υποχρέωση να παρέχει γραμματειακή υποστήριξη στην Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένων της σύνταξης και διανομής των πρακτικών για όλες ανεξαίρετα τις συναντήσεις. Στα πρακτικά συνήθως περιλαμβάνονται και καταγράφονται τα ονόματα των παρόντων και των απόντων, και οι δράσεις/ενέργειες/πρωτοβουλίες που αποφασίσθηκαν στην προηγούμενη συνάντηση και βρίσκονται σε εξέλιξη. Θα αναφέρονται επίσης οι απόψεις, θέσεις και προτάσεις του κάθε μέλους ονομαστικά γύρω από τα θέματα που συζητούνται, ενέργειες που πρέπει να γίνουν και τα ονόματα των υπευθύνων που τις αναλαμβάνουν, καθώς και τις ημερομηνίες παράδοσης των αποτελεσμάτων. Επίσης θα σημειώνονται όλα τα θέματα, εντός και εκτός ημερήσιας διάταξης της ατζέντας, που στην συγκεκριμένη συνάντηση αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και απασχολούν τα μέλη.
Ενημέρωση του ευρύτερου κοινού
Τα μέλη της Επιτροπής πρέπει να βρίσκονται πάντοτε σε ετοιμότητα για να ενημερώνουν επίσημα και ανεπίσημα την τοπική αυτοδιοίκηση, απλούς πολίτες και γενικότερα την τοπική κοινωνία για τα αποτελέσματα των συναντήσεων. Αυτό θα μπορούσε επίσης να γίνεται με την κοινοποίηση και δημοσιοποίηση των πρακτικών σε πίνακες ανακοινώσεων δημόσιων χώρων, με ηλεκτρονικά μηνύματα και σύνταξη/έκδοση εφημερίδας, ανοικτές εκδηλώσεις στις περιοχές των μεταλλείων, ημερίδες δημόσιου διαλόγου και δελτία τύπου.
Έναρξη λειτουργίας της Επιτροπής
Πρώτες κινήσεις και ανάγκες
- Ένας συνεδριακός χώρος για 10-15 άτομα σε μια εύκολα προσβάσιμη και ήσυχη τοποθεσία
- Ικανός αριθμός τραπεζιών και καρεκλών για τα μέλη, αλλά και τους άλλους που κατά καιρούς θα συμμετέχουν στις συναντήσεις, σε οβάλ διάταξη για να διευκολύνεται η συζήτηση
- Ύπαρξη ελεύθερου χώρου για την παρουσία κοινού και τυχόν παρατηρητών
- Φορητός υπολογιστής, μηχάνημα προβολής και λευκός πίνακας
- Γενικοί χάρτες/αεροφωτογραφίες των μεταλλευτικών χώρων και ευρύτερα
- Φωτοαντιγραφικό, εκτυπωτικό πολυμηχάνημα με σαρωτή και φαξ.
Εναρκτήρια συνάντηση
Στην πρώτη εναρκτήρια συνάντηση γίνεται ευρεία συζήτηση για τον ρόλο και τις αρμοδιότητες της νέας Επιτροπής, εκλέγεται ο πρόεδρος (αν δεν έχει ήδη γίνει), και συμφωνείτε ή έδρα της, καθώς και ο τόπος, ή ώρα και η διάρκεια των καθιερωμένων συναντήσεων. Επίσης μπορεί να προσδιορισθεί ο Εκτελεστικός Κώδικας και ένα προκαταρκτικό χρονοδιάγραμμα.
Βασικές προδιαγραφές λειτουργικής αποτελεσματικότητας
• Συμμετοχή εκπροσώπων που σχετίζονται με την εξέλιξη του μεταλλευτικού έργου και είναι εξουσιοδοτημένοι να τοποθετούνται με θεσμικό και έγκυρο τρόπο
• Ρητή δέσμευση διενέργειας ανοικτών συναντήσεων και άμεσης κοινοποίησης των πρακτικών τους στο τοπικό δημοτικό συμβούλιο και την τοπική κοινωνία
• Καταγραφή και αξιολόγηση του έργου της Επιτροπής από τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες και θεσμούς, κύρια σε ότι αφορά σε θέματα που εκκρεμούν
• Δυνατότητα να προσκαλούνται, συστηματικά ή όποτε το απαιτούν οι ανάγκες, στελέχη των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος ή ανάλογων υπηρεσιών του κράτους
• Γνώση των μελών της Επιτροπής για την περιοχή με στόχο την αποτελεσματικότητα των εποπτικών ελέγχων
• Ικανότητα στην καλύτερη δυνατή ανάλυση και αξιολόγηση της πληροφορίας
• Δημόσια ανοικτές και διαφανείς διαδικασίες
Διαμόρφωση κυρίαρχων στόχων και προτεραιοτήτων
Για την ενίσχυση και διασφάλιση της συμμετοχικής ένταξης και παρουσίας της τοπικής κοινωνίας στον διάλογο επιλέγονται τέσσερεις στρατηγικοί στόχοι,
1ος στόχος: Βελτίωση της συνεργασίας και διαλλακτικής σχέσης μεταξύ επιχείρησης και κοινωνικών εταίρων, στην βάση του δημόσιουI συμφέροντος από την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου
2ος στόχος: Ενίσχυση του βαθμού εμπλοκής του τοπικού Δήμου σε σχέση με τις διαχειριστικές δυνατότητες και πρακτικές της μεταλλευτικής βιομηχανίας, αλλά και την διασύνδεση με τις αρμόδιες υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης
3ος στόχος: Αναβάθμιση της εσωτερικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων και της δυνατότητας αποτελεσματικής αντιμετώπισης προβλημάτων λαμβάνοντας υπόψη και τις απόψεις των κοινωνικών εταίρων
4ος στόχος: Βελτιστοποίηση της επιχειρηματικής συμπεριφοράς και εταιρικής ευθύνης ώστε οι τοπικές και ευρύτερες κοινωνίες να έχουν ελεύθερη και εύκολη πρόσβαση στα διαθέσιμα στοιχεία και πληροφορίες, και ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας με τους αρμόδιους φορείς της δημόσιας διοίκησης.
Διαμόρφωση εκτελεστικού κώδικα
Οι Επιτροπές είναι καλό να συμφωνήσουν, κατά προτίμηση ομόφωνα, στην δημιουργία ενός κανονιστικού πλαισίου ή/και εκτελεστικού κώδικα διεξαγωγής των συναντήσεων. Ο κώδικας αυτός μπορεί να είναι διαφορετικός όταν αναφέρεται και αφορά στις Επιτροπές ξεχωριστών μεταλλευτικών έργων, αλλά περιλαμβάνει σε γενικές γραμμές τα παρακάτω,
- ένα κεντρικό μήνυμα που δίνει το στίγμα και υποδηλώνει το όραμα και τον στρατηγικό προσανατολισμό της Επιτροπής. Βέβαια στην περίπτωση που η Επιτροπή έχει ορισθεί στην βάση κάποιας διοικητικής απόφασης τότε αυτή συνοδεύεται συχνά και από περιγραφή των στόχων της
- σαφείς αρμοδιότητες, υπευθυνότητες και υποχρεώσεις του μεταλλειοκτήτη, των εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, των στελεχών των δημοσίων φορέων/υπηρεσιών και άλλων διάφορων εμπλεκόμενων
- ανάλυση και περιγραφή της δομής της Επιτροπής, όπως είναι ο ρόλος των μελών και των όποιων εξωτερικών παρατηρητών, καθώς και θεμάτων που αφορούν σε πειθαρχικούς όρους και μέτρα στην περίπτωση λάθος χειρισμών και αδικαιολόγητων απουσιών
ανάδειξη κανόνων εσωτερικής λειτουργίας των συναντήσεων, όπως για παράδειγμα είναι ο προγραμματισμός, ο χρόνος διεξαγωγής και σύνταξη και έγκαιρη διανομή πρακτικών.
Διαμόρφωση ατζέντας
Η ατζέντα της συνάντησης και τα πρακτικά της προηγούμενης συνάντησης πρέπει να στέλνονται έγκαιρα σε όλα τα μέλη για να μπορούν να εισηγούνται τυχόν πρόσθετα θέματα για να ενταχθούν και αυτά στην ημερήσια διάταξη. Από την αρχή ο πρόεδρος πρέπει να ορίζει την διάρκεια της συνάντησης και τα διαθέσιμα χρονικά περιθώρια για το καθένα από τα επιμέρους θέματα. Κάθε συνάντηση ξεκινάει με την έγκριση των πρακτικών της προηγούμενης και ακολουθεί αναφορά στις θεματικές προτεραιότητες και δράσεις που τέθηκαν. Προτείνεται η μέση διάρκεια των συναντήσεων να μην ξεπερνά τις 3 ώρες.
Σύνταξη πρακτικών
Γενικά, η μεταλλειοκτήτρια Εταιρία έχει την υποχρέωση να παρέχει γραμματειακή υποστήριξη στην Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένων της σύνταξης και διανομής των πρακτικών για όλες ανεξαίρετα τις συναντήσεις. Στα πρακτικά συνήθως περιλαμβάνονται και καταγράφονται τα ονόματα των παρόντων και των απόντων, και οι δράσεις/ενέργειες/πρωτοβουλίες που αποφασίσθηκαν στην προηγούμενη συνάντηση και βρίσκονται σε εξέλιξη. Θα αναφέρονται επίσης οι απόψεις, θέσεις και προτάσεις του κάθε μέλους ονομαστικά γύρω από τα θέματα που συζητούνται, ενέργειες που πρέπει να γίνουν και τα ονόματα των υπευθύνων που τις αναλαμβάνουν, καθώς και τις ημερομηνίες παράδοσης των αποτελεσμάτων. Επίσης θα σημειώνονται όλα τα θέματα, εντός και εκτός ημερήσιας διάταξης της ατζέντας, που στην συγκεκριμένη συνάντηση αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και απασχολούν τα μέλη.
Ενημέρωση του ευρύτερου κοινού
Τα μέλη της Επιτροπής πρέπει να βρίσκονται πάντοτε σε ετοιμότητα για να ενημερώνουν επίσημα και ανεπίσημα την τοπική αυτοδιοίκηση, απλούς πολίτες και γενικότερα την τοπική κοινωνία για τα αποτελέσματα των συναντήσεων. Αυτό θα μπορούσε επίσης να γίνεται με την κοινοποίηση και δημοσιοποίηση των πρακτικών σε πίνακες ανακοινώσεων δημόσιων χώρων, με ηλεκτρονικά μηνύματα και σύνταξη/έκδοση εφημερίδας, ανοικτές εκδηλώσεις στις περιοχές των μεταλλείων, ημερίδες δημόσιου διαλόγου και δελτία τύπου.
Έναρξη λειτουργίας της Επιτροπής
Πρώτες κινήσεις και ανάγκες
- Ένας συνεδριακός χώρος για 10-15 άτομα σε μια εύκολα προσβάσιμη και ήσυχη τοποθεσία
- Ικανός αριθμός τραπεζιών και καρεκλών για τα μέλη, αλλά και τους άλλους που κατά καιρούς θα συμμετέχουν στις συναντήσεις, σε οβάλ διάταξη για να διευκολύνεται η συζήτηση
- Ύπαρξη ελεύθερου χώρου για την παρουσία κοινού και τυχόν παρατηρητών
- Φορητός υπολογιστής, μηχάνημα προβολής και λευκός πίνακας
- Γενικοί χάρτες/αεροφωτογραφίες των μεταλλευτικών χώρων και ευρύτερα
- Φωτοαντιγραφικό, εκτυπωτικό πολυμηχάνημα με σαρωτή και φαξ.
Εναρκτήρια συνάντηση
Στην πρώτη εναρκτήρια συνάντηση γίνεται ευρεία συζήτηση για τον ρόλο και τις αρμοδιότητες της νέας Επιτροπής, εκλέγεται ο πρόεδρος (αν δεν έχει ήδη γίνει), και συμφωνείτε ή έδρα της, καθώς και ο τόπος, ή ώρα και η διάρκεια των καθιερωμένων συναντήσεων. Επίσης μπορεί να προσδιορισθεί ο Εκτελεστικός Κώδικας και ένα προκαταρκτικό χρονοδιάγραμμα.
Βασικές προδιαγραφές λειτουργικής αποτελεσματικότητας
• Συμμετοχή εκπροσώπων που σχετίζονται με την εξέλιξη του μεταλλευτικού έργου και είναι εξουσιοδοτημένοι να τοποθετούνται με θεσμικό και έγκυρο τρόπο
• Ρητή δέσμευση διενέργειας ανοικτών συναντήσεων και άμεσης κοινοποίησης των πρακτικών τους στο τοπικό δημοτικό συμβούλιο και την τοπική κοινωνία
• Καταγραφή και αξιολόγηση του έργου της Επιτροπής από τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες και θεσμούς, κύρια σε ότι αφορά σε θέματα που εκκρεμούν
• Δυνατότητα να προσκαλούνται, συστηματικά ή όποτε το απαιτούν οι ανάγκες, στελέχη των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος ή ανάλογων υπηρεσιών του κράτους
• Γνώση των μελών της Επιτροπής για την περιοχή με στόχο την αποτελεσματικότητα των εποπτικών ελέγχων
• Ικανότητα στην καλύτερη δυνατή ανάλυση και αξιολόγηση της πληροφορίας
• Δημόσια ανοικτές και διαφανείς διαδικασίες
Διαμόρφωση κυρίαρχων στόχων και προτεραιοτήτων
Για την ενίσχυση και διασφάλιση της συμμετοχικής ένταξης και παρουσίας της τοπικής κοινωνίας στον διάλογο επιλέγονται τέσσερεις στρατηγικοί στόχοι,
1ος στόχος: Βελτίωση της συνεργασίας και διαλλακτικής σχέσης μεταξύ επιχείρησης και κοινωνικών εταίρων, στην βάση του δημόσιουI συμφέροντος από την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου
2ος στόχος: Ενίσχυση του βαθμού εμπλοκής του τοπικού Δήμου σε σχέση με τις διαχειριστικές δυνατότητες και πρακτικές της μεταλλευτικής βιομηχανίας, αλλά και την διασύνδεση με τις αρμόδιες υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης
3ος στόχος: Αναβάθμιση της εσωτερικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων και της δυνατότητας αποτελεσματικής αντιμετώπισης προβλημάτων λαμβάνοντας υπόψη και τις απόψεις των κοινωνικών εταίρων
4ος στόχος: Βελτιστοποίηση της επιχειρηματικής συμπεριφοράς και εταιρικής ευθύνης ώστε οι τοπικές και ευρύτερες κοινωνίες να έχουν ελεύθερη και εύκολη πρόσβαση στα διαθέσιμα στοιχεία και πληροφορίες, και ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας με τους αρμόδιους φορείς της δημόσιας διοίκησης.
Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2011
Επιτροπές παρακολούθησης και ελέγχου τήρησης περιβαλλοντικών όρων μεταλλευτικών έργων (2)
Στην συνέχεια της προηγούμενης παρέμβασης παρουσιάζεται στο δεύτερο ο τρόπος λειτουργίας των Επιτροπών, τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ.
Ποια μπορεί να είναι η ατζέντα των συναντήσεων?
Όπως προαναφέρθηκε βασικό αντικείμενο των Επιτροπών, τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ, είναι η αξιολόγηση των θεμάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης και προστασίας που αφορούν και συνδέονται με λειτουργική παρουσία και εξέλιξη ενός μεταλλευτικού έργου. Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική, στις εκάστοτε συναντήσεις των Επιτροπών ο μεταλλειοκτήτης και παραγωγός εταιρία καλείται να παρουσιάσει τα αποτελέσματα παρακολούθησης των βασικών περιβαλλοντικών παραμέτρων (θόρυβος, σκόνη, επιπτώσεις εκρήξεων / ανατινάξεων, ποιότητα επιφανειακών και υπογείων νερών, πρόοδος εργασιών αποκατάστασης και άλλα θέματα περιβαλλοντικής διαχείρισης που ενδεχόμενα περιλαμβάνονται και αναφέρονται στην ΜΠΕ. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται και παρέχονται ελέγχονται και αντιπαραβάλλονται τόσο επιστημονικά όσο και σε σχέση με την τήρηση των θεσμοθετημένων και νομοθετημένων ορίων που ισχύουν αλλά και των περιβαλλοντικών όρων που προβλέπονται από κάποια ΚΥΑ ή άλλη μορφή επίσημης απόφασης. Τα μέλη των Επιτροπών, και κυρίως ο εκπρόσωπος της τοπικής κοινωνίας, υποβάλλουν ερωτήσεις, ζητούν διευκρινήσεις και απαιτούν την λήψη άμεσων μέτρων όπου χρειάζεται. Είναι σημαντικό τα αποτελέσματα αλλά και τα πρακτικά των συναντήσεων να συντάσσονται και να παρουσιάζονται με όσο το δυνατόν εκλαϊκευμένο και ευρύτερα κατανοητό τρόπο, να είναι εύκολα και γρήγορα προσβάσιμα, και να διατίθενται σε δημόσια διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τους άλλους εμπλεκόμενους. Πρέπει να λαμβάνει κανείς υπόψη του το γεγονός ότι, για παράδειγμα οι δημοτικοί εκπρόσωποι και οι περισσότεροι απλοί πολίτες δεν έχουν το επιστημονικό και τεχνικό υπόβαθρο για να αντιληφθούν και να αξιολογήσουν εξειδικευμένα δεδομένα, ερμηνείες και πορίσματα. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι Επιτροπές αλλά και η επενδύτρια εταιρία, από το αρχικό στάδιο παρουσίας και λειτουργίας τους να αναζητήσουν πρακτικούς τρόπους και κώδικες επικοινωνίας με το κοινωνικό σύνολο αλλά μεταξύ τους. Ορισμένα βασικά σημεία αναφοράς και απλές προσεγγίσεις μπορεί να είναι,
- η σαφής περιγραφή της μεθοδολογίας και του τρόπου που προκύπτουν τα αποτελέσματα
- η παρουσίαση με χάρτες των σημείων / σταθμών που παίρνονται και είναι εγκατεστημένα τα όργανα μετρήσεων σε συνδυασμό με παραδείγματα και επιδείξεις του πραγματικού τρόπου λειτουργίας κάποιων συσκευών ώστε να γίνει κατανοητή η χρησιμότητα τους στην πράξη από τους κατοίκους της περιοχής αλλά και τα μη επιστημονικά μέλη των Επιτροπών
- η σύγκριση και αντιπαράθεση των πραγματικών μετρήσεων με τα θεσμοθετημένα ορίων που ισχύουν με απλούς πίνακες και γραφικές παραστάσεις
- η πρωτοβουλία και η σαφής απαίτηση και ανάγκη για περαιτέρω τεκμηριωμένες εξηγήσεις, πειστικές απαντήσεις και εμπεριστατωμένες αναλύσεις στις περιπτώσεις που καταγράφονται περιβαλλοντικοί παράμετροι που υπερβαίνουν τα όρια
- η διασφάλιση ότι τόσο η τοπική κοινωνία ευρύτερα όσο και οι εκπρόσωποι τους μέλη των Επιτροπών αντιλαμβάνονται τη σημασία, το μέγεθος και τα διάφορα επίπεδα των ορίων και πως γίνονται οι σχετικές μετρήσεις. Για παράδειγμα, πως εκτιμάται ποσοτικά και ποιοτικά η παρουσία 15 μικρογραμμαρίων αρσενικού στο υπόγειο νερό. Ίσως μέσα από συγκρίσεις με επίπεδα αντίστοιχων συγκεντρώσεων σε κανονικές συνθήκες να ενισχύσει τον βαθμό αντίληψης από την πλευρά των απλών πολιτών
- η ιστορική αναφορά στην μεταλλευτική δραστηριότητα της «εν λόγω» περιοχής είναι ενδεικτική του διαχρονικού οικονομικού ενδιαφέροντος και αναπτυξιακού της ρόλου, και παράλληλα δημιουργεί συνθήκες ευρύτερης κοινωνικής αποδοχής για την παρουσία πιο αξιόπιστων περιβαλλοντικών εργαλείων σήμερα, σε σχέση με το παρελθόν.
- η εύκολη και ελεύθερη πρόσβαση όλων σε όλα τα αποτελέσματα, και η διάθεση τους και σε έντυπη μορφή, χωρίς δυσκολονόητες έννοιες, χρήσεις συμβόλων και άγνωστων συντομογραφιών ή ξενόγλωσσης ορολογίας
- η μόνιμα θετική διάθεση για συμμετοχή σε διάλογο με πρακτικά όλες τις εκφάνσεις κοινωνικής δράσης και στην αντιμετώπιση τυχόν αντιδράσεων και παρεξηγήσεων ή παρερμηνειών με πειστικό και τεκμηριωμένο τρόπο
- η κοινή επίσκεψη (πέρα από τον καθιερωμένο και τακτικό εποπτικό έλεγχο και παρακολούθηση σύσσωμα από όλα τα μέλη των Επιτροπών) στους χώρους της μεταλλευτικής δραστηριότητας των εκάστοτε Επιτροπών τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ, ή/και άλλων με παρόμοια ή ανάλογα χαρακτηριστικά, μαζί με άλλες θεσμικές (π.χ. δημοτικό συμβούλιο, περιφερειακό συμβούλιο) ή μη θεσμικές (π.χ. ΜΚΟ, ομάδες πολιτών) οντότητες, καθώς και συναρμόδιοι φορείς της περιφερειακής και κεντρικής διοίκησης (π.χ. επιθεωρήσεις περιβάλλοντος και μεταλλείων), σε συστηματική βάση
- η συμμετοχή όλων των άμεσα εμπλεκόμενων, όπως αναφέρονται στο αμέσως προηγούμενο σημείο, σε συγκεκριμένες χρονικά επιλεγμένες συναντήσεις των Επιτροπών, παρουσία και των αρμόδιων τμημάτων ή άλλων εσωτερικών οργάνων του μεταλλειοκτήτη.
Πόσο συχνά γίνονται οι συναντήσεις των Επιτροπών?
Κάθε Επιτροπή διαμορφώνει το χρονοδιάγραμμα και το πρόγραμμα των συναντήσεων της ανάλογα με τις απαιτήσεις και ανάγκες που προκύπτουν από την ροή και τις εξελίξεις του μεταλλευτικού έργου, αλλά κυρίως από την λειτουργική παρουσία και πορεία των περιβαλλοντικών όρων, την τήρηση των οποίων καλείται να παρακολουθήσει και να ελέγξει. Πολλές Επιτροπές επιλέγουν να έχουν κεντρικές συναντήσεις κάθε τρίμηνο με ευρύτερη συμμετοχή όλων των άμεσα εμπλεκόμενων και ενδιαφερόμενων θεσμικών και κοινωνικών εταίρων, αν και συχνά οι συνθήκες του έργου μπορεί να συντομεύσουν τον χρόνο διεξαγωγής και των συναντήσεων αυτών. Βασική προϋπόθεση της χρονικής καταλληλότητας και τόπου επιλογής μιας συνάντησης είναι η δυνατότητα συμμετοχής όλων των μελών, ειδικότερα δε των εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας. Οι συναντήσεις θα πρέπει να ορίζονται έγκαιρα, στην βάση χρονικών περιθωρίων τριμήνου, ώστε να διασφαλίζεται η ύπαρξη σωστού προγραμματισμού και απαρτίας όλων των μελών.
Ποιοι συμμετέχουν στις Επιτροπές?
Κάθε Επιτροπή μπορεί να έχει διαφορετική σύνθεση, αν και συχνά στον πυρήνα των μελών της βρίσκονται,
- ένα ή περισσότερα στελέχη αρμόδιων δημόσιων φορέων ή/και υπηρεσιών της κεντρικής ή περιφερειακής διοίκησης
- εκπρόσωπο ή εκπροσώπους της μεταλλευτικής Εταιρίας συμπεριλαμβανομένου του υπεύθυνου περιβάλλοντος
- εκπρόσωποι κοινωνικών εταίρων στην βάση του τοπικού Δήμου (2-3)
- εκπρόσωπο ή εκπροσώπους τοπικού (προφανώς δημοτικού) συμβουλίου ή άλλης θεσμοθετημένης αρχής
Άλλα, πιθανά υποψήφια, μέλη, στην κανονική ή διευρυμένη μορφή των Επιτροπών, μπορούν επιλεκτικά να προέρχονται από,
- υπηρεσία περιβάλλοντος π.χ. επιθεώρηση περιβάλλοντος, γενική γραμματεία ή διεύθυνση περιβάλλοντος, περιφερειακή διεύθυνση περιβάλλοντος
- υπηρεσία χωροταξίας με αναφορά στον ορθολογικό σχεδιασμό χρήσεων γης
- ινστιτούτο βιώσιμης ανάπτυξης και περιβάλλοντος (αν υπάρχει)
- ινστιτούτο γεωλογικών ερευνών
- τοπική ή περιφερειακή υπηρεσία υδάτων
- αγροτικούς συνεταιρισμούς
- τοπικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές ομάδες ή σύνολα
- ΜΚΟ
Βασική αρχή, και στρατηγική επιδίωξη και επιλογή οφείλει και μπορεί να είναι η εμπλοκή και ενεργός συμμετοχή και άλλων σχετικών κυβερνητικών φορέων και οργανισμών, αλλά και ενδιαφερόμενων ομάδων ώστε να διασφαλίζεται η ευρύτερη δυνατή σύνθεση απόψεων και προτάσεων, κύρια σε ότι αφορά στην διαμόρφωση και υλοποίηση συγκεκριμένων παρεμβάσεων αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (στην βάση των όρων που ισχύουν), αλλά και εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος. Όπως προαναφέρθηκε, ανάλογα με το περιεχόμενο και την διάσταση των θεμάτων ορισμένοι από τους φορείς, υπηρεσίες ή ομάδες μπορεί να καλούνται σε κοινές συναντήσεις με τις Επιτροπές.
Πως επιλέγονται οι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων?
Η διασφάλιση διαφανούς διαδικασίας επιλογής απαιτεί την παρουσία και ουδετερότητα ενός κοινά αποδεκτού διοικητικού μηχανισμού όπως είναι το τοπικό δημοτικό συμβούλιο. Τα κριτήρια επιλογής οφείλουν να είναι αδιάτρητα και δημόσια ανακοινώσιμα, και να λαμβάνουν υπόψη τους την δημογραφική διάσταση, και την ανάγκη να εκπροσωπούνται και να αντιπροσωπεύονται τα ενδιαφέροντα όλων των εμπλεκόμενων εταίρων. Μία δημόσια και ανοικτή προκήρυξη/πρόσκληση για την εκδήλωση ενδιαφέροντος, σχετικά με την συγκέντρωση υποψηφιοτήτων για τις θέσεις των εκπροσώπων, θα μπορούσε να γνωστοποιηθεί με,
- δημοσίευση στο τοπικό τύπο, εφημερίδα του Δήμου ή της ευρύτερης περιοχής ή την κάποια σχετική ιστοσελίδα
- ανακοίνωση σε γνωστά και συχνά επισκέψιμα σημεία/περίπτερα πληροφόρησης π.χ. δημοτικά καταστήματα, ταχυδρομείο, δημοτικές βιβλιοθήκες ή πολιτιστικά κέντρα
- ταχυδρομικές επιστολές
Ανάλογα με τον αριθμό των υποψηφίων, το μέγεθος και την φυσιογνωμία του Δήμου, οι εκπρόσωποι μπορούν επίσης να επιλέγονται εσωτερικά μέσα από μια δημόσια συζήτηση και διαβούλευση ή ακόμη και μέσω συνέντευξης από σχετική επιτροπή αξιολόγησης.
Ποια πρέπει να είναι τα προσόντα των εκπροσώπων κοινωνικών εταίρων?
Οι εκπρόσωποι που θα επιλεγούν δεν χρειάζεται να διαθέτουν κάποιο ιδιαίτερο επιστημονικό και τεχνικό υπόβαθρο, αλλά πρέπει να έχουν στενούς και μόνιμους δεσμούς με τον τοπικό Δήμο τον οποίο αντιπροσωπεύουν. Στα προσόντα τους πρέπει να περιλαμβάνονται,
- έντονο ενδιαφέρον για το «υπό τήρηση» μεταλλευτικό έργο
- διάθεση να εποικοδομητικό διάλογο και θετική παρουσία στις συναντήσεις
- ικανότητα και θέληση να εκπροσωπεί και να υπερασπίζεται τα συμφέροντα και ενδιαφέροντα του Δήμου, και να είναι σε θέση να μεταφέρει τις θέσεις, ενέργειες, πρωτοβουλίες και προτάσεις της εκάστοτε Επιτροπής στα μέλη του δημοτικού συμβουλίου
- διακριτικότητα και δυνατότητα να ξεπερνάει και να ακυρώνει τα τυχόν δικά του προσωπικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα
- διάθεση και θέληση να εργασθεί με ομαδικό πνεύμα για την πραγματοποίηση του κοινού στόχου.
Η ιδανική περίπτωση είναι οι εκπρόσωποι που επιλέγονται να ζουν δίπλα ή να προέρχονται από τις περιοχές όπου δραστηριοποιείται ή δέχονται το μεγαλύτερο βάρος της μεταλλευτικής παραγωγής. Βέβαια, όταν πρόκειται για περισσότερους από ένα εκπρόσωπο, τότε η ομάδα εκπροσώπησης που θα δημιουργηθεί πρέπει να λάβει υπόψη της την αντιπροσωπευτικότερη γεωγραφική κάλυψη, και όχι να αποτελείται μόνο από μέλη του ίδιου δημοτικού διαμερίσματος.
Πως ενημερώνονται οι άλλοι δημότες για τους εκπροσώπους τους?
Ο εκπρόσωπος ή οι εκπρόσωποι που επιλέγονται ενημερώνονται με επιστολές για το ορισμό τους, αλλά και για την διάρκεια της θητείας τους στην Επιτροπή. Το όνομα ή τα ονόματα τους θα δημοσιευθούν με ευθύνη του Δήμου στο τοπικό τύπο. Η μέσος χρόνος παρουσίας τους με την ιδιότητα του μέλους είναι 36 μήνες, αν και αυτό μπορεί σε να διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση.
Επιτρέπεται η παρουσία απλών πολιτών στις συναντήσεις των Επιτροπών?
Οι συναντήσεις των Επιτροπών τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ μπορεί να είναι ανοικτές και επιτρέπουν την συμμετοχή απλών πολιτών ή παρατηρητών, ή να περιορίζονται μόνο στην παρουσία των διορισμένων εκπροσώπων, κάτι που αποφασίζεται στην πρώτη συνεδρίαση της εκάστου νέας Επιτροπής. Στην περίπτωση που αποφασίζεται η παρουσία παρατηρητών τότε αυτοί τοποθετούνται ξεχωριστές θέσεις, χωρίς να επιτρέπεται να διακόπτουν τις διεργασίες, κάτι το οποίο ανήκει στην αρμοδιότητα του προέδρου.
Πως επιλέγεται ο πρόεδρος?
Ο ρόλος του προέδρου είναι σημαντικός και κρίσιμος για την ομαλή και πετυχημένη διεξαγωγή των συναντήσεων των Επιτροπών. Ο πρόεδρος πρέπει να είναι δίκαιος, έμπιστος και αξιόπιστος. Οφείλει να έχει τον έλεγχο των συζητήσεων και να κρατάει την ατζέντα μέσα στο προγραμματισμένο χρόνο και θεματικό πλαίσιο. Ένας ανεξάρτητος πρόεδρος προστατεύει την διαφάνεια και την δημόσια εικόνα των συναντήσεων. Συχνά επιλέγονται για τον ρόλο του πρόεδρου ο εκπρόσωπος ή ένας εκ των εκπροσώπων του δημοτικού συμβουλίου. Στις περιπτώσεις που υπάρχει αδυναμία εσωτερικής επιλογής τότε ορίζεται στον ρόλο του πρόεδρου στέλεχος αρμόδιας υπηρεσίας/φορέα του δημοσίου.
Ποια μπορεί να είναι η ατζέντα των συναντήσεων?
Όπως προαναφέρθηκε βασικό αντικείμενο των Επιτροπών, τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ, είναι η αξιολόγηση των θεμάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης και προστασίας που αφορούν και συνδέονται με λειτουργική παρουσία και εξέλιξη ενός μεταλλευτικού έργου. Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική, στις εκάστοτε συναντήσεις των Επιτροπών ο μεταλλειοκτήτης και παραγωγός εταιρία καλείται να παρουσιάσει τα αποτελέσματα παρακολούθησης των βασικών περιβαλλοντικών παραμέτρων (θόρυβος, σκόνη, επιπτώσεις εκρήξεων / ανατινάξεων, ποιότητα επιφανειακών και υπογείων νερών, πρόοδος εργασιών αποκατάστασης και άλλα θέματα περιβαλλοντικής διαχείρισης που ενδεχόμενα περιλαμβάνονται και αναφέρονται στην ΜΠΕ. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται και παρέχονται ελέγχονται και αντιπαραβάλλονται τόσο επιστημονικά όσο και σε σχέση με την τήρηση των θεσμοθετημένων και νομοθετημένων ορίων που ισχύουν αλλά και των περιβαλλοντικών όρων που προβλέπονται από κάποια ΚΥΑ ή άλλη μορφή επίσημης απόφασης. Τα μέλη των Επιτροπών, και κυρίως ο εκπρόσωπος της τοπικής κοινωνίας, υποβάλλουν ερωτήσεις, ζητούν διευκρινήσεις και απαιτούν την λήψη άμεσων μέτρων όπου χρειάζεται. Είναι σημαντικό τα αποτελέσματα αλλά και τα πρακτικά των συναντήσεων να συντάσσονται και να παρουσιάζονται με όσο το δυνατόν εκλαϊκευμένο και ευρύτερα κατανοητό τρόπο, να είναι εύκολα και γρήγορα προσβάσιμα, και να διατίθενται σε δημόσια διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τους άλλους εμπλεκόμενους. Πρέπει να λαμβάνει κανείς υπόψη του το γεγονός ότι, για παράδειγμα οι δημοτικοί εκπρόσωποι και οι περισσότεροι απλοί πολίτες δεν έχουν το επιστημονικό και τεχνικό υπόβαθρο για να αντιληφθούν και να αξιολογήσουν εξειδικευμένα δεδομένα, ερμηνείες και πορίσματα. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι Επιτροπές αλλά και η επενδύτρια εταιρία, από το αρχικό στάδιο παρουσίας και λειτουργίας τους να αναζητήσουν πρακτικούς τρόπους και κώδικες επικοινωνίας με το κοινωνικό σύνολο αλλά μεταξύ τους. Ορισμένα βασικά σημεία αναφοράς και απλές προσεγγίσεις μπορεί να είναι,
- η σαφής περιγραφή της μεθοδολογίας και του τρόπου που προκύπτουν τα αποτελέσματα
- η παρουσίαση με χάρτες των σημείων / σταθμών που παίρνονται και είναι εγκατεστημένα τα όργανα μετρήσεων σε συνδυασμό με παραδείγματα και επιδείξεις του πραγματικού τρόπου λειτουργίας κάποιων συσκευών ώστε να γίνει κατανοητή η χρησιμότητα τους στην πράξη από τους κατοίκους της περιοχής αλλά και τα μη επιστημονικά μέλη των Επιτροπών
- η σύγκριση και αντιπαράθεση των πραγματικών μετρήσεων με τα θεσμοθετημένα ορίων που ισχύουν με απλούς πίνακες και γραφικές παραστάσεις
- η πρωτοβουλία και η σαφής απαίτηση και ανάγκη για περαιτέρω τεκμηριωμένες εξηγήσεις, πειστικές απαντήσεις και εμπεριστατωμένες αναλύσεις στις περιπτώσεις που καταγράφονται περιβαλλοντικοί παράμετροι που υπερβαίνουν τα όρια
- η διασφάλιση ότι τόσο η τοπική κοινωνία ευρύτερα όσο και οι εκπρόσωποι τους μέλη των Επιτροπών αντιλαμβάνονται τη σημασία, το μέγεθος και τα διάφορα επίπεδα των ορίων και πως γίνονται οι σχετικές μετρήσεις. Για παράδειγμα, πως εκτιμάται ποσοτικά και ποιοτικά η παρουσία 15 μικρογραμμαρίων αρσενικού στο υπόγειο νερό. Ίσως μέσα από συγκρίσεις με επίπεδα αντίστοιχων συγκεντρώσεων σε κανονικές συνθήκες να ενισχύσει τον βαθμό αντίληψης από την πλευρά των απλών πολιτών
- η ιστορική αναφορά στην μεταλλευτική δραστηριότητα της «εν λόγω» περιοχής είναι ενδεικτική του διαχρονικού οικονομικού ενδιαφέροντος και αναπτυξιακού της ρόλου, και παράλληλα δημιουργεί συνθήκες ευρύτερης κοινωνικής αποδοχής για την παρουσία πιο αξιόπιστων περιβαλλοντικών εργαλείων σήμερα, σε σχέση με το παρελθόν.
- η εύκολη και ελεύθερη πρόσβαση όλων σε όλα τα αποτελέσματα, και η διάθεση τους και σε έντυπη μορφή, χωρίς δυσκολονόητες έννοιες, χρήσεις συμβόλων και άγνωστων συντομογραφιών ή ξενόγλωσσης ορολογίας
- η μόνιμα θετική διάθεση για συμμετοχή σε διάλογο με πρακτικά όλες τις εκφάνσεις κοινωνικής δράσης και στην αντιμετώπιση τυχόν αντιδράσεων και παρεξηγήσεων ή παρερμηνειών με πειστικό και τεκμηριωμένο τρόπο
- η κοινή επίσκεψη (πέρα από τον καθιερωμένο και τακτικό εποπτικό έλεγχο και παρακολούθηση σύσσωμα από όλα τα μέλη των Επιτροπών) στους χώρους της μεταλλευτικής δραστηριότητας των εκάστοτε Επιτροπών τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ, ή/και άλλων με παρόμοια ή ανάλογα χαρακτηριστικά, μαζί με άλλες θεσμικές (π.χ. δημοτικό συμβούλιο, περιφερειακό συμβούλιο) ή μη θεσμικές (π.χ. ΜΚΟ, ομάδες πολιτών) οντότητες, καθώς και συναρμόδιοι φορείς της περιφερειακής και κεντρικής διοίκησης (π.χ. επιθεωρήσεις περιβάλλοντος και μεταλλείων), σε συστηματική βάση
- η συμμετοχή όλων των άμεσα εμπλεκόμενων, όπως αναφέρονται στο αμέσως προηγούμενο σημείο, σε συγκεκριμένες χρονικά επιλεγμένες συναντήσεις των Επιτροπών, παρουσία και των αρμόδιων τμημάτων ή άλλων εσωτερικών οργάνων του μεταλλειοκτήτη.
Πόσο συχνά γίνονται οι συναντήσεις των Επιτροπών?
Κάθε Επιτροπή διαμορφώνει το χρονοδιάγραμμα και το πρόγραμμα των συναντήσεων της ανάλογα με τις απαιτήσεις και ανάγκες που προκύπτουν από την ροή και τις εξελίξεις του μεταλλευτικού έργου, αλλά κυρίως από την λειτουργική παρουσία και πορεία των περιβαλλοντικών όρων, την τήρηση των οποίων καλείται να παρακολουθήσει και να ελέγξει. Πολλές Επιτροπές επιλέγουν να έχουν κεντρικές συναντήσεις κάθε τρίμηνο με ευρύτερη συμμετοχή όλων των άμεσα εμπλεκόμενων και ενδιαφερόμενων θεσμικών και κοινωνικών εταίρων, αν και συχνά οι συνθήκες του έργου μπορεί να συντομεύσουν τον χρόνο διεξαγωγής και των συναντήσεων αυτών. Βασική προϋπόθεση της χρονικής καταλληλότητας και τόπου επιλογής μιας συνάντησης είναι η δυνατότητα συμμετοχής όλων των μελών, ειδικότερα δε των εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας. Οι συναντήσεις θα πρέπει να ορίζονται έγκαιρα, στην βάση χρονικών περιθωρίων τριμήνου, ώστε να διασφαλίζεται η ύπαρξη σωστού προγραμματισμού και απαρτίας όλων των μελών.
Ποιοι συμμετέχουν στις Επιτροπές?
Κάθε Επιτροπή μπορεί να έχει διαφορετική σύνθεση, αν και συχνά στον πυρήνα των μελών της βρίσκονται,
- ένα ή περισσότερα στελέχη αρμόδιων δημόσιων φορέων ή/και υπηρεσιών της κεντρικής ή περιφερειακής διοίκησης
- εκπρόσωπο ή εκπροσώπους της μεταλλευτικής Εταιρίας συμπεριλαμβανομένου του υπεύθυνου περιβάλλοντος
- εκπρόσωποι κοινωνικών εταίρων στην βάση του τοπικού Δήμου (2-3)
- εκπρόσωπο ή εκπροσώπους τοπικού (προφανώς δημοτικού) συμβουλίου ή άλλης θεσμοθετημένης αρχής
Άλλα, πιθανά υποψήφια, μέλη, στην κανονική ή διευρυμένη μορφή των Επιτροπών, μπορούν επιλεκτικά να προέρχονται από,
- υπηρεσία περιβάλλοντος π.χ. επιθεώρηση περιβάλλοντος, γενική γραμματεία ή διεύθυνση περιβάλλοντος, περιφερειακή διεύθυνση περιβάλλοντος
- υπηρεσία χωροταξίας με αναφορά στον ορθολογικό σχεδιασμό χρήσεων γης
- ινστιτούτο βιώσιμης ανάπτυξης και περιβάλλοντος (αν υπάρχει)
- ινστιτούτο γεωλογικών ερευνών
- τοπική ή περιφερειακή υπηρεσία υδάτων
- αγροτικούς συνεταιρισμούς
- τοπικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές ομάδες ή σύνολα
- ΜΚΟ
Βασική αρχή, και στρατηγική επιδίωξη και επιλογή οφείλει και μπορεί να είναι η εμπλοκή και ενεργός συμμετοχή και άλλων σχετικών κυβερνητικών φορέων και οργανισμών, αλλά και ενδιαφερόμενων ομάδων ώστε να διασφαλίζεται η ευρύτερη δυνατή σύνθεση απόψεων και προτάσεων, κύρια σε ότι αφορά στην διαμόρφωση και υλοποίηση συγκεκριμένων παρεμβάσεων αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (στην βάση των όρων που ισχύουν), αλλά και εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος. Όπως προαναφέρθηκε, ανάλογα με το περιεχόμενο και την διάσταση των θεμάτων ορισμένοι από τους φορείς, υπηρεσίες ή ομάδες μπορεί να καλούνται σε κοινές συναντήσεις με τις Επιτροπές.
Πως επιλέγονται οι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων?
Η διασφάλιση διαφανούς διαδικασίας επιλογής απαιτεί την παρουσία και ουδετερότητα ενός κοινά αποδεκτού διοικητικού μηχανισμού όπως είναι το τοπικό δημοτικό συμβούλιο. Τα κριτήρια επιλογής οφείλουν να είναι αδιάτρητα και δημόσια ανακοινώσιμα, και να λαμβάνουν υπόψη τους την δημογραφική διάσταση, και την ανάγκη να εκπροσωπούνται και να αντιπροσωπεύονται τα ενδιαφέροντα όλων των εμπλεκόμενων εταίρων. Μία δημόσια και ανοικτή προκήρυξη/πρόσκληση για την εκδήλωση ενδιαφέροντος, σχετικά με την συγκέντρωση υποψηφιοτήτων για τις θέσεις των εκπροσώπων, θα μπορούσε να γνωστοποιηθεί με,
- δημοσίευση στο τοπικό τύπο, εφημερίδα του Δήμου ή της ευρύτερης περιοχής ή την κάποια σχετική ιστοσελίδα
- ανακοίνωση σε γνωστά και συχνά επισκέψιμα σημεία/περίπτερα πληροφόρησης π.χ. δημοτικά καταστήματα, ταχυδρομείο, δημοτικές βιβλιοθήκες ή πολιτιστικά κέντρα
- ταχυδρομικές επιστολές
Ανάλογα με τον αριθμό των υποψηφίων, το μέγεθος και την φυσιογνωμία του Δήμου, οι εκπρόσωποι μπορούν επίσης να επιλέγονται εσωτερικά μέσα από μια δημόσια συζήτηση και διαβούλευση ή ακόμη και μέσω συνέντευξης από σχετική επιτροπή αξιολόγησης.
Ποια πρέπει να είναι τα προσόντα των εκπροσώπων κοινωνικών εταίρων?
Οι εκπρόσωποι που θα επιλεγούν δεν χρειάζεται να διαθέτουν κάποιο ιδιαίτερο επιστημονικό και τεχνικό υπόβαθρο, αλλά πρέπει να έχουν στενούς και μόνιμους δεσμούς με τον τοπικό Δήμο τον οποίο αντιπροσωπεύουν. Στα προσόντα τους πρέπει να περιλαμβάνονται,
- έντονο ενδιαφέρον για το «υπό τήρηση» μεταλλευτικό έργο
- διάθεση να εποικοδομητικό διάλογο και θετική παρουσία στις συναντήσεις
- ικανότητα και θέληση να εκπροσωπεί και να υπερασπίζεται τα συμφέροντα και ενδιαφέροντα του Δήμου, και να είναι σε θέση να μεταφέρει τις θέσεις, ενέργειες, πρωτοβουλίες και προτάσεις της εκάστοτε Επιτροπής στα μέλη του δημοτικού συμβουλίου
- διακριτικότητα και δυνατότητα να ξεπερνάει και να ακυρώνει τα τυχόν δικά του προσωπικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα
- διάθεση και θέληση να εργασθεί με ομαδικό πνεύμα για την πραγματοποίηση του κοινού στόχου.
Η ιδανική περίπτωση είναι οι εκπρόσωποι που επιλέγονται να ζουν δίπλα ή να προέρχονται από τις περιοχές όπου δραστηριοποιείται ή δέχονται το μεγαλύτερο βάρος της μεταλλευτικής παραγωγής. Βέβαια, όταν πρόκειται για περισσότερους από ένα εκπρόσωπο, τότε η ομάδα εκπροσώπησης που θα δημιουργηθεί πρέπει να λάβει υπόψη της την αντιπροσωπευτικότερη γεωγραφική κάλυψη, και όχι να αποτελείται μόνο από μέλη του ίδιου δημοτικού διαμερίσματος.
Πως ενημερώνονται οι άλλοι δημότες για τους εκπροσώπους τους?
Ο εκπρόσωπος ή οι εκπρόσωποι που επιλέγονται ενημερώνονται με επιστολές για το ορισμό τους, αλλά και για την διάρκεια της θητείας τους στην Επιτροπή. Το όνομα ή τα ονόματα τους θα δημοσιευθούν με ευθύνη του Δήμου στο τοπικό τύπο. Η μέσος χρόνος παρουσίας τους με την ιδιότητα του μέλους είναι 36 μήνες, αν και αυτό μπορεί σε να διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση.
Επιτρέπεται η παρουσία απλών πολιτών στις συναντήσεις των Επιτροπών?
Οι συναντήσεις των Επιτροπών τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ μπορεί να είναι ανοικτές και επιτρέπουν την συμμετοχή απλών πολιτών ή παρατηρητών, ή να περιορίζονται μόνο στην παρουσία των διορισμένων εκπροσώπων, κάτι που αποφασίζεται στην πρώτη συνεδρίαση της εκάστου νέας Επιτροπής. Στην περίπτωση που αποφασίζεται η παρουσία παρατηρητών τότε αυτοί τοποθετούνται ξεχωριστές θέσεις, χωρίς να επιτρέπεται να διακόπτουν τις διεργασίες, κάτι το οποίο ανήκει στην αρμοδιότητα του προέδρου.
Πως επιλέγεται ο πρόεδρος?
Ο ρόλος του προέδρου είναι σημαντικός και κρίσιμος για την ομαλή και πετυχημένη διεξαγωγή των συναντήσεων των Επιτροπών. Ο πρόεδρος πρέπει να είναι δίκαιος, έμπιστος και αξιόπιστος. Οφείλει να έχει τον έλεγχο των συζητήσεων και να κρατάει την ατζέντα μέσα στο προγραμματισμένο χρόνο και θεματικό πλαίσιο. Ένας ανεξάρτητος πρόεδρος προστατεύει την διαφάνεια και την δημόσια εικόνα των συναντήσεων. Συχνά επιλέγονται για τον ρόλο του πρόεδρου ο εκπρόσωπος ή ένας εκ των εκπροσώπων του δημοτικού συμβουλίου. Στις περιπτώσεις που υπάρχει αδυναμία εσωτερικής επιλογής τότε ορίζεται στον ρόλο του πρόεδρου στέλεχος αρμόδιας υπηρεσίας/φορέα του δημοσίου.
Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2011
Επιτροπές παρακολούθησης και ελέγχου τήρησης περιβαλλοντικών όρων μεταλλευτικών έργων (1)
Παρακάτω παρουσιάζονται οι βασικές αρχές και χαρακτηριστικά που διέπουν την φυσιογνωμία, την δομή, το αντικείμενο, τον ρόλο και τις αρμοδιότητες των Επιτροπών (τύπου ΕΠΙΤΗΡΩ) στο πλαίσιο ανάπτυξης και παραγωγικής λειτουργίας μεταλλευτικών έργων.
Που αναφέρονται οι Επιτροπές?
Οι επιτροπές για την παρακολούθηση και αξιολόγηση τήρησης των περιβαλλοντικών όρων (θα αναφέρονται στην συνέχεια σαν Επιτροπές) ενός μεταλλευτικού έργου αποτελούν βασική προϋπόθεση για την ομαλή και βιώσιμη λειτουργία της εξελισσόμενης εξορυκτικής, μεταλλουργικής και παραγωγικής δραστηριότητας, καθώς και για την δημιουργία μιας αναβαθμισμένης, εποικοδομητικής και διαφανούς επικοινωνιακής σχέσης του βιομηχανικού εταίρου με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και την τοπική κοινωνία. Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική και εμπειρία ανάλογες Επιτροπές για την παρακολούθηση και την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων αποτελούνται από εκπροσώπους των εμπλεκόμενων στην μεταλλευτική δραστηριότητα, του τοπικού δημοτικού συμβουλίου, σχετικών κυβερνητικών και ΜΚΟ, και της τοπικής κοινωνίας. Τα περιβαλλοντικά θέματα που καλούνται συχνότερα να επιτηρούν αναφέρονται στον θόρυβο, στην σκόνη, στην οπτική ρύπανση, στην ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των νερών, και στην διαχείριση των επιβλαβών επιπτώσεων και του σχετικού περιβαλλοντικού κινδύνου. Η απόφαση για την σύσταση των Επιτροπών μπορεί να είναι προαιρετική ή πολλές φορές να προκύπτει από συγκεκριμένο όρο και να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την λειτουργία μιας μεταλλευτικής δραστηριότητας. Στην πλειοψηφία τους οι Επιτροπές αυτές αν και στερούνται νομοθετικής βάσης, συνιστούν την μοναδική θεσμοθετημένη δυνατότητα των θεσμικών και κοινωνικών εταίρων να καταθέσουν τις ανησυχίες και τις απόψεις τους, και να ζητήσουν διευκρινήσεις και απαντήσεις από τους μεταλλειοκτήτες. Οι Επιτροπές είναι επίσης σε θέση να διαμορφώσουν και να προτείνουν εναλλακτικές στρατηγικές, να δημιουργήσουν συνθήκες εποικοδομητικής και πρόσφορης συνεργασίας μεταξύ βιομηχανίας και κοινωνίας, και να συμβάλλουν στην βέλτιστη δυνατή λειτουργία της εκάστοτε μεταλλευτικής παραγωγής.
Ποιοι είναι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι?
Μερικοί από τους άμεσα ενδιαφερόμενους στους οποίους απευθύνονται οι Επιτροπές μπορεί να είναι η ίδια η βιομηχανία, ο εμπλεκόμενος Δήμος, τοπικές/περιφερειακές/κεντρικές υπηρεσίες, κοινωνικές ομάδες, περιβαλλοντικές ομάδες, γειτονικοί Δήμοι, ΜΚΟ, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μεμονωμένοι πολίτες της ευρύτερης περιοχής. Επειδή το αντικείμενο των Επιτροπών επικεντρώνεται κύρια στην σχέση της μεταλλευτικής δραστηριότητας με φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον της τοπικής περιοχής, τα μέλη της προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από εκπροσώπους αντίστοιχων ομάδων και δομών.
Ποιος είναι ο ρόλος τους?
Ο βασικός ρόλος των Επιτροπών είναι να παρακολουθούν και να ελέγχουν την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων και της σχετικής νομοθεσίας σε σχέση με το μεταλλευτικό ή λατομικό έργο στο οποίο αναφέρονται και αφορούν. Στην καθημερινή εποπτική και ελεγκτική δράσης τους μπορούν να περιλαμβάνονται θέματα αδειοδότησης, εγκρίσεων, εργασιακών συνθηκών, στρατηγικής απασχόλησης, επιχειρησιακών σχεδίων, κατάρτισης προγράμματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, καθώς και κάθε άλλης μορφής περιβαλλοντικών δεσμεύσεων και νομικών υποχρεώσεων (π.χ. ισχύοντες χωροταξικοί περιορισμοί) που αφορούν σε επιπτώσεις εντός και εκτός περιοχής μεταλλευτικής παρέμβασης. Οι Επιτροπές πέρα από την ιδιότητα του ελεγκτικού μηχανισμού που διαθέτουν, έχουν και την δυνατότητα δυναμικής παρουσίας για να,
- αξιολογούν τον βαθμό περιβαλλοντικής ετοιμότητας του εκάστοτε μεταλλευτικού έργου
- προβάλλουν και καταθέσουν νέες προτάσεις και επιλογές επιχειρησιακών σχεδίων
- παρέχουν πληροφορίες για την γενικότερη κατάσταση της παραγωγικής λειτουργίας
- συζητούν και προτείνουν διεξόδους και λύσεις για την αντιμετώπιση των κοινωνικών αντιθέσεων και ενστάσεων
- συμβάλλουν στην ενίσχυση της δυνατότητας της κοινωνίας να κατανοήσει τον ρόλο της κεντρικής διοίκησης στην κοιτασματολογική εκμετάλλευση
- διαμορφώσει καλές συνθήκες και σχέσεις συνεργασίας μεταξύ μεταλλειοκτήτη, κοινωνίας και άλλων εμπλεκόμενων.
Όπως προκύπτει από σχετική έρευνα και «εν μέρει» τα παραπάνω, ο ιστορικός ρόλος των Επιτροπών αφορά στην αξιολόγηση του βαθμού αποδοχής και τήρησης των περιβαλλοντικών όρων που επιβάλλονται. Οι πρόσφατες όμως νομοθετικές δεσμεύσεις και απαιτήσεις για την εμπλοκή και ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων διαφοροποιούν τις προτεραιότητες των Επιτροπών και αναγκάζουν τους μεταλλειοκτήτες να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις και να προσαρμοσθούν στο νέο θεσμικό πλαίσιο. Στοιχεία, πρωτοβουλίες και δράσεις που χαρακτηρίζουν και συνοδεύουν τις εξελίξεις αυτές, σε σχέση με τις νέες φυσιογνωμικές τάσεις των Επιτροπών για αδιάλειπτη παρουσία της κοινωνικής διάστασης, είναι:
- Οι συμβουλευτικές παρεμβάσεις πέρα και πάνω από τον περιορισμό μόνο σε περιβαλλοντικά θέματα
- Ο ενδιάμεσος ρόλος παροχής και λήψης πληροφοριών μεταξύ τοπικής κοινωνίας και μεταλλειοκτήτη
- Οι δημόσιες διαβουλεύσεις και συναντήσεις τόσο για λόγους ενημέρωσης για πρωτοβουλίες, αποφάσεις και αποτελέσματα πάνω σε συγκεκριμένα θέματα, αλλά και συζήτησης και συνδιαχείρισης πληροφοριών σε επιμέρους θέματα
- Οι εκδηλώσεις ανοικτής πόρτας με την δυνατότητα ενεργούς συμμετοχής των πολιτών, με έμφαση στην μαθητική κοινότητα, για τις ιδιότητες και την χρησιμότητα των ορυκτών
- Οι δυνατότητες των τοπικών κοινωνιών και των θεσμικών εκπροσώπων τους να κάνουν τις δικές τους έγγραφες αναφορές κα να υποβάλλουν τις δικές τους εκθέσεις
- Οι επιτόπιες επισκέψεις εκπροσώπων και απλών πολιτών της τοπικής κοινωνίας για άμεση επαφή και καλύτερη άποψη σχετικά με την λειτουργία της μεταλλευτικής παραγωγής, το επίπεδο των εργασιακών συνθηκών και την κατάσταση του περιβάλλοντος.
- Η έκδοση περιοδικών (π.χ. κάθε τρεις μήνες) δελτίων ενημέρωσης ή εφημερίδας.
- Η δημιουργία ιστοσελίδας με όλα τα επικοινωνιακά πλεονεκτήματα που συνεπάγεται, πάντοτε βέβαια σαν συμπληρωματικό και όχι απόλυτο ενημερωτικό μέσο.
Σε τι εξυπηρετεί η σύσταση των Επιτροπών?
Οι Επιτροπές συστήνονται συνήθως στην βάση των περιβαλλοντικών όρων που αφορούν στο πλαίσιο εγκριτικής απόφασης για την παραγωγική λειτουργία ενός μεταλλευτικού έργου. Οι αρμόδιες αρχές μπορεί να αποφασίσουν η μη την δημιουργία Επιτροπής ανάλογα με ορισμένα γενικά χαρακτηριστικά του έργου όπως είναι,
- το παραγωγικό μέγεθος και δυναμικό
- η προβλεπόμενη διάρκεια ζωής
- η γειτνίαση σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά θέσεις ή κατοικημένες περιοχές
- η δυναμική παρουσία δυσμενών επιπτώσεων
- η απαίτηση για επιμέρους εξειδικευμένες παρεμβάσεις σχετικά με την ΜΠΕ
Ποιος έχει την ευθύνη οικονομικής κάλυψης των Επιτροπών?
Γενικά, ο μεταλλειοκτήτης έχει την υποχρέωση να καλύπτει τις λειτουργικές δαπάνες των Επιτροπών, γεγονός που αφορά στις περισσότερες των περιπτώσεων και συνάδει με το ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κεκτημένο, «ο ρυπαίνων πληρώνει». Σε αρκετές χώρες η υποχρέωση αυτή προκύπτει και απορρέει από την εθνική μεταλλευτική νομοθεσία. Ακόμη ο μεταλλειοκτήτης μπορεί να συστήσει προαιρετικά ή με σχετική υπηρεσιακή απόφαση την δική του Επιτροπή με συγκεκριμένο αντικείμενο και αρμοδιότητες, που σε αρκετές περιπτώσεις καθορίζονται σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία.
Ποιος θεωρείται ο καταλληλότερος χρόνος για τον ορισμό των Επιτροπών?
Οι Επιτροπές οφείλουν να δημιουργούνται λίγο πριν ή αμέσως μετά την έναρξη ενός μεταλλευτικού έργου. Το αρχικό στάδιο άλλωστε, που συχνά περιλαμβάνει σχετικά μεγάλα και σημαντικά τεχνικά έργα και κατασκευές, συνοδεύεται από τις πρώτες «ενοχλητικές» επιπτώσεις που βιώνουν οι τοπικές κοινωνίες μιας νέας μεταλλευτικής περιοχής, με την μορφή θορύβου, σκόνης και γενικότερων εργοταξιακών επιβαρύνσεων. Σε κάθε περίπτωση η έγκαιρη λειτουργική παρουσία των Επιτροπών θέτει σε σωστότερη βάση και προοπτική την σχέση με τους θεσμικούς εκπροσώπους και τους πολίτες σε ότι αφορά στην διαχείριση των περιβαλλοντικών και άλλων θεμάτων.
Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των Επιτροπών?
Οι Επιτροπές δεν έχουν την νομική κατοχύρωση να παίρνουν αποφάσεις ή να επιβάλλουν κυρώσεις, αλλά σύμφωνα με την υπηρεσιακή διαδικασία που προβλέπει την σύσταση τους, είναι θεσμοθετημένες να παρακολουθούν και να ελέγχουν την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, και να αναφέρουν/καταγγέλλουν τυχόν παρατυπίες. Επίσης δεν μπορούν να εμπλακούν σε θέματα εγκρίσεων ή αλλαγών του επιχειρησιακού σχεδίου, τεχνικών μελετών ή περιβαλλοντικών όρων, μπορούν όμως να γνωμοδοτούν, και να υποβάλλουν σχετικές συστάσεις και προτάσεις. Βέβαια οι γνωμοδοτικές και συμβουλευτικές παρεμβάσεις τους οφείλουν να λαμβάνονται υπόψη και να αξιολογούνται από τις υπηρεσίες της κεντρικής και περιφερειακής διοίκησης, το τοπικό δημοτικό συμβούλιο και άλλους σχετικούς φορείς όταν πρόκειται για την λήψη νέων ή/και πρόσθετων αποφάσεων για την πορεία του έργου.
Που αναφέρονται οι Επιτροπές?
Οι επιτροπές για την παρακολούθηση και αξιολόγηση τήρησης των περιβαλλοντικών όρων (θα αναφέρονται στην συνέχεια σαν Επιτροπές) ενός μεταλλευτικού έργου αποτελούν βασική προϋπόθεση για την ομαλή και βιώσιμη λειτουργία της εξελισσόμενης εξορυκτικής, μεταλλουργικής και παραγωγικής δραστηριότητας, καθώς και για την δημιουργία μιας αναβαθμισμένης, εποικοδομητικής και διαφανούς επικοινωνιακής σχέσης του βιομηχανικού εταίρου με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και την τοπική κοινωνία. Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική και εμπειρία ανάλογες Επιτροπές για την παρακολούθηση και την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων αποτελούνται από εκπροσώπους των εμπλεκόμενων στην μεταλλευτική δραστηριότητα, του τοπικού δημοτικού συμβουλίου, σχετικών κυβερνητικών και ΜΚΟ, και της τοπικής κοινωνίας. Τα περιβαλλοντικά θέματα που καλούνται συχνότερα να επιτηρούν αναφέρονται στον θόρυβο, στην σκόνη, στην οπτική ρύπανση, στην ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των νερών, και στην διαχείριση των επιβλαβών επιπτώσεων και του σχετικού περιβαλλοντικού κινδύνου. Η απόφαση για την σύσταση των Επιτροπών μπορεί να είναι προαιρετική ή πολλές φορές να προκύπτει από συγκεκριμένο όρο και να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την λειτουργία μιας μεταλλευτικής δραστηριότητας. Στην πλειοψηφία τους οι Επιτροπές αυτές αν και στερούνται νομοθετικής βάσης, συνιστούν την μοναδική θεσμοθετημένη δυνατότητα των θεσμικών και κοινωνικών εταίρων να καταθέσουν τις ανησυχίες και τις απόψεις τους, και να ζητήσουν διευκρινήσεις και απαντήσεις από τους μεταλλειοκτήτες. Οι Επιτροπές είναι επίσης σε θέση να διαμορφώσουν και να προτείνουν εναλλακτικές στρατηγικές, να δημιουργήσουν συνθήκες εποικοδομητικής και πρόσφορης συνεργασίας μεταξύ βιομηχανίας και κοινωνίας, και να συμβάλλουν στην βέλτιστη δυνατή λειτουργία της εκάστοτε μεταλλευτικής παραγωγής.
Ποιοι είναι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι?
Μερικοί από τους άμεσα ενδιαφερόμενους στους οποίους απευθύνονται οι Επιτροπές μπορεί να είναι η ίδια η βιομηχανία, ο εμπλεκόμενος Δήμος, τοπικές/περιφερειακές/κεντρικές υπηρεσίες, κοινωνικές ομάδες, περιβαλλοντικές ομάδες, γειτονικοί Δήμοι, ΜΚΟ, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μεμονωμένοι πολίτες της ευρύτερης περιοχής. Επειδή το αντικείμενο των Επιτροπών επικεντρώνεται κύρια στην σχέση της μεταλλευτικής δραστηριότητας με φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον της τοπικής περιοχής, τα μέλη της προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από εκπροσώπους αντίστοιχων ομάδων και δομών.
Ποιος είναι ο ρόλος τους?
Ο βασικός ρόλος των Επιτροπών είναι να παρακολουθούν και να ελέγχουν την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων και της σχετικής νομοθεσίας σε σχέση με το μεταλλευτικό ή λατομικό έργο στο οποίο αναφέρονται και αφορούν. Στην καθημερινή εποπτική και ελεγκτική δράσης τους μπορούν να περιλαμβάνονται θέματα αδειοδότησης, εγκρίσεων, εργασιακών συνθηκών, στρατηγικής απασχόλησης, επιχειρησιακών σχεδίων, κατάρτισης προγράμματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, καθώς και κάθε άλλης μορφής περιβαλλοντικών δεσμεύσεων και νομικών υποχρεώσεων (π.χ. ισχύοντες χωροταξικοί περιορισμοί) που αφορούν σε επιπτώσεις εντός και εκτός περιοχής μεταλλευτικής παρέμβασης. Οι Επιτροπές πέρα από την ιδιότητα του ελεγκτικού μηχανισμού που διαθέτουν, έχουν και την δυνατότητα δυναμικής παρουσίας για να,
- αξιολογούν τον βαθμό περιβαλλοντικής ετοιμότητας του εκάστοτε μεταλλευτικού έργου
- προβάλλουν και καταθέσουν νέες προτάσεις και επιλογές επιχειρησιακών σχεδίων
- παρέχουν πληροφορίες για την γενικότερη κατάσταση της παραγωγικής λειτουργίας
- συζητούν και προτείνουν διεξόδους και λύσεις για την αντιμετώπιση των κοινωνικών αντιθέσεων και ενστάσεων
- συμβάλλουν στην ενίσχυση της δυνατότητας της κοινωνίας να κατανοήσει τον ρόλο της κεντρικής διοίκησης στην κοιτασματολογική εκμετάλλευση
- διαμορφώσει καλές συνθήκες και σχέσεις συνεργασίας μεταξύ μεταλλειοκτήτη, κοινωνίας και άλλων εμπλεκόμενων.
Όπως προκύπτει από σχετική έρευνα και «εν μέρει» τα παραπάνω, ο ιστορικός ρόλος των Επιτροπών αφορά στην αξιολόγηση του βαθμού αποδοχής και τήρησης των περιβαλλοντικών όρων που επιβάλλονται. Οι πρόσφατες όμως νομοθετικές δεσμεύσεις και απαιτήσεις για την εμπλοκή και ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων διαφοροποιούν τις προτεραιότητες των Επιτροπών και αναγκάζουν τους μεταλλειοκτήτες να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις και να προσαρμοσθούν στο νέο θεσμικό πλαίσιο. Στοιχεία, πρωτοβουλίες και δράσεις που χαρακτηρίζουν και συνοδεύουν τις εξελίξεις αυτές, σε σχέση με τις νέες φυσιογνωμικές τάσεις των Επιτροπών για αδιάλειπτη παρουσία της κοινωνικής διάστασης, είναι:
- Οι συμβουλευτικές παρεμβάσεις πέρα και πάνω από τον περιορισμό μόνο σε περιβαλλοντικά θέματα
- Ο ενδιάμεσος ρόλος παροχής και λήψης πληροφοριών μεταξύ τοπικής κοινωνίας και μεταλλειοκτήτη
- Οι δημόσιες διαβουλεύσεις και συναντήσεις τόσο για λόγους ενημέρωσης για πρωτοβουλίες, αποφάσεις και αποτελέσματα πάνω σε συγκεκριμένα θέματα, αλλά και συζήτησης και συνδιαχείρισης πληροφοριών σε επιμέρους θέματα
- Οι εκδηλώσεις ανοικτής πόρτας με την δυνατότητα ενεργούς συμμετοχής των πολιτών, με έμφαση στην μαθητική κοινότητα, για τις ιδιότητες και την χρησιμότητα των ορυκτών
- Οι δυνατότητες των τοπικών κοινωνιών και των θεσμικών εκπροσώπων τους να κάνουν τις δικές τους έγγραφες αναφορές κα να υποβάλλουν τις δικές τους εκθέσεις
- Οι επιτόπιες επισκέψεις εκπροσώπων και απλών πολιτών της τοπικής κοινωνίας για άμεση επαφή και καλύτερη άποψη σχετικά με την λειτουργία της μεταλλευτικής παραγωγής, το επίπεδο των εργασιακών συνθηκών και την κατάσταση του περιβάλλοντος.
- Η έκδοση περιοδικών (π.χ. κάθε τρεις μήνες) δελτίων ενημέρωσης ή εφημερίδας.
- Η δημιουργία ιστοσελίδας με όλα τα επικοινωνιακά πλεονεκτήματα που συνεπάγεται, πάντοτε βέβαια σαν συμπληρωματικό και όχι απόλυτο ενημερωτικό μέσο.
Σε τι εξυπηρετεί η σύσταση των Επιτροπών?
Οι Επιτροπές συστήνονται συνήθως στην βάση των περιβαλλοντικών όρων που αφορούν στο πλαίσιο εγκριτικής απόφασης για την παραγωγική λειτουργία ενός μεταλλευτικού έργου. Οι αρμόδιες αρχές μπορεί να αποφασίσουν η μη την δημιουργία Επιτροπής ανάλογα με ορισμένα γενικά χαρακτηριστικά του έργου όπως είναι,
- το παραγωγικό μέγεθος και δυναμικό
- η προβλεπόμενη διάρκεια ζωής
- η γειτνίαση σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά θέσεις ή κατοικημένες περιοχές
- η δυναμική παρουσία δυσμενών επιπτώσεων
- η απαίτηση για επιμέρους εξειδικευμένες παρεμβάσεις σχετικά με την ΜΠΕ
Ποιος έχει την ευθύνη οικονομικής κάλυψης των Επιτροπών?
Γενικά, ο μεταλλειοκτήτης έχει την υποχρέωση να καλύπτει τις λειτουργικές δαπάνες των Επιτροπών, γεγονός που αφορά στις περισσότερες των περιπτώσεων και συνάδει με το ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κεκτημένο, «ο ρυπαίνων πληρώνει». Σε αρκετές χώρες η υποχρέωση αυτή προκύπτει και απορρέει από την εθνική μεταλλευτική νομοθεσία. Ακόμη ο μεταλλειοκτήτης μπορεί να συστήσει προαιρετικά ή με σχετική υπηρεσιακή απόφαση την δική του Επιτροπή με συγκεκριμένο αντικείμενο και αρμοδιότητες, που σε αρκετές περιπτώσεις καθορίζονται σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία.
Ποιος θεωρείται ο καταλληλότερος χρόνος για τον ορισμό των Επιτροπών?
Οι Επιτροπές οφείλουν να δημιουργούνται λίγο πριν ή αμέσως μετά την έναρξη ενός μεταλλευτικού έργου. Το αρχικό στάδιο άλλωστε, που συχνά περιλαμβάνει σχετικά μεγάλα και σημαντικά τεχνικά έργα και κατασκευές, συνοδεύεται από τις πρώτες «ενοχλητικές» επιπτώσεις που βιώνουν οι τοπικές κοινωνίες μιας νέας μεταλλευτικής περιοχής, με την μορφή θορύβου, σκόνης και γενικότερων εργοταξιακών επιβαρύνσεων. Σε κάθε περίπτωση η έγκαιρη λειτουργική παρουσία των Επιτροπών θέτει σε σωστότερη βάση και προοπτική την σχέση με τους θεσμικούς εκπροσώπους και τους πολίτες σε ότι αφορά στην διαχείριση των περιβαλλοντικών και άλλων θεμάτων.
Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των Επιτροπών?
Οι Επιτροπές δεν έχουν την νομική κατοχύρωση να παίρνουν αποφάσεις ή να επιβάλλουν κυρώσεις, αλλά σύμφωνα με την υπηρεσιακή διαδικασία που προβλέπει την σύσταση τους, είναι θεσμοθετημένες να παρακολουθούν και να ελέγχουν την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, και να αναφέρουν/καταγγέλλουν τυχόν παρατυπίες. Επίσης δεν μπορούν να εμπλακούν σε θέματα εγκρίσεων ή αλλαγών του επιχειρησιακού σχεδίου, τεχνικών μελετών ή περιβαλλοντικών όρων, μπορούν όμως να γνωμοδοτούν, και να υποβάλλουν σχετικές συστάσεις και προτάσεις. Βέβαια οι γνωμοδοτικές και συμβουλευτικές παρεμβάσεις τους οφείλουν να λαμβάνονται υπόψη και να αξιολογούνται από τις υπηρεσίες της κεντρικής και περιφερειακής διοίκησης, το τοπικό δημοτικό συμβούλιο και άλλους σχετικούς φορείς όταν πρόκειται για την λήψη νέων ή/και πρόσθετων αποφάσεων για την πορεία του έργου.
Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2011
Μεταλλεία Κασσάνδρας-Σύμβολο Ιστορικής και Διαχρονικής Παρουσίας του Μεταλλευτικού Πολιτισμού στην Ελλάδα
Τα μεταλλεία Κασσάνδρας βρίσκονται στην ΒΑ Χαλκιδική, σε μία ευρύτερη περιοχή συνολικής έκτασης 200 Km2 μεταξύ Ολυμπιάδας, Στανού, Μ. Παναγίας και Ιερισσού. Περιλαμβάνουν τα θειούχα πολυμεταλλικά κοιτάσματα μολύβδου- ψευδαργύρου-χρυσού-αργύρου Ολυμπιάδας, Μαντέμ Λάκκου, Μαύρων Πετρών και Πιάβιτσας, τα κοιτάσματα μαγγανίου – χρυσού της Πιάβιτσας και Βαρβάρας και το κοίτασμα χαλκού – χρυσού των Σκουριών, Μεγάλης Παναγιάς. Τα τελευταία 12 και περισσότερα χρόνια, μετά την διαδοχική και σχετικά σύντομη παρουσία της TVX Hellas Α.Ε. και της KINROSS Gold Corporation, ανήκουν εδώ και 6 περίπου χρόνια στην εταιρεία Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. με παραγωγικό κέντρο το μεταλλείο Μαύρων Πετρών και τις μεταλλευτικές εγκαταστάσεις Στρατωνίου.
Τα μεταλλεία χρυσού, αργύρου, μολύβδου, ψευδαργύρου, χαλκού και μαγγανίου της βόρειας Χαλκιδικής (Στρατώνι και Ολυμπιάδα) αποτέλεσαν τον κυρίαρχο χρηματοδότη του μακεδονικού βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην περιοχή σώζονται περισσότερα από 300 πηγάδια και περίπου 200.000 m3 αρχαίων μεταλλουργικών απορριμμάτων, των κοινών «σκουριών» από την εκκαμίνευση των μεταλλευμάτων . Πλήθος παλαιών μεταλλευτικών έργων (στοές, πηγάδια) και σημαντικές ποσότητες μεταλλουργικών εκκαμινεύσεων (σκουριές) σε σωρούς, απαντούν στο Στρατονικό όρος κύρια στο ανατολικό τμήμα. Οι κύριες παλαιές μεταλλευτικές εργασίες (στοές, πηγάδια) απαντούν στις υποπεριοχές Τούμπα Καραγιάννη (δυτικά της Ολυμπιάδας), Βίνα – Ζέπκο (ανατολικά της Ολυμπιάδας), περιοχή Στρατονίκης (Μ. Λάκκος, Μαύρες Πέτρες), Τσαρκιά Λάκκος (δυτικά των Σταγείρων), κ.ά. Με βάση ιστορικές πηγές και τα αποτελέσματα άμεσων και έμμεσων αναλύσεων και προσδιορισμών που έχουν γίνει στις παραπάνω σκουριές η έναρξη της δραστηριότητας εντοπίζεται στις αρχές της κλασσικής αρχαιότητας
Από το 1705 με σουλτανικό φιρμάνι, παραχωρήθηκε στους κατοίκους της περιοχής, το δικαίωμα εκμετάλλευσης των μεταλλείων αργύρου. Παράλληλα στην περιοχή λειτουργούσε κρατικό νομισματοκοπείο. Με την εξόρυξη και την τήξη των θειούχων και των μαγγανιούχων μεταλλευμάτων, η περιοχή εξασφάλιζε χρυσό και ασήμι στην Μεγάλη Πύλη. Ο Belon μας μεταφέρει την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πληροφορία, της χρήσης στην περιοχή γερμανικής τεχνικής ορολογίας.
Η επωνυμία Μεταλλεία Κασσάνδρας εμφανίζεται το 1893 , χρονιά κατά την οποία η εκμετάλλευση της περιοχής παραχωρήθηκε σε Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία με έδρα το Παρίσι. Η επωνυμία προφανώς οφείλεται στην τότε ονομασία του σημερινού Νομού Χαλκιδικής, Κασσάνδρα. Στα 600 περίπου καμίνια της περιοχής δούλευε μια πολυεθνική κοινότητα 6.000 εργατών, σε μία πρώιμη εκδοχή πενθημέρου καθώς οι Εβραίοι εργάτες είχαν αργία το Σάββατο ενώ οι Χριστιανοί την Κυριακή.
Ο 19ος αιώνας θα σημάνει για τα Μαδεμοχώρια , το πέρασμα από την αυτοδιοίκηση στην εξαρτημένη εργασία, κάτω από την εξουσία εταιρικής διοίκησης για την εκμετάλλευση των μεταλλείων. Στα καμίνια της εταιρείας είχαν επεξεργασθεί ως το 1900, 72.000 τόνοι μεταλλεύματος. Η επιχείρηση εκμεταλλευόταν τα δευτερογενή μεταλλεύματα μαγγανίου, των σιδηρούχων στρωμάτων των Μαύρων Πετρών, της Πιάβιτσας, του Μπασδεκίου και της Ολυμπιάδος. Στα 1901 άρχισε η επιφανειακή εκμετάλλευση του σιδηροπυρίτη στον Μαντέμ Λάκκο η οποία συνεχίστηκε ως το 1974, με υπόγεια κυρίως μέθοδο εκμετάλλευσης.
Στα 1920 τα μεταλλεία του Στρατωνίου περνούν στην προτελευταία σύγχρονη περίοδο εκμετάλλευσης. Την Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία διαδέχεται η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων . Η εταιρεία διέβλεψε εγκαίρως, την αναγκαιότητα ευρείας χρήσης λιπασμάτων για την ανάπτυξη της γεωργίας στην χώρα, και έτσι οδηγήθηκε στην αγορά μεταλλείων με στόχο την εξασφάλιση του θείου, της πρώτης ύλης για την παρασκευή τους. Αγοράζει τα μεταλλεία του Στρατωνίου, της Κύπρου, της Ερμιόνης, του Ωρωπού και της Κορώνης, και ιδρύει εργοστάσιο λιπασμάτων στην Δραπετσώνα.
Την περίοδο αυτή, οι εγκαταστάσεις στέγασης των εργαζομένων και οι απαραίτητοι χώροι κοινής εξυπηρέτησης βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του μεταλλείου, χωροθετημένοι στο υψηλότερο σημείο με θέα στον κόλπο της Ιερισσού και κληροδοτήθηκαν στην ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων από την Γάλλο-Οθωμανική Εταιρεία. Η χωροθέτηση τους σχετίζεται άμεσα με το γεγονός ότι η μεταλλευτική δραστηριότητα εκείνη την εποχή περιοριζόταν στην παρακείμενη, κλειστή ωστόσο σήμερα στοά 323. Το σημερινό Στρατώνι αποτελούσε τότε ουσιαστικά την σκάλα φορτώσεως του μεταλλεύματος, το οποίο μεταφερότανε με ένα Decauville μήκους 6 χιλιομέτρων. Αυτό στα 1932 αντικαταστάθηκε από ένα σύστημα εναέριας μεταφοράς.
Καθώς η μεταλλευτική δραστηριότητα αυξάνεται καινούργιες εγκαταστάσεις, αποκλειστικά λειτουργικού χαρακτήρα, δημιουργούνται στο επίπεδο της μέχρι σήμερα κύριας στοάς 262. Πρόκειται για την μονάδα διανομής ηλεκτρικού ρεύματος και παρασκευής πεπιεσμένου αέρα, το μηχανουργείο, τα γραφεία και τα φυλάκια. Η ατμοκίνητη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος βρισκόταν στην παραλία του Στρατωνίου.
Η αρχή της εξέλιξης του Στρατωνίου σε οικισμό γίνεται με την Μικρασιατική καταστροφή, οπότε πρόσφυγες από το μεταλλευτικό χωριό Μπάλια-Μαντέμ, κοντά στον Ελλήσποντο εγκαθίστανται σε πρόχειρα παραπήγματα στο Στρατώνι. Προφορικές μαρτυρίες μας βεβαιώνουν ότι οι κάτοικοι της Μπάλιας έρχονταν για δουλειά στα μεταλλεία του Στρατωνίου πολύ πριν την Μικρασιατική καταστροφή. Μετά τον ισχυρό σεισμό του 1932 που κατέστρεψε πολλούς οικισμούς της ευρύτερης περιοχής, ανοικοδομούνται και στο Στρατώνι οι γνωστής τυπολογίας κατοικίες – πυρήνες υπό την καθοδήγηση του Υπουργείου Ανοικοδομήσεως. Κάποια δείγματα σώζονται έως και σήμερα.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η πλειοψηφία των μετοχών της ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων περιέρχεται στην ιδιοκτησία του Μποδοσάκη Αθανασιάδη, ο οποίος με την δραστηριότητα του τόνωσε ιδιαίτερα τον μεταλλευτικό κλάδο και ειδικότερα το Στρατώνι.
Στα 1970 η ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων κατασκεύασε στην παραλία του Στρατωνίου εργοστάσιο εμπλουτισμού και ξεκίνησε η παραγωγή μικτών θειούχων μεταλλευμάτων. Παράλληλα κατασκεύασε στο Στρατώνι συγκροτήματα διώροφων σε σειρά κατοικιών (110 στον αριθμό) για τους εργάτες καθώς και ανεξάρτητες μονοκατοικίες, πανταχόθεν ελεύθερες για το επιστημονικό προσωπικό.
Τον Φεβρουάριο του 1967 εγκαινιάστηκε η νέα σκάλα φορτώσεως η οποία κατασκευάστηκε σε χρονικό διάστημα μόλις 3 μηνών. Στα τέλη της δεκαετίας του 70 στην είσοδο του οικισμού, ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας κατασκεύασε τα γνωστά συμπλέγματα εργατικών κατοικιών της εποχής.
Ήδη από το 1960 η εταιρεία είχε παραχωρήσει στον Άγγλο lουλιανό Χάντερ το δικαίωμα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων μαγγανίου στην Πιάβιτσα. Η μεταλλευτική δραστηριότητα του μαγγανίου εκφυλίζεται σταδιακά και παύει οριστικά στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Απομεινάρια του μεταλλείου Πιάβιτσας του Χάντερ (το εργοστάσιο εμπλουτισμού και ο νεραύλακας), βρίσκονται στην διαδρομή μεταξύ Σταγείρων και Νεοχωρίου, καθώς και οι ανοιχτές εκσκαφές εξόρυξης των μαγγανιούχων μεταλλευμάτων, έχοντας ωστόσο αφήσει στους επερχόμενους το όνομα του ιδιοκτήτη ως τοπωνύμιο.
Το κοίτασμα μολύβδου , ψευδαργύρου και χρυσού – αργύρου της Ολυμπιάδας εντοπίσθηκε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1960 από την ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων, η παραγωγή στο μεταλλείο άρχισε το 1972 και συνεχίσθηκε μέχρι το 1995.
Στα 1976 κατασκευάστηκε στην Ολυμπιάδα το νέο εργοστάσιο εμπλουτισμού, οπότε τα προϊόντα της εκεί μεταλλευτικής δραστηριότητας έρχεται έτοιμο προς φόρτωση στην σκάλα του Στρατωνίου. Σήμερα τα Μεταλλεία Κασσάνδρας έχουν περιέλθει στην εταιρία Ελληνικός Χρυσός Α.Ε., όπως και το σύνολο των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων και μεταλλευτικών δικαιωμάτων των Μεταλλείων Κασσάνδρας.
Η συμβολή των μετάλλων στην εξέλιξη του πολιτισμού μας καθίσταται σαφής και μόνο από το γεγονός ότι δύο πολύ σημαντικές ιστορικές χρονικές περίοδοι, πήραν το όνομα τους από τα μέταλλα, τα οποία καθόρισαν την εξέλιξη τους: πρόκειται για την εποχή του Χαλκού και την εποχή του Σιδήρου, δύο ορόσημα της ιστορίας του ανθρώπου.
Η ιστορία της μεταλλευτικής-εξορυκτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα είναι πλούσια, και η μεταλλευτική δραστηριότητα αποτελεί ένα σημαντικό οικονομικό τομέα που συμμετέχει με ποσοστό 4,5% περίπου στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν και συνιστά το 10,5% της αξίας των ελληνικών εξαγωγών.
Με δεδομένα τον οικονομικό, κοινωνικό και ιστορικό ρόλο που έχει διαδραματίσει στην Ελλάδα, η εξορυκτική-μεταλλευτική δραστηριότητα και την σημαντική μεταλλευτική κληρονομιά του Μαντέμ Λάκκου και γενικότερα των Μεταλλείων Κασσάνδρας, η πρόταση αξιοποίησης-δημοσιοποίησης της μεταλλευτικής κληρονομιάς της περιοχής κρίνεται εξαιρετικής σημασίας διότι απετέλεσε διαχρονικά την σημαντικότερη δραστηριότητα της περιοχής και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη αλλά και στην κοινωνικό-πολιτισμική φυσιογνωμία της περιοχής.
Η ιστορία αλλά και η καθημερινή ζωή των ανθρώπων της περιοχής είναι στενά συνδεδεμένη με την λειτουργία των μεταλλείων από πολύ νωρίς. Η δημιουργία και υλοποίηση ενός πρότυπου μεταλλευτικού οικομουσείου θα επηρεάσει σημαντικά την αναπτυξιακή πορεία της περιοχής και ταυτόχρονα θα συμβάλλει στην διατήρηση της μεταλλευτικής κληρονομιάς της βορειανατολικής Χαλκιδικής.
Βιβλιογραφική αναφορά
1. Γ.Περαντώνης, Μικτά θειούχα μεταλλείων Κασσάνδρας Μ.Λάκκου και Ολυμπιάδας, Πρακτικά Ημερίδας: Ορυκτός Πλούτος Ν.Χαλκιδικής – Περιβάλλον, ΓΕΩΤΕΕ, Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 113
2. Η συμμετοχή των Μαδεμοχωρίων στην επανάσταση του 1821 έχει σαν συνέπεια την εγκατάσταση στην περιοχή στρατιωτικού σώματος 10.000 ανδρών για την φύλαξη των μεταλλείων. Την συντήρηση της στρατιωτικής δύναμης υποχρεώνονται να αναλάβουν τα Μαδεμοχώρια. Έτσι στο δεύτερο μισό του 190υ αιώνα, τα μεταλλεία περνάνε σοβαρή κρίση από την οποία εξέρχονται με την ίδρυση της Γαλλο- Οθωμανικής εταιρείας με την επωνυμία Μεταλλεία Κασσάνδρας . Από το 1893 παραχωρούνται στην εταιρεία τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των μεταλλείων αντιμονίου, αργυρούχου μολύβδου και μαγγανίου.
3. Ήδη από το 1705 με σουλτανικό φιρμάνι, παραχωρήθηκε στους κατοίκους της περιοχής, το δικαίωμα εκμετάλλευσης των μεταλλείων αργύρου. Παράλληλα στην περιοχή λειτουργούσε κρατικό νομισματοκοπείο. Στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας διαφυλάσσονται τα τεκμήρια του ορισμού των Μαδεμοχωρίων ως αυτοδιοικούμενης περιοχής.
4. Τα Μαδεμοχώρια ήταν 12 συνολικά: ειδικότερα ήταν οι οικισμοί Νεοχώρι, Στάγειρα, Στρατονίκη, Στρατώνι, ….
5. Η ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων όπως ονομάζονταν για συντομία, ιδρύθηκε στα 1909 στην Αθήνα από τους Νικόλαο και Άγγελο Κανελλόπουλο, Λυσίμαχο Χαρίλαο, Αλέξανδρο Ζαχαρίου, Λέοντα Οικονομίδη και Λεωνίδα Αραπίδη. Παρήγαγε οξέα για βιομηχανική χρήση, υπερφοσφωρικά λιπάσματα και σύντομα επεκτάθηκε και στην υαλουργία.
6. Το 1956 η ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων ίδρυσε Σχολή Μαθητείας και Επιμορφώσεως Στελεχών της εταιρείας στο Στρατώνι. Το 1966 η εταιρεία εξέδωσε το περιοδικό "Ο Κόσμος των Μεταλλείων» με αποκλειστικό σχεδόν κοινό τους εργαζόμενους της εταιρείας και τις οικογένειες τους, όπως φαίνεται από τα περιεχόμενα του πρώτου κιόλας τεύχους.
Τα μεταλλεία χρυσού, αργύρου, μολύβδου, ψευδαργύρου, χαλκού και μαγγανίου της βόρειας Χαλκιδικής (Στρατώνι και Ολυμπιάδα) αποτέλεσαν τον κυρίαρχο χρηματοδότη του μακεδονικού βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην περιοχή σώζονται περισσότερα από 300 πηγάδια και περίπου 200.000 m3 αρχαίων μεταλλουργικών απορριμμάτων, των κοινών «σκουριών» από την εκκαμίνευση των μεταλλευμάτων . Πλήθος παλαιών μεταλλευτικών έργων (στοές, πηγάδια) και σημαντικές ποσότητες μεταλλουργικών εκκαμινεύσεων (σκουριές) σε σωρούς, απαντούν στο Στρατονικό όρος κύρια στο ανατολικό τμήμα. Οι κύριες παλαιές μεταλλευτικές εργασίες (στοές, πηγάδια) απαντούν στις υποπεριοχές Τούμπα Καραγιάννη (δυτικά της Ολυμπιάδας), Βίνα – Ζέπκο (ανατολικά της Ολυμπιάδας), περιοχή Στρατονίκης (Μ. Λάκκος, Μαύρες Πέτρες), Τσαρκιά Λάκκος (δυτικά των Σταγείρων), κ.ά. Με βάση ιστορικές πηγές και τα αποτελέσματα άμεσων και έμμεσων αναλύσεων και προσδιορισμών που έχουν γίνει στις παραπάνω σκουριές η έναρξη της δραστηριότητας εντοπίζεται στις αρχές της κλασσικής αρχαιότητας
Από το 1705 με σουλτανικό φιρμάνι, παραχωρήθηκε στους κατοίκους της περιοχής, το δικαίωμα εκμετάλλευσης των μεταλλείων αργύρου. Παράλληλα στην περιοχή λειτουργούσε κρατικό νομισματοκοπείο. Με την εξόρυξη και την τήξη των θειούχων και των μαγγανιούχων μεταλλευμάτων, η περιοχή εξασφάλιζε χρυσό και ασήμι στην Μεγάλη Πύλη. Ο Belon μας μεταφέρει την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πληροφορία, της χρήσης στην περιοχή γερμανικής τεχνικής ορολογίας.
Η επωνυμία Μεταλλεία Κασσάνδρας εμφανίζεται το 1893 , χρονιά κατά την οποία η εκμετάλλευση της περιοχής παραχωρήθηκε σε Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία με έδρα το Παρίσι. Η επωνυμία προφανώς οφείλεται στην τότε ονομασία του σημερινού Νομού Χαλκιδικής, Κασσάνδρα. Στα 600 περίπου καμίνια της περιοχής δούλευε μια πολυεθνική κοινότητα 6.000 εργατών, σε μία πρώιμη εκδοχή πενθημέρου καθώς οι Εβραίοι εργάτες είχαν αργία το Σάββατο ενώ οι Χριστιανοί την Κυριακή.
Ο 19ος αιώνας θα σημάνει για τα Μαδεμοχώρια , το πέρασμα από την αυτοδιοίκηση στην εξαρτημένη εργασία, κάτω από την εξουσία εταιρικής διοίκησης για την εκμετάλλευση των μεταλλείων. Στα καμίνια της εταιρείας είχαν επεξεργασθεί ως το 1900, 72.000 τόνοι μεταλλεύματος. Η επιχείρηση εκμεταλλευόταν τα δευτερογενή μεταλλεύματα μαγγανίου, των σιδηρούχων στρωμάτων των Μαύρων Πετρών, της Πιάβιτσας, του Μπασδεκίου και της Ολυμπιάδος. Στα 1901 άρχισε η επιφανειακή εκμετάλλευση του σιδηροπυρίτη στον Μαντέμ Λάκκο η οποία συνεχίστηκε ως το 1974, με υπόγεια κυρίως μέθοδο εκμετάλλευσης.
Στα 1920 τα μεταλλεία του Στρατωνίου περνούν στην προτελευταία σύγχρονη περίοδο εκμετάλλευσης. Την Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία διαδέχεται η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων . Η εταιρεία διέβλεψε εγκαίρως, την αναγκαιότητα ευρείας χρήσης λιπασμάτων για την ανάπτυξη της γεωργίας στην χώρα, και έτσι οδηγήθηκε στην αγορά μεταλλείων με στόχο την εξασφάλιση του θείου, της πρώτης ύλης για την παρασκευή τους. Αγοράζει τα μεταλλεία του Στρατωνίου, της Κύπρου, της Ερμιόνης, του Ωρωπού και της Κορώνης, και ιδρύει εργοστάσιο λιπασμάτων στην Δραπετσώνα.
Την περίοδο αυτή, οι εγκαταστάσεις στέγασης των εργαζομένων και οι απαραίτητοι χώροι κοινής εξυπηρέτησης βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του μεταλλείου, χωροθετημένοι στο υψηλότερο σημείο με θέα στον κόλπο της Ιερισσού και κληροδοτήθηκαν στην ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων από την Γάλλο-Οθωμανική Εταιρεία. Η χωροθέτηση τους σχετίζεται άμεσα με το γεγονός ότι η μεταλλευτική δραστηριότητα εκείνη την εποχή περιοριζόταν στην παρακείμενη, κλειστή ωστόσο σήμερα στοά 323. Το σημερινό Στρατώνι αποτελούσε τότε ουσιαστικά την σκάλα φορτώσεως του μεταλλεύματος, το οποίο μεταφερότανε με ένα Decauville μήκους 6 χιλιομέτρων. Αυτό στα 1932 αντικαταστάθηκε από ένα σύστημα εναέριας μεταφοράς.
Καθώς η μεταλλευτική δραστηριότητα αυξάνεται καινούργιες εγκαταστάσεις, αποκλειστικά λειτουργικού χαρακτήρα, δημιουργούνται στο επίπεδο της μέχρι σήμερα κύριας στοάς 262. Πρόκειται για την μονάδα διανομής ηλεκτρικού ρεύματος και παρασκευής πεπιεσμένου αέρα, το μηχανουργείο, τα γραφεία και τα φυλάκια. Η ατμοκίνητη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος βρισκόταν στην παραλία του Στρατωνίου.
Η αρχή της εξέλιξης του Στρατωνίου σε οικισμό γίνεται με την Μικρασιατική καταστροφή, οπότε πρόσφυγες από το μεταλλευτικό χωριό Μπάλια-Μαντέμ, κοντά στον Ελλήσποντο εγκαθίστανται σε πρόχειρα παραπήγματα στο Στρατώνι. Προφορικές μαρτυρίες μας βεβαιώνουν ότι οι κάτοικοι της Μπάλιας έρχονταν για δουλειά στα μεταλλεία του Στρατωνίου πολύ πριν την Μικρασιατική καταστροφή. Μετά τον ισχυρό σεισμό του 1932 που κατέστρεψε πολλούς οικισμούς της ευρύτερης περιοχής, ανοικοδομούνται και στο Στρατώνι οι γνωστής τυπολογίας κατοικίες – πυρήνες υπό την καθοδήγηση του Υπουργείου Ανοικοδομήσεως. Κάποια δείγματα σώζονται έως και σήμερα.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η πλειοψηφία των μετοχών της ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων περιέρχεται στην ιδιοκτησία του Μποδοσάκη Αθανασιάδη, ο οποίος με την δραστηριότητα του τόνωσε ιδιαίτερα τον μεταλλευτικό κλάδο και ειδικότερα το Στρατώνι.
Στα 1970 η ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων κατασκεύασε στην παραλία του Στρατωνίου εργοστάσιο εμπλουτισμού και ξεκίνησε η παραγωγή μικτών θειούχων μεταλλευμάτων. Παράλληλα κατασκεύασε στο Στρατώνι συγκροτήματα διώροφων σε σειρά κατοικιών (110 στον αριθμό) για τους εργάτες καθώς και ανεξάρτητες μονοκατοικίες, πανταχόθεν ελεύθερες για το επιστημονικό προσωπικό.
Τον Φεβρουάριο του 1967 εγκαινιάστηκε η νέα σκάλα φορτώσεως η οποία κατασκευάστηκε σε χρονικό διάστημα μόλις 3 μηνών. Στα τέλη της δεκαετίας του 70 στην είσοδο του οικισμού, ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας κατασκεύασε τα γνωστά συμπλέγματα εργατικών κατοικιών της εποχής.
Ήδη από το 1960 η εταιρεία είχε παραχωρήσει στον Άγγλο lουλιανό Χάντερ το δικαίωμα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων μαγγανίου στην Πιάβιτσα. Η μεταλλευτική δραστηριότητα του μαγγανίου εκφυλίζεται σταδιακά και παύει οριστικά στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Απομεινάρια του μεταλλείου Πιάβιτσας του Χάντερ (το εργοστάσιο εμπλουτισμού και ο νεραύλακας), βρίσκονται στην διαδρομή μεταξύ Σταγείρων και Νεοχωρίου, καθώς και οι ανοιχτές εκσκαφές εξόρυξης των μαγγανιούχων μεταλλευμάτων, έχοντας ωστόσο αφήσει στους επερχόμενους το όνομα του ιδιοκτήτη ως τοπωνύμιο.
Το κοίτασμα μολύβδου , ψευδαργύρου και χρυσού – αργύρου της Ολυμπιάδας εντοπίσθηκε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1960 από την ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων, η παραγωγή στο μεταλλείο άρχισε το 1972 και συνεχίσθηκε μέχρι το 1995.
Στα 1976 κατασκευάστηκε στην Ολυμπιάδα το νέο εργοστάσιο εμπλουτισμού, οπότε τα προϊόντα της εκεί μεταλλευτικής δραστηριότητας έρχεται έτοιμο προς φόρτωση στην σκάλα του Στρατωνίου. Σήμερα τα Μεταλλεία Κασσάνδρας έχουν περιέλθει στην εταιρία Ελληνικός Χρυσός Α.Ε., όπως και το σύνολο των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων και μεταλλευτικών δικαιωμάτων των Μεταλλείων Κασσάνδρας.
Η συμβολή των μετάλλων στην εξέλιξη του πολιτισμού μας καθίσταται σαφής και μόνο από το γεγονός ότι δύο πολύ σημαντικές ιστορικές χρονικές περίοδοι, πήραν το όνομα τους από τα μέταλλα, τα οποία καθόρισαν την εξέλιξη τους: πρόκειται για την εποχή του Χαλκού και την εποχή του Σιδήρου, δύο ορόσημα της ιστορίας του ανθρώπου.
Η ιστορία της μεταλλευτικής-εξορυκτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα είναι πλούσια, και η μεταλλευτική δραστηριότητα αποτελεί ένα σημαντικό οικονομικό τομέα που συμμετέχει με ποσοστό 4,5% περίπου στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν και συνιστά το 10,5% της αξίας των ελληνικών εξαγωγών.
Με δεδομένα τον οικονομικό, κοινωνικό και ιστορικό ρόλο που έχει διαδραματίσει στην Ελλάδα, η εξορυκτική-μεταλλευτική δραστηριότητα και την σημαντική μεταλλευτική κληρονομιά του Μαντέμ Λάκκου και γενικότερα των Μεταλλείων Κασσάνδρας, η πρόταση αξιοποίησης-δημοσιοποίησης της μεταλλευτικής κληρονομιάς της περιοχής κρίνεται εξαιρετικής σημασίας διότι απετέλεσε διαχρονικά την σημαντικότερη δραστηριότητα της περιοχής και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη αλλά και στην κοινωνικό-πολιτισμική φυσιογνωμία της περιοχής.
Η ιστορία αλλά και η καθημερινή ζωή των ανθρώπων της περιοχής είναι στενά συνδεδεμένη με την λειτουργία των μεταλλείων από πολύ νωρίς. Η δημιουργία και υλοποίηση ενός πρότυπου μεταλλευτικού οικομουσείου θα επηρεάσει σημαντικά την αναπτυξιακή πορεία της περιοχής και ταυτόχρονα θα συμβάλλει στην διατήρηση της μεταλλευτικής κληρονομιάς της βορειανατολικής Χαλκιδικής.
Βιβλιογραφική αναφορά
1. Γ.Περαντώνης, Μικτά θειούχα μεταλλείων Κασσάνδρας Μ.Λάκκου και Ολυμπιάδας, Πρακτικά Ημερίδας: Ορυκτός Πλούτος Ν.Χαλκιδικής – Περιβάλλον, ΓΕΩΤΕΕ, Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 113
2. Η συμμετοχή των Μαδεμοχωρίων στην επανάσταση του 1821 έχει σαν συνέπεια την εγκατάσταση στην περιοχή στρατιωτικού σώματος 10.000 ανδρών για την φύλαξη των μεταλλείων. Την συντήρηση της στρατιωτικής δύναμης υποχρεώνονται να αναλάβουν τα Μαδεμοχώρια. Έτσι στο δεύτερο μισό του 190υ αιώνα, τα μεταλλεία περνάνε σοβαρή κρίση από την οποία εξέρχονται με την ίδρυση της Γαλλο- Οθωμανικής εταιρείας με την επωνυμία Μεταλλεία Κασσάνδρας . Από το 1893 παραχωρούνται στην εταιρεία τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των μεταλλείων αντιμονίου, αργυρούχου μολύβδου και μαγγανίου.
3. Ήδη από το 1705 με σουλτανικό φιρμάνι, παραχωρήθηκε στους κατοίκους της περιοχής, το δικαίωμα εκμετάλλευσης των μεταλλείων αργύρου. Παράλληλα στην περιοχή λειτουργούσε κρατικό νομισματοκοπείο. Στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας διαφυλάσσονται τα τεκμήρια του ορισμού των Μαδεμοχωρίων ως αυτοδιοικούμενης περιοχής.
4. Τα Μαδεμοχώρια ήταν 12 συνολικά: ειδικότερα ήταν οι οικισμοί Νεοχώρι, Στάγειρα, Στρατονίκη, Στρατώνι, ….
5. Η ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων όπως ονομάζονταν για συντομία, ιδρύθηκε στα 1909 στην Αθήνα από τους Νικόλαο και Άγγελο Κανελλόπουλο, Λυσίμαχο Χαρίλαο, Αλέξανδρο Ζαχαρίου, Λέοντα Οικονομίδη και Λεωνίδα Αραπίδη. Παρήγαγε οξέα για βιομηχανική χρήση, υπερφοσφωρικά λιπάσματα και σύντομα επεκτάθηκε και στην υαλουργία.
6. Το 1956 η ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων ίδρυσε Σχολή Μαθητείας και Επιμορφώσεως Στελεχών της εταιρείας στο Στρατώνι. Το 1966 η εταιρεία εξέδωσε το περιοδικό "Ο Κόσμος των Μεταλλείων» με αποκλειστικό σχεδόν κοινό τους εργαζόμενους της εταιρείας και τις οικογένειες τους, όπως φαίνεται από τα περιεχόμενα του πρώτου κιόλας τεύχους.
Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2011
«Τρίποντο» νίκης για την Ελλάδα με πρωταγωνιστή τον Ορυκτό Πλούτο
Μετά τις πρόσφατες θετικές εξελίξεις στο θέμα παραγωγικής εκμετάλλευσης των πολυμεταλλικών κοιτασμάτων ΒΑ Χαλκιδικής, αλλά και την έντονη κινητικότητα των επενδύσεων χρυσού στην Θράκη, η ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ για πρόσκληση-πρόκληση εκδήλωσης επενδυτικού ενδιαφέροντος με στόχο την εξορυκτική αξιοποίηση τριών Δημόσιων Μεταλλευτικών Χώρων (ΔΜΧ), βάζει τον Ορυκτό Πλούτο σε «θέση οδηγού» στην προσπάθεια αναπτυξιακής ανάκαμψης και οικονομικής ανάτασης της χώρας. Στην βάση του τριπλού αυτού χτυπήματος έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία διαβούλευσης ενόψει διενέργειας διεθνούς διαγωνισμού για την εκμίσθωση των μεταλλοφόρων περιοχών Βάθης-Γερακαριού, Πολυκάστρου-Κούπας-Σκρα και Καλυντηρίου που στηρίζεται στα παρακάτω επιμέρους γεωλογικά και κοιτασματολογικά στοιχεία.
ΔΜΧ Βάθης-Γερακαριού
Το οικονομικό και επενδυτικό ενδιαφέρον εντοπίζεται στην παρουσία κοιτασματολογικών συγκεντρώσεων χαλκού και χρυσού σε μια περιοχή 167 τ.χλμ. Τα βεβαιωμένα αποθέματα (proven reserves), βάση προηγούμενων ερευνητικών εργασιών του ΙΓΜΕ, ανέρχονται συνολικά σε 28 εκ. τόνους με 0,4 % Cu και 0,9 γρ/τόνο Au, ενώ τα δυναμικά (potential resources) σε 180 εκ. τόνους με τις ίδιες περιεκτικότητες.
Η ακαθάριστη αξία των περιεχόμενων μετάλλων (gross metal value) χαλκού και χρυσού στα βέβαια αποθέματα ανέρχεται «in situ» σε 1,5 δισ. ευρώ, ενώ στα δυναμικά η αξία αυτή εκτοξεύεται στα 7 δισ. ευρώ. Στην μελλοντική εξέλιξη της περιοχής αυτής θα πρέπει να συμπεριληφθεί το πρόσθετο αποθεματικό δυναμικό των 4 δισ. ευρώ που αναμένεται να προκύψει από τις έρευνες του ΙΓΜΕ στο γειτονικό κοίτασμα της Ποντοκερασιάς στο πλαίσιο έργου του ΕΣΠΑ.
ΔΜΧ Πολυκάστρου – Σκρα
Το μεταλλείο του Πολυκάστρου-Σκρα βρίσκεται στην περιφέρεια Κ. Μακεδονίας στο Νομό Κιλκίς, περίπου 25 χιλιόμετρα ΒΔ της Αξιούπολης. Το κοιτασματολογικό ενδιαφέρον του ΔΜΧ, έκτασης 29 τ.χλμ., μετά από συστηματική έρευνα του ΙΓΜΕ, εντοπίζεται στα βέβαια αποθέματα 4.700.000 τόνων με 7,7% Zn+Pb, που περιέχουν 113.000 τόνους μολύβδου (Pb), 172.000 τόνους ψευδαργύρου (Zn) και 80 τόνους αργύρου (Ag). Τα δυναμικά αποθέματα εκτιμώνται σε 12.000.000 τόνους με 7,5% Zn+ Pb. Η «in situ» αξία των περιεχόμενων μετάλλων μολύβδου, ψευδαργύρου και αργύρου στα βέβαια αποθέματα ανέρχεται περίπου σε 1 δισ. ευρώ και στα δυναμικά εκμεταλλεύσιμα αποθέματα σε 2,5 δισ. ευρώ. Σε σχέση με τις σημερινές προοδευτικές τάσεις της αγοράς και την διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση σε κρίσιμα μέταλλα προτείνεται η διερεύνηση για την παρουσία ινδίου (In) και γερμανίου (Ge) που συχνά εμπλουτίζονται στα μικτά θειούχα κοιτάσματα τύπου Πολυκάστρου. Στην ίδια δημοπράτηση εντάσσεται και το κοίτασμα μολυβδαινίου (Μο) Μαύρου Δέντρου με δυναμικά αποθέματα περιεχομένου Μο «in situ» αξίας περίπου 0.2 δισ. ευρώ. Στην περιοχή αυτή η παρουσία χαλκού και βολφραμίου χρήζει περεταίρω ερευνητικού ενδιαφέροντος.
ΔΜΧ Καλυντηρίου
Το κοιτασματολογικό ενδιαφέρον της περιοχής εντοπίζεται στην παρουσία μεταλλοφορίας αντιμονίτη και των περιεχομένων μετάλλων Sb, Pb, Zn, As, Cu, Ag, ενώ στον ευρύτερο ΔΜΧ υπάρχουν ενδείξεις και για μεταλλοφορία χρυσού (Au). H αξία σε περιεχόμενα μέταλλα Sb, Ag και Au, στα δυναμικά αποθέματα ανέρχεται σε περίπου 0, 5 δισ. ευρώ.
Συνολικά η αξία των περιεχομένων μετάλλων και στους τρεις ΔΜΧ είναι περίπου 2, 5 δισ. ευρώ στα βέβαια αποθέματα και 10 δισ. ευρώ στα δυναμικά.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, περίπου το 60-65% των παραπάνω εκτιμήσεων αποτελεί την καθαρή αξία (net return), και σε κάθε περίπτωση αυτό ισχύει μόνο όταν πρόκειται για καθετοποιημένη μεταλλευτική-μεταλλουργική παραγωγή.
Δυναμικά αποθέματα θεωρούνται αυτά των οποίων η εκμετάλλευση είναι δυνατή τόσο στις σημερινές συνθήκες αγοράς όσο και στο μέλλον.
Βέβαια θεωρούνται τα αποθέματα που είναι κοιτασματολογικά εκμεταλλεύσιμα για βιώσιμη και παραγωγική εξόρυξη με τις σημερινές οικονομικές συνθήκε
ΔΜΧ Βάθης-Γερακαριού
Το οικονομικό και επενδυτικό ενδιαφέρον εντοπίζεται στην παρουσία κοιτασματολογικών συγκεντρώσεων χαλκού και χρυσού σε μια περιοχή 167 τ.χλμ. Τα βεβαιωμένα αποθέματα (proven reserves), βάση προηγούμενων ερευνητικών εργασιών του ΙΓΜΕ, ανέρχονται συνολικά σε 28 εκ. τόνους με 0,4 % Cu και 0,9 γρ/τόνο Au, ενώ τα δυναμικά (potential resources) σε 180 εκ. τόνους με τις ίδιες περιεκτικότητες.
Η ακαθάριστη αξία των περιεχόμενων μετάλλων (gross metal value) χαλκού και χρυσού στα βέβαια αποθέματα ανέρχεται «in situ» σε 1,5 δισ. ευρώ, ενώ στα δυναμικά η αξία αυτή εκτοξεύεται στα 7 δισ. ευρώ. Στην μελλοντική εξέλιξη της περιοχής αυτής θα πρέπει να συμπεριληφθεί το πρόσθετο αποθεματικό δυναμικό των 4 δισ. ευρώ που αναμένεται να προκύψει από τις έρευνες του ΙΓΜΕ στο γειτονικό κοίτασμα της Ποντοκερασιάς στο πλαίσιο έργου του ΕΣΠΑ.
ΔΜΧ Πολυκάστρου – Σκρα
Το μεταλλείο του Πολυκάστρου-Σκρα βρίσκεται στην περιφέρεια Κ. Μακεδονίας στο Νομό Κιλκίς, περίπου 25 χιλιόμετρα ΒΔ της Αξιούπολης. Το κοιτασματολογικό ενδιαφέρον του ΔΜΧ, έκτασης 29 τ.χλμ., μετά από συστηματική έρευνα του ΙΓΜΕ, εντοπίζεται στα βέβαια αποθέματα 4.700.000 τόνων με 7,7% Zn+Pb, που περιέχουν 113.000 τόνους μολύβδου (Pb), 172.000 τόνους ψευδαργύρου (Zn) και 80 τόνους αργύρου (Ag). Τα δυναμικά αποθέματα εκτιμώνται σε 12.000.000 τόνους με 7,5% Zn+ Pb. Η «in situ» αξία των περιεχόμενων μετάλλων μολύβδου, ψευδαργύρου και αργύρου στα βέβαια αποθέματα ανέρχεται περίπου σε 1 δισ. ευρώ και στα δυναμικά εκμεταλλεύσιμα αποθέματα σε 2,5 δισ. ευρώ. Σε σχέση με τις σημερινές προοδευτικές τάσεις της αγοράς και την διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση σε κρίσιμα μέταλλα προτείνεται η διερεύνηση για την παρουσία ινδίου (In) και γερμανίου (Ge) που συχνά εμπλουτίζονται στα μικτά θειούχα κοιτάσματα τύπου Πολυκάστρου. Στην ίδια δημοπράτηση εντάσσεται και το κοίτασμα μολυβδαινίου (Μο) Μαύρου Δέντρου με δυναμικά αποθέματα περιεχομένου Μο «in situ» αξίας περίπου 0.2 δισ. ευρώ. Στην περιοχή αυτή η παρουσία χαλκού και βολφραμίου χρήζει περεταίρω ερευνητικού ενδιαφέροντος.
ΔΜΧ Καλυντηρίου
Το κοιτασματολογικό ενδιαφέρον της περιοχής εντοπίζεται στην παρουσία μεταλλοφορίας αντιμονίτη και των περιεχομένων μετάλλων Sb, Pb, Zn, As, Cu, Ag, ενώ στον ευρύτερο ΔΜΧ υπάρχουν ενδείξεις και για μεταλλοφορία χρυσού (Au). H αξία σε περιεχόμενα μέταλλα Sb, Ag και Au, στα δυναμικά αποθέματα ανέρχεται σε περίπου 0, 5 δισ. ευρώ.
Συνολικά η αξία των περιεχομένων μετάλλων και στους τρεις ΔΜΧ είναι περίπου 2, 5 δισ. ευρώ στα βέβαια αποθέματα και 10 δισ. ευρώ στα δυναμικά.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, περίπου το 60-65% των παραπάνω εκτιμήσεων αποτελεί την καθαρή αξία (net return), και σε κάθε περίπτωση αυτό ισχύει μόνο όταν πρόκειται για καθετοποιημένη μεταλλευτική-μεταλλουργική παραγωγή.
Δυναμικά αποθέματα θεωρούνται αυτά των οποίων η εκμετάλλευση είναι δυνατή τόσο στις σημερινές συνθήκες αγοράς όσο και στο μέλλον.
Βέβαια θεωρούνται τα αποθέματα που είναι κοιτασματολογικά εκμεταλλεύσιμα για βιώσιμη και παραγωγική εξόρυξη με τις σημερινές οικονομικές συνθήκε
Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2011
Βιώσιμη ανάπτυξη – Επαναστατική Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία – Εξειδίκευση στην αξιοποίηση του Ορυκτού Πλούτου
Η οικονομική πρόοδος, η κοινωνική συνοχή και η περιβαλλοντική προστασία αποτελούν τους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης, που στην περίπτωση της μεταλλευτικής βιομηχανίας έχουν συγκεκριμένο περιεχόμενο και χαρακτηριστικά.
Οικονομική πρόοδος
Στην βάση αξιοποίησης πλουτοπαραγωγικών πηγών όπως είναι ο ελληνικός ορυκτός πλούτος. Οι περισσότεροι γνωρίζουν σήμερα (κύρια από έρευνες του ΙΓΜΕ) ότι η χώρα διαθέτει βεβαιωμένα αποθέματα ΟΠΥ με σημαντικό μεταλλευτικό περιεχόμενο και οικονομική αξία. Υπάρχουν επίσης περιοχές με νέα δυναμικά αποθέματα κοιτασμάτων. Χώρες με υψηλούς δείκτες ευαισθησίας στο περιβάλλον και κορυφαίες επιδόσεις στην καινοτομία και τις υψηλές τεχνολογίες όπως είναι η Σουηδία και η Φινλανδία επιστρέφουν στην παραγωγική εντατικοποίηση των ορυκτών πρώτων υλών που διαθέτουν σε συνύπαρξη πολλές φορές με τον τουρισμό.
Κοινωνική συνοχή
Σίγουρα περιλαμβάνει την διάσταση της απασχόλησης. Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου προσφέρει πολλές και σημαντικές θέσεις εργασίες, σε ένα γενικότερο περιβάλλον ανεργίας, ενώ ενισχύει την προοπτική επαγγελματικής αποκατάστασης πολλών «καταδικασμένων» σήμερα πτυχίων ανώτατης εκπαίδευσης (παραδείγματα Καναδάς, Αυστραλία, Σκανδιναβία όπου υπάρχει μεγάλη ζήτηση γεω-επιστημόνων). Ο κοινωνικός πυλώνας της ΒΑ περιλαμβάνει επίσης την κοινωνική συναίνεση από πλευράς τοπικών κοινωνιών. Σε πρόσφατες σχετικές εκθέσεις ευρωπαϊκών επιτροπών αναφέρεται ότι οι απόψεις και προτάσεις των τοπικών κοινωνιών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι αποφασιστικές για την παραγωγική εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου.
Περιβαλλοντική προστασία
Πολλοί επικαλούνται αλλά λίγοι κατανοούν και σέβονται στην πραγματικότητα. Η περιβαλλοντική διάσταση δηλαδή, με άλλα λόγια η ποιότητα ζωής, αποτελεί σημαντική και αναπόσπαστη παράμετρο κάθε ανθρωπογενούς δραστηριότητας. Οι επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον συνοδεύουν κάθε είδους παραγωγική / βιομηχανική δραστηριότητα. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να εφαρμόσουμε τεχνολογίες, να αναδείξουμε μηχανισμούς και να τηρήσουμε κανόνες για να ελαχιστοποιήσουμε, και όπου είναι δυνατόν, να εκμηδενίσουμε τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και απειλές. Είναι επίσης γεγονός ότι στο παρελθόν οι βιομηχανικές δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένης της μεταλλευτικής παραγωγής, όχι μόνο δεν σεβάστηκαν αλλά «τραυμάτισαν», πολλές φορές ανεπανόρθωτα, το περιβάλλον. Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Η μεταλλευτική βιομηχανία λειτουργεί με άλλους όρους και περιορισμούς. Η «ευρωποποίηση» του περιβάλλοντος έχει φέρει και θέσει σε εφαρμογή την τήρηση αυστηρών μέτρων για την προστασία του εξορυκτικού και μεταλλευτικού περιβάλλοντος. Υπάρχουν θεσμοθετημένα, μετρημένα και συγκεκριμένα όρια για την ποιότητα των νερών, του αέρα, των εδαφών, που απαιτούν την συστηματική παρακολούθηση και έλεγχο της ποιότητας των φυσικών αποδεκτών, τις περισσότερες φορές σε πραγματικό χρόνο. Υπάρχουν νέες τεχνολογίες που μπορούν να ανατρέψουν, ακόμη και να ακυρώσουν, συγκεκριμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να λύσουν περιβαλλοντικά προβλήματα. Υπάρχει δηλαδή ένα ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο και επιμέρους τεχνολογικές πλατφόρμες που σε συνδυασμό με ένα αυξημένο σήμερα βαθμό εταιρικής ευθύνης, εγγυώνται περισσότερο από ποτέ την ασφαλέστερη λειτουργία της μεταλλευτικής παραγωγής. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει, όπως συμβαίνει με κάθε ανθρωπογενή περίπτωση, ότι δεν θα υπάρξουν στο μέλλον βιομηχανικά ατυχήματα. Αυτό όμως που είναι σίγουρο είναι ότι υπάρχουν σήμερα μέθοδοι και εποπτικά εργαλεία που μπορούν έγκαιρα να προβλέψουν τον κίνδυνο, θωρακίζοντας με τον τρόπο αυτό την παραγωγική και γενικά την βιομηχανική λειτουργία από «εν δυνάμει» απειλές και επιπτώσεις για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Οικονομική πρόοδος
Στην βάση αξιοποίησης πλουτοπαραγωγικών πηγών όπως είναι ο ελληνικός ορυκτός πλούτος. Οι περισσότεροι γνωρίζουν σήμερα (κύρια από έρευνες του ΙΓΜΕ) ότι η χώρα διαθέτει βεβαιωμένα αποθέματα ΟΠΥ με σημαντικό μεταλλευτικό περιεχόμενο και οικονομική αξία. Υπάρχουν επίσης περιοχές με νέα δυναμικά αποθέματα κοιτασμάτων. Χώρες με υψηλούς δείκτες ευαισθησίας στο περιβάλλον και κορυφαίες επιδόσεις στην καινοτομία και τις υψηλές τεχνολογίες όπως είναι η Σουηδία και η Φινλανδία επιστρέφουν στην παραγωγική εντατικοποίηση των ορυκτών πρώτων υλών που διαθέτουν σε συνύπαρξη πολλές φορές με τον τουρισμό.
Κοινωνική συνοχή
Σίγουρα περιλαμβάνει την διάσταση της απασχόλησης. Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου προσφέρει πολλές και σημαντικές θέσεις εργασίες, σε ένα γενικότερο περιβάλλον ανεργίας, ενώ ενισχύει την προοπτική επαγγελματικής αποκατάστασης πολλών «καταδικασμένων» σήμερα πτυχίων ανώτατης εκπαίδευσης (παραδείγματα Καναδάς, Αυστραλία, Σκανδιναβία όπου υπάρχει μεγάλη ζήτηση γεω-επιστημόνων). Ο κοινωνικός πυλώνας της ΒΑ περιλαμβάνει επίσης την κοινωνική συναίνεση από πλευράς τοπικών κοινωνιών. Σε πρόσφατες σχετικές εκθέσεις ευρωπαϊκών επιτροπών αναφέρεται ότι οι απόψεις και προτάσεις των τοπικών κοινωνιών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι αποφασιστικές για την παραγωγική εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου.
Περιβαλλοντική προστασία
Πολλοί επικαλούνται αλλά λίγοι κατανοούν και σέβονται στην πραγματικότητα. Η περιβαλλοντική διάσταση δηλαδή, με άλλα λόγια η ποιότητα ζωής, αποτελεί σημαντική και αναπόσπαστη παράμετρο κάθε ανθρωπογενούς δραστηριότητας. Οι επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον συνοδεύουν κάθε είδους παραγωγική / βιομηχανική δραστηριότητα. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να εφαρμόσουμε τεχνολογίες, να αναδείξουμε μηχανισμούς και να τηρήσουμε κανόνες για να ελαχιστοποιήσουμε, και όπου είναι δυνατόν, να εκμηδενίσουμε τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και απειλές. Είναι επίσης γεγονός ότι στο παρελθόν οι βιομηχανικές δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένης της μεταλλευτικής παραγωγής, όχι μόνο δεν σεβάστηκαν αλλά «τραυμάτισαν», πολλές φορές ανεπανόρθωτα, το περιβάλλον. Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Η μεταλλευτική βιομηχανία λειτουργεί με άλλους όρους και περιορισμούς. Η «ευρωποποίηση» του περιβάλλοντος έχει φέρει και θέσει σε εφαρμογή την τήρηση αυστηρών μέτρων για την προστασία του εξορυκτικού και μεταλλευτικού περιβάλλοντος. Υπάρχουν θεσμοθετημένα, μετρημένα και συγκεκριμένα όρια για την ποιότητα των νερών, του αέρα, των εδαφών, που απαιτούν την συστηματική παρακολούθηση και έλεγχο της ποιότητας των φυσικών αποδεκτών, τις περισσότερες φορές σε πραγματικό χρόνο. Υπάρχουν νέες τεχνολογίες που μπορούν να ανατρέψουν, ακόμη και να ακυρώσουν, συγκεκριμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να λύσουν περιβαλλοντικά προβλήματα. Υπάρχει δηλαδή ένα ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο και επιμέρους τεχνολογικές πλατφόρμες που σε συνδυασμό με ένα αυξημένο σήμερα βαθμό εταιρικής ευθύνης, εγγυώνται περισσότερο από ποτέ την ασφαλέστερη λειτουργία της μεταλλευτικής παραγωγής. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει, όπως συμβαίνει με κάθε ανθρωπογενή περίπτωση, ότι δεν θα υπάρξουν στο μέλλον βιομηχανικά ατυχήματα. Αυτό όμως που είναι σίγουρο είναι ότι υπάρχουν σήμερα μέθοδοι και εποπτικά εργαλεία που μπορούν έγκαιρα να προβλέψουν τον κίνδυνο, θωρακίζοντας με τον τρόπο αυτό την παραγωγική και γενικά την βιομηχανική λειτουργία από «εν δυνάμει» απειλές και επιπτώσεις για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011
Εθνική πολιτική για την αξιοποίηση του Ορυκτού Πλούτου
Η Εθνική Πολιτική (ΕΠ) για το στρατηγικό σχεδιασμό και την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου αναγνωρίζει την σημασία των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) για την πρόοδο, την διασφάλιση ενός υψηλού βιοτικού επιπέδου, τη δημιουργία ανταγωνιστικής περιφερειακής οικονομίας και νέων θέσεων απασχόλησης. Παράλληλα πρέπει να διασφαλίζει με συνέπεια ότι η παραγωγή και η διάθεση των ΟΠΥ στην κοινωνία διενεργείται σύμφωνα με τους όρους της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής της αειφόρου ανάπτυξης.
H ΕΠ οφείλει να είναι σταθερή και διαφανής, αλλά και με δυνατότητα αναπροσαρμογής, σύμφωνα με τις εκάστοτε κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ή για λόγους προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Πρέπει επίσης να δένει αρμονικά με τις υπόλοιπες Εθνικές Πολιτικές, αμβλύνοντας διενέξεις που αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη της Εθνικής Οικονομίας. Μια τέτοια πολιτική, αλλά και όλες οι εκφάνσεις εφαρμογής της, δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα διαλόγου και ενημέρωσης, το δυνατόν ευρύτερης, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, η πολιτική αυτή απαιτεί ως βασικό εργαλείο ένα απλοποιημένο, κωδικοποιημένο και εκσυγχρονισμένο κανονιστικό (θεσμικό) πλαίσιο.
Οι βασικοί επιμέρους στόχοι της πολιτικής αυτής πρέπει να είναι :
• Η επαρκής και σταθερή διάθεση ΟΠΥ στην κοινωνία με βιώσιμο οικονομικά τρόπο, εναρμονισμένο με τις εθνικές τομεακές πολιτικές ανάπτυξης άλλων δραστηριοτήτων
• Η ανάδειξη και εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών που προλαμβάνουν ή μειώνουν και τελικά αποκαθιστούν, στο μέτρο του δυνατού, τις επιπτώσεις της εξόρυξης και των συναφών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και στη ανθρώπινη υγεία.
• Η εξοικονόμηση των ΟΠΥ μέσα από βέλτιστες οικο-αποδοτικές πρακτικές παραγωγής.
• Η διασφάλιση της χρήσης των ΟΠΥ για όσο το δυνατόν περισσότερο χρονικό διάστημα μέσα από κατάλληλες πρακτικές αποτελεσματικής χρήσης, αύξησης του κύκλου ζωή τους και ανακύκλωσης.
• Η μεγιστοποίηση του αναπτυξιακού οφέλους και η ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων της εξορυκτικής δραστηριότητας.
• Η εναρμόνιση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και αναγκών των τοπικών κοινωνιών με τις αναπτυξιακές δυνατότητες που δημιουργούν οι εκμεταλλεύσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
• Η διαμόρφωση των χώρων των λατομείων και μεταλλείων, ώστε να είναι αυτοί δεκτικοί άλλων προγραμματισμένων χρήσεων, μετά την ολοκλήρωση των εκμεταλλεύσεων.
• Η χωροταξική οργάνωση της μεταποίησης πρώτων υλών, όταν αυτή συντελείται εκτός των μεταλλευτικών ή λατομικών χώρων.
Επίσης, η ΕΠ για την αξιοποίηση των ΟΠΥ πρέπει:
• Να στηρίζεται στη γνώση του αποθεματικού δυναμικού των ορυκτών της χώρας. Η γνώση αυτή προϋποθέτει ότι όλα τα κοιτάσματα ΟΠΥ είναι καταγεγραμμένα με τεκμηριωμένο τρόπο και ότι τα σχετικά στοιχεία είναι διαθέσιμα σε ένα διαλειτουργικό γεωχωρικό πληροφοριακό σύστημα και συμβατό με την πανευρωπαϊκή βάση γεωχωρικών δεδομένων ΟΠΥ.
• Να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εξορυκτικής δραστηριότητας, που επηρεάζουν καθοριστικά τη χωροθέτηση και τη «βιώσιμη» διαχείρισή της απαιτώντας ειδικές παρεμβάσεις, που προκύπτουν από α) τον γεωγραφικό εντοπισμό τους σε θέσεις που έχει επιλέξει η ίδια η Φύση β) το γεγονός ότι οι ΟΠΥ δεν είναι «ανανεώσιμες» παρά μόνον σε κλίμακα γεωλογικού χρόνου και γ) Το γεγονός ότι η εκμετάλλευση των ΟΠΥ οδηγεί σε ορατό αποτύπωμα, οι επιπτώσεις του οποίου πρέπει να ελαχιστοποιούνται.
• Να λαμβάνει υπόψη ότι η εξορυκτική βιομηχανία είναι ευάλωτη και άρρηκτα συνδεδεμένη με τις εθνικές και διεθνείς οικονομικοπολιτικές συγκυρίες και συνεπώς να συνεκτιμά τις τάσεις και διακυμάνσεις της παγκόσμιας αγοράς πρώτων υλών.
• Να παρακολουθεί τις ευρωπαϊκές εξελίξεις σε θέματα που αφορούν στις κατευθύνσεις και όρους στρατηγικής ανάπτυξης των ΟΠΥ.
• Να δημιουργεί αξιόπιστο και κατάλληλο κλίμα για την προσέλκυση και πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας.
H ΕΠ οφείλει να είναι σταθερή και διαφανής, αλλά και με δυνατότητα αναπροσαρμογής, σύμφωνα με τις εκάστοτε κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ή για λόγους προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Πρέπει επίσης να δένει αρμονικά με τις υπόλοιπες Εθνικές Πολιτικές, αμβλύνοντας διενέξεις που αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη της Εθνικής Οικονομίας. Μια τέτοια πολιτική, αλλά και όλες οι εκφάνσεις εφαρμογής της, δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα διαλόγου και ενημέρωσης, το δυνατόν ευρύτερης, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, η πολιτική αυτή απαιτεί ως βασικό εργαλείο ένα απλοποιημένο, κωδικοποιημένο και εκσυγχρονισμένο κανονιστικό (θεσμικό) πλαίσιο.
Οι βασικοί επιμέρους στόχοι της πολιτικής αυτής πρέπει να είναι :
• Η επαρκής και σταθερή διάθεση ΟΠΥ στην κοινωνία με βιώσιμο οικονομικά τρόπο, εναρμονισμένο με τις εθνικές τομεακές πολιτικές ανάπτυξης άλλων δραστηριοτήτων
• Η ανάδειξη και εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών που προλαμβάνουν ή μειώνουν και τελικά αποκαθιστούν, στο μέτρο του δυνατού, τις επιπτώσεις της εξόρυξης και των συναφών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και στη ανθρώπινη υγεία.
• Η εξοικονόμηση των ΟΠΥ μέσα από βέλτιστες οικο-αποδοτικές πρακτικές παραγωγής.
• Η διασφάλιση της χρήσης των ΟΠΥ για όσο το δυνατόν περισσότερο χρονικό διάστημα μέσα από κατάλληλες πρακτικές αποτελεσματικής χρήσης, αύξησης του κύκλου ζωή τους και ανακύκλωσης.
• Η μεγιστοποίηση του αναπτυξιακού οφέλους και η ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων της εξορυκτικής δραστηριότητας.
• Η εναρμόνιση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και αναγκών των τοπικών κοινωνιών με τις αναπτυξιακές δυνατότητες που δημιουργούν οι εκμεταλλεύσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
• Η διαμόρφωση των χώρων των λατομείων και μεταλλείων, ώστε να είναι αυτοί δεκτικοί άλλων προγραμματισμένων χρήσεων, μετά την ολοκλήρωση των εκμεταλλεύσεων.
• Η χωροταξική οργάνωση της μεταποίησης πρώτων υλών, όταν αυτή συντελείται εκτός των μεταλλευτικών ή λατομικών χώρων.
Επίσης, η ΕΠ για την αξιοποίηση των ΟΠΥ πρέπει:
• Να στηρίζεται στη γνώση του αποθεματικού δυναμικού των ορυκτών της χώρας. Η γνώση αυτή προϋποθέτει ότι όλα τα κοιτάσματα ΟΠΥ είναι καταγεγραμμένα με τεκμηριωμένο τρόπο και ότι τα σχετικά στοιχεία είναι διαθέσιμα σε ένα διαλειτουργικό γεωχωρικό πληροφοριακό σύστημα και συμβατό με την πανευρωπαϊκή βάση γεωχωρικών δεδομένων ΟΠΥ.
• Να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εξορυκτικής δραστηριότητας, που επηρεάζουν καθοριστικά τη χωροθέτηση και τη «βιώσιμη» διαχείρισή της απαιτώντας ειδικές παρεμβάσεις, που προκύπτουν από α) τον γεωγραφικό εντοπισμό τους σε θέσεις που έχει επιλέξει η ίδια η Φύση β) το γεγονός ότι οι ΟΠΥ δεν είναι «ανανεώσιμες» παρά μόνον σε κλίμακα γεωλογικού χρόνου και γ) Το γεγονός ότι η εκμετάλλευση των ΟΠΥ οδηγεί σε ορατό αποτύπωμα, οι επιπτώσεις του οποίου πρέπει να ελαχιστοποιούνται.
• Να λαμβάνει υπόψη ότι η εξορυκτική βιομηχανία είναι ευάλωτη και άρρηκτα συνδεδεμένη με τις εθνικές και διεθνείς οικονομικοπολιτικές συγκυρίες και συνεπώς να συνεκτιμά τις τάσεις και διακυμάνσεις της παγκόσμιας αγοράς πρώτων υλών.
• Να παρακολουθεί τις ευρωπαϊκές εξελίξεις σε θέματα που αφορούν στις κατευθύνσεις και όρους στρατηγικής ανάπτυξης των ΟΠΥ.
• Να δημιουργεί αξιόπιστο και κατάλληλο κλίμα για την προσέλκυση και πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας.
Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2011
Έργο SARMa-Απόλυτο εργαλείο βέλτιστων πρακτικών για την εξορυκτική βιομηχανία αδρανών υλικών
Τα αδρανή υλικά βρίσκονται στην κορυφή της ζήτησης μεταξύ των ορυκτών πρώτων υλών που καταναλώνουν οι ευρωπαϊκές χώρες για να καλύψουν τις αναπτυξιακές τους ανάγκες. Η ζήτηση αυτή της κατασκευαστικής βιομηχανίας τείνει αυξανόμενη με ρυθμό μεγαλύτερο του 4,2% τον χρόνο σε ότι αφορά στην κατασκευαστική βιομηχανία των νέων κρατών μελών της Ε.Ε Την ίδια στιγμή οι πολιτικές και πρακτικές διαχείρισης των αδρανών υλικών στις συγκεκριμένες χώρες δεν είναι στο ίδιο βαθμό συμβατές με το περιβάλλον, και γενικότερα την βιώσιμη εκμετάλλευση και χρήση των φυσικών πόρων. Θέματα που συνδέονται με την παράνομη λατομική δραστηριότητα, την αξιοποίηση απορριμμάτων και παρα-προϊόντων και την ορθολογική χρήση γης δεν αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο.
Βασικός σκοπός του έργου SARMa -Sustainable Aggregates Resource Management- που ολοκληρώθηκε πρόσφατα ήταν να προσεγγίσει και να εφαρμόσει ενιαία στρατηγική διαχείρισης, εκμετάλλευσης και χρήσης των αδρανών υλικών διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό την βιωσιμότητα των διαθέσιμων αποθεμάτων τους σε σχέση με τις υφιστάμενες και μελλοντικές ανάγκες. Η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μαζί με τις απαιτήσεις για κοινωνική συναίνεση βρίσκονται στο επίκεντρο σχετικών ευρωπαϊκών οδηγιών που μεταξύ άλλων προτρέπουν στην «ανακύκλωση» εξορυκτικών απορριμμάτων, βιομηχανικών αποβλήτων και οικοδομικών μπαζών με την μορφή αδρανών υλικών. Στην περίπτωση της διασυνοριακής/διακρατικής διάστασης των θεμάτων αυτών οι παραλείψεις τεχνογνωσίας και συντονισμού στην παραγωγή και διακίνηση των αδρανών υλικών είναι ακόμη μεγαλύτερες.
Οι επιμέρους αντικειμενικοί στόχοι του έργου SARMa περιλάμβαναν,
• την ανάπτυξη ενιαίας διασυνοριακής στρατηγικής εκμετάλλευσης και διαχείρισης των αδρανών υλικών
• την διασφάλιση βιωσιμότητας των αδρανών υλικών, στην βάση της σχέσης κόστους/οφέλους και σε συνδυασμό με την βέλτιστη αξιοποίηση των πρωτογενών αποθεμάτων αλλά και των δευτερογενών πηγών που αναφέρονται στα «εν γένει» απορρίμματα, απόβλητα και παρα-προϊόντα
• τον συντονισμό διάχυσης και μεταφοράς της «ευρωπαϊκής» τεχνογνωσίας, αλλά και οργάνωσης και προώθησης μηχανισμών κατάρτισης στην βέλτιστη πρακτική εκμετάλλευσης, διαχείρισης και παραγωγικής λειτουργίας λατομικών επιχειρήσεων, και στην θεσμική παρέμβαση αρμόδιων κυβερνητικών υπηρεσιών και κοινωνικών εταίρων.
• την δημιουργία κοινής βάσης δεδομένων και δικτύου ενημέρωσης σύμφωνα με κείμενες ευρωπαϊκές πρακτικές και οδηγίες, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν τις οικολογικά προστατευόμενες περιοχές, τις χρήσεις γης και τις διεθνείς υποδομές μεταφορών
• την σύσταση και καθιέρωση και εδραίωση περιφερειακού κέντρου SARMa με την συμμετοχή όλων των θεσμικών εταίρων που εκπροσωπούν τις αρμόδιες υπηρεσίες, τις οικονομικές δυνάμεις και την κοινωνία
Σε τοπικό επίπεδο οι προηγούμενοι στόχοι εξειδικεύονται συγκεκριμένα,
• στην ορθολογική εκμετάλλευση πρωτογενών αδρανών υλικών
• στην πρόληψη η/και μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην αποτελεσματικότερη αποκατάσταση
• στον περιορισμό της παράνομης λατομικής δραστηριότητας
• στην προώθηση της διαδικασίας ανακύκλωσης
• στην σχετική ενημέρωση και κατάρτιση του κοινού
Οι εθνικοί/περιφερειακοί στόχοι αφορούν,
• στην αποθεματική εκτίμηση των αδρανών υλικών και καταγραφή των δικτύων μεταφοράς τους
• στην εναρμόνιση των υφιστάμενων πολιτικών και την διαμόρφωση διαπεριφερειακής στρατηγικής στα θέματα προστατευόμενων περιοχών και χρήσεων γης
• στην ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών «χωροταξικής» και οικονομοτεχνικής προσέγγισης σύνθετων πηγών αδρανών υλικών
Οι διακρατικοί/διασυνοριακοί στόχοι επικεντρώνονται,
• στην ανάδειξη και καθορισμό μεθόδων διακρατικής εναρμόνισης των πρακτικών SARMa
• στην «αρχιτεκτονική» σχεδίαση ενός πολυεπίπεδου και πολυθεματικού Πληροφοριακού Συστήματος Αδρανών Υλικών (Aggregates Intelligence System) σαν ένα βιώσιμο και διαρκές εργαλείο μεταφοράς τεχνογνωσίας
• στην οργάνωση συνεδρίων ενημέρωσης και σεμιναρίων κατάρτισης και εκπαίδευσης στο πλαίσιο λειτουργίας του Περιφερειακού Κέντρου SARMa
Η μεθοδολογία SARMa, σε σχέση με τους προηγούμενους στόχους και επίπεδα παρέμβασης που πραγματοποίησε, εφαρμόσθηκε σε λατομικά κέντρα αδρανών υλικών στις νοτιοανατολικοευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στο έργο. Η διακρατική/διαπεριφερειακή εναρμόνιση, στο πλαίσιο ενός ενιαίου συστήματος βέλτιστων πρακτικών εκμετάλλευσης και βιώσιμης διαχείρισης αδρανών υλικών, βασίσθηκε στην πραγματοποίηση σεμιναρίων επιμόρφωσης και κατάρτισης, και την έκδοση σχετικών πολυγλωσσικών εγχειριδίων. Η υιοθέτηση της μεθοδολογίας SARMa στην παραγωγική λειτουργία των λατομικών επιχειρήσεων και στο κανονιστικό πλαίσιο των αρμόδιων εθνικών υπηρεσιών είναι βασικό ζητούμενο αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για παραπέρα σύγκλιση με τις ισχύουσες ευρωπαϊκές πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης. Για το λόγο αυτό η άμεση εμπλοκή όλων των «εν δυνάμει» ενδιαφερόμενων ομάδων χρηστών αποτέλεσε βασική προτεραιότητα του έργου. Σε κάθε περίπτωση το έργο SARMa εντάχθηκε απόλυτα στο στρατηγικό πλαίσιο που διαμορφώνεται σήμερα από τις πολιτικές για την βιωσιμότητα των φυσικών πόρων και την πρωτοβουλία για ανταγωνιστικές ορυκτές πρώτες ύλες στην Ευρώπη.
Το ΙΓΜΕ ήταν υπεύθυνο για τις ερευνητικές εργασίες που αφορούν στον καθορισμό βέλτιστων πρακτικών εκμετάλλευσης και κοιτασματολογικής βιωσιμότητας των αδρανών υλικών, στον περιορισμό των παράνομων εξορυκτικών δραστηριοτήτων και εμπορικής αξιοποίησης των λατομικών και άλλων απορριμμάτων. Επίσης επέλεξε και παρείχε επιστημονικά δεδομένα για τα ελληνικά λατομεία αδρανών υλικών, στα οποία πραγματοποιήθηκε πιλοτική εφαρμογή της μεθοδολογίας SARMa, και συντάχθηκε σχετική μελέτη. Το ΙΓΜΕ συντόνισε την προγραμματική παρουσία της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας και της Νομαρχίας Αχαΐας, καθώς και δύο ιδιωτικών επιχειρήσεων του κλάδου που συμμετείχαν με τον ρόλο του παρατηρητή. Γενικά το ΙΓΜΕ με τον ρόλο του ειδικού σε θέματα οικονομικής γεωλογίας και λατομικής νομοθεσίας παρενέβη συνολικά στην εσωτερική επιστημονική λειτουργία του έργου.
Δύο ήταν τα βασικά αποτελέσματα,
• η προσπάθεια εναρμόνισης των μεταλλευτικών πολιτικών στις χώρες των δυτικών Βαλκανίων, στην Ιταλία και την Αυστρία
• η σύνταξη βέλτιστων πρακτικών για την εξορυκτική βιομηχανία αδρανών υλικών
Βασικός σκοπός του έργου SARMa -Sustainable Aggregates Resource Management- που ολοκληρώθηκε πρόσφατα ήταν να προσεγγίσει και να εφαρμόσει ενιαία στρατηγική διαχείρισης, εκμετάλλευσης και χρήσης των αδρανών υλικών διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό την βιωσιμότητα των διαθέσιμων αποθεμάτων τους σε σχέση με τις υφιστάμενες και μελλοντικές ανάγκες. Η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μαζί με τις απαιτήσεις για κοινωνική συναίνεση βρίσκονται στο επίκεντρο σχετικών ευρωπαϊκών οδηγιών που μεταξύ άλλων προτρέπουν στην «ανακύκλωση» εξορυκτικών απορριμμάτων, βιομηχανικών αποβλήτων και οικοδομικών μπαζών με την μορφή αδρανών υλικών. Στην περίπτωση της διασυνοριακής/διακρατικής διάστασης των θεμάτων αυτών οι παραλείψεις τεχνογνωσίας και συντονισμού στην παραγωγή και διακίνηση των αδρανών υλικών είναι ακόμη μεγαλύτερες.
Οι επιμέρους αντικειμενικοί στόχοι του έργου SARMa περιλάμβαναν,
• την ανάπτυξη ενιαίας διασυνοριακής στρατηγικής εκμετάλλευσης και διαχείρισης των αδρανών υλικών
• την διασφάλιση βιωσιμότητας των αδρανών υλικών, στην βάση της σχέσης κόστους/οφέλους και σε συνδυασμό με την βέλτιστη αξιοποίηση των πρωτογενών αποθεμάτων αλλά και των δευτερογενών πηγών που αναφέρονται στα «εν γένει» απορρίμματα, απόβλητα και παρα-προϊόντα
• τον συντονισμό διάχυσης και μεταφοράς της «ευρωπαϊκής» τεχνογνωσίας, αλλά και οργάνωσης και προώθησης μηχανισμών κατάρτισης στην βέλτιστη πρακτική εκμετάλλευσης, διαχείρισης και παραγωγικής λειτουργίας λατομικών επιχειρήσεων, και στην θεσμική παρέμβαση αρμόδιων κυβερνητικών υπηρεσιών και κοινωνικών εταίρων.
• την δημιουργία κοινής βάσης δεδομένων και δικτύου ενημέρωσης σύμφωνα με κείμενες ευρωπαϊκές πρακτικές και οδηγίες, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν τις οικολογικά προστατευόμενες περιοχές, τις χρήσεις γης και τις διεθνείς υποδομές μεταφορών
• την σύσταση και καθιέρωση και εδραίωση περιφερειακού κέντρου SARMa με την συμμετοχή όλων των θεσμικών εταίρων που εκπροσωπούν τις αρμόδιες υπηρεσίες, τις οικονομικές δυνάμεις και την κοινωνία
Σε τοπικό επίπεδο οι προηγούμενοι στόχοι εξειδικεύονται συγκεκριμένα,
• στην ορθολογική εκμετάλλευση πρωτογενών αδρανών υλικών
• στην πρόληψη η/και μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην αποτελεσματικότερη αποκατάσταση
• στον περιορισμό της παράνομης λατομικής δραστηριότητας
• στην προώθηση της διαδικασίας ανακύκλωσης
• στην σχετική ενημέρωση και κατάρτιση του κοινού
Οι εθνικοί/περιφερειακοί στόχοι αφορούν,
• στην αποθεματική εκτίμηση των αδρανών υλικών και καταγραφή των δικτύων μεταφοράς τους
• στην εναρμόνιση των υφιστάμενων πολιτικών και την διαμόρφωση διαπεριφερειακής στρατηγικής στα θέματα προστατευόμενων περιοχών και χρήσεων γης
• στην ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών «χωροταξικής» και οικονομοτεχνικής προσέγγισης σύνθετων πηγών αδρανών υλικών
Οι διακρατικοί/διασυνοριακοί στόχοι επικεντρώνονται,
• στην ανάδειξη και καθορισμό μεθόδων διακρατικής εναρμόνισης των πρακτικών SARMa
• στην «αρχιτεκτονική» σχεδίαση ενός πολυεπίπεδου και πολυθεματικού Πληροφοριακού Συστήματος Αδρανών Υλικών (Aggregates Intelligence System) σαν ένα βιώσιμο και διαρκές εργαλείο μεταφοράς τεχνογνωσίας
• στην οργάνωση συνεδρίων ενημέρωσης και σεμιναρίων κατάρτισης και εκπαίδευσης στο πλαίσιο λειτουργίας του Περιφερειακού Κέντρου SARMa
Η μεθοδολογία SARMa, σε σχέση με τους προηγούμενους στόχους και επίπεδα παρέμβασης που πραγματοποίησε, εφαρμόσθηκε σε λατομικά κέντρα αδρανών υλικών στις νοτιοανατολικοευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στο έργο. Η διακρατική/διαπεριφερειακή εναρμόνιση, στο πλαίσιο ενός ενιαίου συστήματος βέλτιστων πρακτικών εκμετάλλευσης και βιώσιμης διαχείρισης αδρανών υλικών, βασίσθηκε στην πραγματοποίηση σεμιναρίων επιμόρφωσης και κατάρτισης, και την έκδοση σχετικών πολυγλωσσικών εγχειριδίων. Η υιοθέτηση της μεθοδολογίας SARMa στην παραγωγική λειτουργία των λατομικών επιχειρήσεων και στο κανονιστικό πλαίσιο των αρμόδιων εθνικών υπηρεσιών είναι βασικό ζητούμενο αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για παραπέρα σύγκλιση με τις ισχύουσες ευρωπαϊκές πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης. Για το λόγο αυτό η άμεση εμπλοκή όλων των «εν δυνάμει» ενδιαφερόμενων ομάδων χρηστών αποτέλεσε βασική προτεραιότητα του έργου. Σε κάθε περίπτωση το έργο SARMa εντάχθηκε απόλυτα στο στρατηγικό πλαίσιο που διαμορφώνεται σήμερα από τις πολιτικές για την βιωσιμότητα των φυσικών πόρων και την πρωτοβουλία για ανταγωνιστικές ορυκτές πρώτες ύλες στην Ευρώπη.
Το ΙΓΜΕ ήταν υπεύθυνο για τις ερευνητικές εργασίες που αφορούν στον καθορισμό βέλτιστων πρακτικών εκμετάλλευσης και κοιτασματολογικής βιωσιμότητας των αδρανών υλικών, στον περιορισμό των παράνομων εξορυκτικών δραστηριοτήτων και εμπορικής αξιοποίησης των λατομικών και άλλων απορριμμάτων. Επίσης επέλεξε και παρείχε επιστημονικά δεδομένα για τα ελληνικά λατομεία αδρανών υλικών, στα οποία πραγματοποιήθηκε πιλοτική εφαρμογή της μεθοδολογίας SARMa, και συντάχθηκε σχετική μελέτη. Το ΙΓΜΕ συντόνισε την προγραμματική παρουσία της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας και της Νομαρχίας Αχαΐας, καθώς και δύο ιδιωτικών επιχειρήσεων του κλάδου που συμμετείχαν με τον ρόλο του παρατηρητή. Γενικά το ΙΓΜΕ με τον ρόλο του ειδικού σε θέματα οικονομικής γεωλογίας και λατομικής νομοθεσίας παρενέβη συνολικά στην εσωτερική επιστημονική λειτουργία του έργου.
Δύο ήταν τα βασικά αποτελέσματα,
• η προσπάθεια εναρμόνισης των μεταλλευτικών πολιτικών στις χώρες των δυτικών Βαλκανίων, στην Ιταλία και την Αυστρία
• η σύνταξη βέλτιστων πρακτικών για την εξορυκτική βιομηχανία αδρανών υλικών
Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2011
Έργο ProMine-Εντοπισμός νέων πλούσιων κοιτασμάτων για νανο-προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας
Το έργο ProMine-“Nano-particle products from new mineral resources in Europe” αποτελεί την σημαντικότερη σήμερα προγραμματική πρωτοβουλία της ευρωπαϊκής εξορυκτικής βιομηχανίας μη ενεργειακών μεταλλικών ορυκτών, που ανέλαβαν 5 μεταλλευτικές εταιρίες (παράγουν περισσότερο από το 70% βασικών και πολυτίμων μετάλλων στην Ε.Ε.) σε συνεργασία με γεωλογικά ινστιτούτα, ακαδημαϊκά κέντρα και επιχειρήσεις καινοτόμων υλικών και νανο-τεχνολογικών προϊόντων. Με την έγκριση και χρηματοδότηση του το έργο ProMine επωμίζεται και αναλαμβάνει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην βιώσιμη λειτουργία και ανάπτυξη της μεταλλευτικής παραγωγής. Νέες μέθοδοι κοιτασματολογικής έρευνας, καινοτόμες τεχνολογίες διαχείρισης των αποβλήτων και εκτίμησης του περιβαλλοντικού κινδύνου, και υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντα έρχονται να υποστηρίξουν τις συγκεκριμένες προτεραιότητες που θέτει η νέα Πρωτοβουλία και να συμβάλλουν στην εφαρμογή της.
Βασικός σκοπός του ProMine είναι να περιορίσει το αρνητικό ισοζύγιο της Ε.Ε. στην εμπορική διακίνηση μεταλλικών πρώτων υλών σε συνδυασμό με την τεχνολογική ανάπτυξη και την βιομηχανική διάθεση 5 νέων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Παράλληλα με την εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων κοιτασματολογικής έρευνας και εκμετάλλευσης , καθώς και επαναξιοποίησης των αποβλήτων να αυξήσει το διαθέσιμο μεταλλευτικό δυναμικό της Ευρώπης, να ενισχύσει την ανταγωνιστική της ετοιμότητα και να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Η στρατηγική λειτουργικής ροής του έργου ProMine χαρακτηρίζεται και διαρθρώνεται από την συνεκτική δομή και την ολοκληρωμένη αλλά και συνεκτική εξέλιξη και μετάβαση από τις νέες τεχνολογικές προσεγγίσεις εντοπισμού και εξόρυξης μη ενεργειακών μεταλλικών ορυκτών, μέχρι την ανάπτυξη και παραγωγή καινοτόμων προϊόντων. Η διαδικασία αυτή συνοδεύεται στο σύνολο της από την διάχυση της γνώσης που προκύπτει, την βιώσιμη διαχείριση του περιβάλλοντος και την προοπτική αξιοποίησης και εφαρμογής του μοντέλου ProMine.
Στους επιμέρους αντικειμενικούς στόχους και κύρια παραδοτέα περιλαμβάνονται,
• η δημιουργία πανευρωπαϊκής GIS-βάσης δεδομένων ορυκτών πρώτων υλών με έμφαση στα στρατηγικής σημασίας μη ενεργειακά μεταλλικά ορυκτά τόσο σε πρωτογενείς όσο και δευτερογενείς κοιτασματολογικές πηγές
• η αποθεματική/κοιτασματολογική εκτίμηση στρατηγικών μετάλλων και ορυκτών που δεν εξορύσσονται σήμερα στην Ευρώπη π.χ. Nb, PGE, REE
• η ανάπτυξη 3D/4D μοντέλων κοιτασματολογικής έρευνας για τον εντοπισμό μεταλλοφοριών μεγάλου βάθους με εφαρμογή σε μεταλλευτικές περιοχές της Σκανδιναβίας, της Κ. Ευρώπης, της Ιβηρικής και της Βαλκανικής/Ελλάδας
• η παραγωγή 5 νέων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας σε συνδυασμό με σχετικές δοκιμές βιομηχανικών χρήσεων και μελέτες LCA (Life Cycle Analysis), και έμφαση στην περιβαλλοντική διάσταση
• η ανάπτυξη φιλικών στο περιβάλλον μεθόδων εμπλουτισμού και διαχείρισης αποβλήτων συμπεριλαμβανομένης της βιουδρομεταλλουργίας
• η διάχυση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων προς όφελος των «εν γένει» χρηστών και του κοινωνικού συνόλου
Το ΙΓΜΕ μαζί με τις μεταλλευτικές εταιρείες Ελληνικός Χρυσός και Ελληνικοί Λευκόλιθοι συμμετέχουν ενεργά στην υλοποίηση όλων των προαναφερόμενων προγραμματικών στόχων του έργου με το σύνολο των ερευνητικών και αναπτυξιακών δραστηριοτήτων να επικεντρώνονται σε μεταλλευτικά κέντρα με δυναμική παραγωγική παρουσία και ενδιαφέρον. Συγκεκριμένα οι νέες προτεινόμενες μέθοδοι κοιτασματολογικής έρευνας για τον εντοπισμό χρυσοφόρων μετασωματικών πολυμεταλλικών συγκεντρώσεων και μεταλλοφοριών πορφυρικού χαλκού σε μεγάλο βάθος θα δοκιμασθούν ευρύτερα σε περιοχές της ΒΑ Χαλκιδικής. Στο πλαίσιο της τρέχουσας μεταλλευτικής δραστηριότητας στις περιοχές Στρατωνιου-Στρατονίκης και μεταλλείων Γερακινής, θα αναπτυχθούν και θα εφαρμοσθούν καινοτόμες τεχνολογίες περιβαλλοντικής διαχείρισης των αποβλήτων και παραπροϊόντων σε μια προοπτική αξιοποίησης τους για την παραγωγή «νανο-πυριτικών» προϊόντων. Τέλος θα υπάρξει σεμιναριακή και ενημερωτική προσέγγιση της τοπικής κοινωνίας για την συμβολή του ProMine στην βιώσιμη ανάπτυξη.
Βασικός σκοπός του ProMine είναι να περιορίσει το αρνητικό ισοζύγιο της Ε.Ε. στην εμπορική διακίνηση μεταλλικών πρώτων υλών σε συνδυασμό με την τεχνολογική ανάπτυξη και την βιομηχανική διάθεση 5 νέων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Παράλληλα με την εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων κοιτασματολογικής έρευνας και εκμετάλλευσης , καθώς και επαναξιοποίησης των αποβλήτων να αυξήσει το διαθέσιμο μεταλλευτικό δυναμικό της Ευρώπης, να ενισχύσει την ανταγωνιστική της ετοιμότητα και να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Η στρατηγική λειτουργικής ροής του έργου ProMine χαρακτηρίζεται και διαρθρώνεται από την συνεκτική δομή και την ολοκληρωμένη αλλά και συνεκτική εξέλιξη και μετάβαση από τις νέες τεχνολογικές προσεγγίσεις εντοπισμού και εξόρυξης μη ενεργειακών μεταλλικών ορυκτών, μέχρι την ανάπτυξη και παραγωγή καινοτόμων προϊόντων. Η διαδικασία αυτή συνοδεύεται στο σύνολο της από την διάχυση της γνώσης που προκύπτει, την βιώσιμη διαχείριση του περιβάλλοντος και την προοπτική αξιοποίησης και εφαρμογής του μοντέλου ProMine.
Στους επιμέρους αντικειμενικούς στόχους και κύρια παραδοτέα περιλαμβάνονται,
• η δημιουργία πανευρωπαϊκής GIS-βάσης δεδομένων ορυκτών πρώτων υλών με έμφαση στα στρατηγικής σημασίας μη ενεργειακά μεταλλικά ορυκτά τόσο σε πρωτογενείς όσο και δευτερογενείς κοιτασματολογικές πηγές
• η αποθεματική/κοιτασματολογική εκτίμηση στρατηγικών μετάλλων και ορυκτών που δεν εξορύσσονται σήμερα στην Ευρώπη π.χ. Nb, PGE, REE
• η ανάπτυξη 3D/4D μοντέλων κοιτασματολογικής έρευνας για τον εντοπισμό μεταλλοφοριών μεγάλου βάθους με εφαρμογή σε μεταλλευτικές περιοχές της Σκανδιναβίας, της Κ. Ευρώπης, της Ιβηρικής και της Βαλκανικής/Ελλάδας
• η παραγωγή 5 νέων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας σε συνδυασμό με σχετικές δοκιμές βιομηχανικών χρήσεων και μελέτες LCA (Life Cycle Analysis), και έμφαση στην περιβαλλοντική διάσταση
• η ανάπτυξη φιλικών στο περιβάλλον μεθόδων εμπλουτισμού και διαχείρισης αποβλήτων συμπεριλαμβανομένης της βιουδρομεταλλουργίας
• η διάχυση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων προς όφελος των «εν γένει» χρηστών και του κοινωνικού συνόλου
Το ΙΓΜΕ μαζί με τις μεταλλευτικές εταιρείες Ελληνικός Χρυσός και Ελληνικοί Λευκόλιθοι συμμετέχουν ενεργά στην υλοποίηση όλων των προαναφερόμενων προγραμματικών στόχων του έργου με το σύνολο των ερευνητικών και αναπτυξιακών δραστηριοτήτων να επικεντρώνονται σε μεταλλευτικά κέντρα με δυναμική παραγωγική παρουσία και ενδιαφέρον. Συγκεκριμένα οι νέες προτεινόμενες μέθοδοι κοιτασματολογικής έρευνας για τον εντοπισμό χρυσοφόρων μετασωματικών πολυμεταλλικών συγκεντρώσεων και μεταλλοφοριών πορφυρικού χαλκού σε μεγάλο βάθος θα δοκιμασθούν ευρύτερα σε περιοχές της ΒΑ Χαλκιδικής. Στο πλαίσιο της τρέχουσας μεταλλευτικής δραστηριότητας στις περιοχές Στρατωνιου-Στρατονίκης και μεταλλείων Γερακινής, θα αναπτυχθούν και θα εφαρμοσθούν καινοτόμες τεχνολογίες περιβαλλοντικής διαχείρισης των αποβλήτων και παραπροϊόντων σε μια προοπτική αξιοποίησης τους για την παραγωγή «νανο-πυριτικών» προϊόντων. Τέλος θα υπάρξει σεμιναριακή και ενημερωτική προσέγγιση της τοπικής κοινωνίας για την συμβολή του ProMine στην βιώσιμη ανάπτυξη.
Τετάρτη 5 Οκτωβρίου 2011
Τα κοιτάσματα ΒΑ Χαλκιδικής πιο κοντά στην παραγωγική εκμετάλλευση
Η μεταλλευτική εταιρία Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. ανακοίνωσε πρόσφατα την οικονομική συνεργασία με την Qatar Holding LLC με αναφορά στην εξόρυξη των πολυμεταλλικών κοιτασμάτων ΒΑ Χαλκιδικής με επίκεντρο την μεταλλουργία χρυσού. Η συμφωνία πραγματοποιήθηκε παρουσία του πρωθυπουργού γεγονός που σηματοδοτεί την απόφαση της χώρας να αξιοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα στην βάση της αναπτυξιακής σταθερότητας που εξασφαλίζει η βιωσιμότητα του ορυκτού πλούτου.
European Goldfields Limited (TSX / AIM: EGU) (“European Goldfields” or the “Company”) announced recently that it has agreed heads of terms (“Heads of Terms”) with Qatar Holding LLC (“Qatar Holding”) for the provision of a US$600 million 7 year Senior Secured Loan Facility with Equity Participation (the “Facility”). Pursuant to the Heads of Terms, the Facility will be structured as a US$600 million 7 year loan at an interest margin of 7% above 6-month Libor per annum and will be repayable in 8 equal installments commencing in 2015 (the “Facility Agreement”). The loan will be secured over the Company’s Greek assets, including a pledge of the shares of all intermediate holding companies, and will contain certain informational and financial covenants. The Equity Participation feature of the Facility will encompass the issuance to Qatar Holding of warrants (the “Warrants”) for the purchase of 40,444,913 shares in the Company at a strike price of C$9.08 per share (equivalent to the 5 day VWAP on the TSX). The Facility will be used primarily for the development of the Company’s Skouries and Olympias gold projects in Greece, for which the Environmental Permit was recently granted, as well as general corporate purposes. The Company also proposes to offer unsecured loan notes with warrants for US$150 million (the “Loan Notes”) to be made available to existing shareholders on the same economic terms as the Facility. These Loan Notes will be listed on an international exchange and will include the normal terms and conditions for such an instrument. The aggregate proceeds of US$750 million from the Facility and the Loan Notes are expected to fully finance the Company’s entire project portfolio. The Company has also been advised that in two separate transactions, Qatar Holding has acquired from Aktor Construction International Limited (“Aktor”) and Mr. Dimitrios Koutras collectively, an aggregate 18,202,687 shares at C$10 per share (representing 9.9% of the undiluted share capital of the Company) and has entered into a call option agreement allowing it to acquire a further 9,373,390 shares in the Company at a price of C$13 per share. As a result and prior to the exercise of the call option, Aktor now holds 22,447,246 shares (representing 12.2% of the undiluted share capital of the Company) and Mr. Koutras holds 5,521,387 shares (representing 3.0% of the undiluted share capital of the Company). The Facility and related issuance of warrants are subject to exclusivity, definitive documentation and shareholder and regulatory approval.
European Goldfields Limited (TSX / AIM: EGU) (“European Goldfields” or the “Company”) announced recently that it has agreed heads of terms (“Heads of Terms”) with Qatar Holding LLC (“Qatar Holding”) for the provision of a US$600 million 7 year Senior Secured Loan Facility with Equity Participation (the “Facility”). Pursuant to the Heads of Terms, the Facility will be structured as a US$600 million 7 year loan at an interest margin of 7% above 6-month Libor per annum and will be repayable in 8 equal installments commencing in 2015 (the “Facility Agreement”). The loan will be secured over the Company’s Greek assets, including a pledge of the shares of all intermediate holding companies, and will contain certain informational and financial covenants. The Equity Participation feature of the Facility will encompass the issuance to Qatar Holding of warrants (the “Warrants”) for the purchase of 40,444,913 shares in the Company at a strike price of C$9.08 per share (equivalent to the 5 day VWAP on the TSX). The Facility will be used primarily for the development of the Company’s Skouries and Olympias gold projects in Greece, for which the Environmental Permit was recently granted, as well as general corporate purposes. The Company also proposes to offer unsecured loan notes with warrants for US$150 million (the “Loan Notes”) to be made available to existing shareholders on the same economic terms as the Facility. These Loan Notes will be listed on an international exchange and will include the normal terms and conditions for such an instrument. The aggregate proceeds of US$750 million from the Facility and the Loan Notes are expected to fully finance the Company’s entire project portfolio. The Company has also been advised that in two separate transactions, Qatar Holding has acquired from Aktor Construction International Limited (“Aktor”) and Mr. Dimitrios Koutras collectively, an aggregate 18,202,687 shares at C$10 per share (representing 9.9% of the undiluted share capital of the Company) and has entered into a call option agreement allowing it to acquire a further 9,373,390 shares in the Company at a price of C$13 per share. As a result and prior to the exercise of the call option, Aktor now holds 22,447,246 shares (representing 12.2% of the undiluted share capital of the Company) and Mr. Koutras holds 5,521,387 shares (representing 3.0% of the undiluted share capital of the Company). The Facility and related issuance of warrants are subject to exclusivity, definitive documentation and shareholder and regulatory approval.
Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2011
ΤΟ «ΤΙΜΗΜΑ»ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ
Η οικολογική κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί θέμα βασικής προτεραιότητας για τους περισσότερους πολίτες στον πλανήτη. Το πλειοψηφικό ρεύμα που δημουργεί και το μέγεθος της κοινωνικής βάσης που συμπαρασύρει βρέθηκαν πολύ γρήγορα στο επίκεντρο των οργανωμένων συμφερόντων. Για να προσαρμοσθούν στις νέες συνθήκες μεθοδεύουν τις κατάλληλες πολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις. Περιβάλλον και πολιτική γίνονται ταυτόσημες έννοιες. Το καθαρά ιδεολογικό πλαίσιο και η αθωότητα που χαρακτήριζε τα οικολογικά κινήματα διαδέχονται οι λεγόμενες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις(ΜΚΟ). Εύρωστοι οργανισμοί με μισθωτές υπηρεσίες και άριστες λειτουργικές υποδομές αποκτούν πολύ γρήγορα ισχυρή οικονομική εξουσία και διαπλέκουσες πολιτικές διασυνδέσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η πρόσφατη ανακοίνωση μεγάλης περιβαλλοντικής οργάνωσης που δημοσιοποιεί ονομαστικό κατάλογο κατάταξης εταιρειών κινητής τηλεφωνίας σε σχέση με την λειτουργική ασφάλεια που παρέχουν στους χρήστες,αλλά και οι εισπρακτικές εξορμήσεις μιας άλλης στους δρόμους μεγάλων πόλεων για την ένταξη νέων συνδρομητών και μελών στο δυναμικό της. Την ίδια στιγμή περιβαλλοντικές οργανώσεις με την σημαία της οικολογίας εξελίσσονται σε πολιτικές παρατάξεις διεκδικώντας κυβερνητική εξουσία συχνά με συντηρητικές θέσεις σε άλλα σημαντικά κοινωνικά θέματα. Δεν έχει παρά να θυμηθεί κανείς τους χειρισμούς του «πράσινου» γερμανού υπουργού εξωτερικών στους βομβαρδισμούς σερβικών πόλεων. Η καιροσκοπική ενασχόληση με το Περιβάλλον αποτελεί κυρίαρχη επιλογή και για πρόσφατο «νομπελίστα» ο οποίος έχοντας εκτιμήσει έγκαιρα και σωστά την κοινωνική δυναμική της οικολογίας κατορθώνει να παραμένει στο προσκήνιο και την διεθνή δημοσιότητα. Είναι φανερό ότι το Περιβάλλον «πουλάει» και εξελίσσεται σε μέσο εκμετάλλευσης των απλών πολιτών. Η καθοδήγηση της κοινής γνώμης οδηγεί συχνά στην παρεμπόδιση αναπτυξιακών πρωτοβουλιών που δεν συμφέρουν στο «εν γένει» κατεστημένο. Η αντιφατική αντίληψη και προσεγγίσεις που χαρακτηρίζουν σήμερα τις πρακτικές των περιβαλλοντικών ΜΚΟ θέτουν σε διαρκή αμφισβήτηση την αντικειμενικότητα τους. Παρά τα λειτουργικά τους αδυναμίες οι θεσμοθετημένοι περιβαλλοντικοί φορείς παραμένουν περισσότερο αξιόπιστοι και αποτελεσματικοί. Έχοντας σαν βασικό εργαλείο τις ολοκληρωμένες ευρωπαικές πολιτικές για το περιβάλλον διαμορφώνουν σφαιρικότερη αντίληψη και προωθούν λύσεις που διασφαλίζουν την αναπτυξιακή βιωσιμότητα και την απασχόληση. Αντίθετα για τα μέλη των ΜΚΟ η σύγχυση είναι εμφανής, αφού την μια μέρα μπορεί να διαδηλώνουν για το περιβάλλον και την άλλη για την ανεργία. Η οικολογική ευαισθησία δεν επιδεικνύεται ούτε εμπορεύεται, είναι καθημερινή επιλογή και «παράθυρο» στην προόδο.
Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2011
Γεω-Φυσικές και όχι Κλιματολογικές οι καταστροφές
“Οι πολίτες δεν πρέπει να αποπροσανατολίζονται ότι οι επιπτώσεις από τις φυσικές καταστροφές αντιμετωπίζονται μόνο επενδύοντας στην μείωση των αερίων θερμοκηπίου και την κλιματική σταθερότητα, ενώ την ίδια στιγμή η ανάδειξη και εφαρμογή μηχανισμών διαχείρισης κρίσεων και θωράκισης από τον πραγματικούς κινδύνους καθυστερούν”.
Η αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος έχει την τελευταία και πλέον δεκαετία εξελιχθεί σε κυρίαρχο θέμα συζητήσεων.Για λόγους που δεν είναι απόλυτα τεκμηριωμένοι επιστημονικά δημιουργείται εσφαλμένα η εντύπωση ότι το όλο πρόβλημα είναι «ατμοσφαιρικό» ή αν θέλετε μετεωρολογικό, με κύρια αιτία το φαινόμενο του θερμοκηπίου.Βασικός ένοχος στην περίπτωση αυτή θεωρείται το διοξείδιο του άνθρακα(CO2)που εκπέμπεται από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες και παγιδεύετε μαζί με άλλα αέρια του θερμοκηπίου στα κατώτερα τμήματα της ατμόσφαιρας προκαλώντας υπερθέρμανση του πλανήτη,έντονες κλιματικές αλλαγές και φυσικές καταστροφές. Η προσέγγιση αυτή χαρακτηρίζεται από πολλούς γεωεπιστήμονες, υπερβολικά απλουστευμένη και μονοδιάστατη. Η ιστορία της γης έχει δείξει ότι οι κλιματικές συνθήκες,το επίπεδο της επιφάνειας της θάλασσας(έχει ανυψωθεί για περισσότερες από 1000 φορές),η εξέλιξη της ζωής,η κατάσταση της ατμόσφαιρας έχουν υποστεί δυναμικές και διαρκείς αλλαγές στην διάρκεια του γεωλογικού χρόνου.
Κλιματικές αλλαγές από την μια, υπερθέρμανση του πλανήτη από την άλλη, καταστροφικά σενάρια που παίρνουν και δίνουν καθημερινά σε ένα «κλίμα» υστερίας και κάθε είδους εκμετάλλευσης. «STOP CLIMATE CHANGE» είναι το σύνθημα που ακούγεται ολοένα και περισσότερο . Αν βασικός στόχος είναι να τεθεί τέλος στις κλιματικές αλλαγές τότε έχει κάποιος να αντιμετωπίσει ένα υπερφυσικό πρόβλημα. Γιατί θα χρειασθεί να σταματήσει τις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών, να εμποδίσει τις υποθαλάσσιες εκχύσεις λάβας και τις μεταβολές των ωκεάνιων πυθμένων, να «φράξει» την διαφυγή αερίων θερμοκηπίου από τα ηφαίστεια, να αποτρέψει την γένεση των σεισμών, να ελέγξει τις αλλαγές του μαγνητικού πεδίου της γης, να ακινητοποιήσει το ηλιακό σύστημα και να απωθήσει την κοσμική ακτινοβολία. Η αλήθεια είναι ότι οι κλιματικές αλλαγές δεν εμφανίσθηκαν ξαφνικά σήμερα, το κλίμα της γης άλλαζε πάντοτε. Στην διάρκεια του γεωλογικού χρόνου υπήρξαν δεκάδες περίοδοι κλιματικών αλλαγών με θερμοκρασιακές μεταβολές πολύ μεγαλύτερες από τις σημερινές. Οι υδρατμοί αποτελούν το βασικό αέριο θερμοκηπίου. Χωρίς την παρουσία τους η μέση θερμοκρασία της γης θα έπεφτε στους πλην 18 βαθμούς κελσίου. Σε ότι αφορά στο διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας μόνο το 0,117% είναι ανθρωπογενούς προέλευσης. Από την άλλη πλευρά η φυσική παρουσία του τείνει αυξανόμενη στην ατμόσφαιρα εδώ και 4.600 εκατομμύρια χρόνια και ακόμη συνεχίζεται. Οι απόψεις που εκφράζονται σήμερα για τις κλιματικές αλλαγές δείχνουν έλλειψη γνώσης για το πώς λειτουργεί και δρα ένας δυναμικός πλανήτης σαν την γη. Η επιστημονική προσέγγιση και γνώση, είναι η μόνη που μπορεί να ακυρώσει την όποια μεθοδευμένη σκοπιμότητα. Η σημερινή προσέγγιση ότι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες προκαλούν και είναι απκλειστικά υπύθυνες για τις κλιματικές αλλαγές στερείται επιστημονικής τεκμηρίωσης. Βέβαια αυτό δεν εμποδίζει την συνεχή εκμετάλλευση του θέματος η οποία αποκτά σε πολλές περιπτώσεις δογματικά χαρακτηριστικά και καλλιεργεί στρεβλές αντιλήψεις. Η ευαισθητοποίηση των πολιτών στην προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί σημαντική υπόθεση όταν προσανατολίζεται και επικεντρώνεται στην πραγματική διάσταση και κλίμακα του προβλήματος.
Ένα ταξίδι στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα». Έτσι θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κάποιος τους ανούσιους και αδιέξοδους χειρισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος. Όλα στον βωμό των σκοπιμοτήτων και του τυχάρπαστου «κέρδους». Την δεκαετία του εβδομήντα οι αντιδράσεις για την πυρηνική ενέργεια αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για τα κινήματα των «πρασίνων» και άλλων οικολογικών οργανώσεων. Σήμερα ακούγονται φωνές που δεν διστάζουν να την θεωρούν αποδεκτή λύση και να την χαρακτηρίζουν «πράσινη». Με αντίστοιχο τρόπο τα θέματα των αερίων θερμοκηπίου και των κλιματικών αλλαγών αποτελούν τις «παχιές αγελάδες» της εποχής μας με διάφορες ομάδες να τις «αρμέγουν» για διαφορετικούς η κάθε μια λόγους. Για τους «εν γένει» πολιτικούς είναι μια καλή ευκαιρία γα να δηλώσουν τις περιβαλλοντικές τους ανησυχίες. Πολλές επιστημονικές συντεχνίες ανακάλυψαν ένα «θησαυροφυλάκιο» που με σχετική ευκολία χρηματοδοτεί τα ερευνητικά τους προγράμματα. Μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις ανακοινώνουν την δέσμευση τους να συμβάλλουν στην μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αποκτούν «διαβατήριο διεξόδου» από άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούν. Οι οικολογικές οργανώσεις αξιοποιούν την περίσταση με νέα γενικόλογα σενάρια καταστροφολογίας που ενισχύουν την οικουμενική τους δυναμική, επιρροή και εξουσία. Αυτό που τελικά εισπράττει η κοινωνία παραμένει ανώφελο και κοινότυπο. Γιατί ύστερα από τόσες δεκαετίες χειραφέτησης, από άποψη αγωγής και νοοτροπίας, η καθημερινή μας σχέση με το περιβάλλον εξακολουθεί να μην αποτελεί προσωπική μας επιλογή και στάση αλλά να επιβάλλεται με σενάρια εκφοβισμού, καθώς και «αστυνομικά» μέτρα και πρόστιμα. Από την άλλη πλευρά οι φυσικές αλλαγές στον πλανήτη είναι μέρος της δυναμικής γεωλογικής του εξέλιξης. Σε μια τέτοια πορεία μπορεί να προκύψουν καταστροφικές επιπτώσεις. Οι πολίτες και η γη δεν κινδυνεύουν από το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις κλιματικές αλλαγές, αλλά από τις φυσικές καταστροφές. Απολογισμός με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπινες απώλειες και κατάρρευση του κοινωνικοοικονομικού ιστού από τα τσουνάμι και τους πρόσφατους σεισμούς στην ΝΑ Ασία και την Ελλάδα. Απέναντι τους η ανθρωπότητα παραμένει ανυπεράσπιστη από κάθε άποψη. Η διεθνής κοινότητα εγκλωβισμένη στο επικοινωνιακό «παιχνίδι» των κλιματικών αλλαγών αδυνατεί να θέσει ορθολογικούς στόχους και προτεραιότητες. Οι κίνδυνοι που συνοδεύουν τις φυσικές καταστροφές μπορούν να μειωθούν και η διαχείριση των σχεδίων κρίσεων να γίνει αποτελεσματικότερη. Είναι καιρός τόσο το διαθέσιμο γνωσιακό και επιστημονικό κεφάλαιο, όσο και οι κοινωνικές δυνάμεις να επαναπροσδιορίσουν τις επιλογές τους στην κατεύθυνση αυτή. Η εφαρμογή στρατηγικής για την μείωση του καταστροφικού κινδύνου από τις γεωλογικές καταστροφές αποτελεί επιτακτική ανάγκη.
Η αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος έχει την τελευταία και πλέον δεκαετία εξελιχθεί σε κυρίαρχο θέμα συζητήσεων.Για λόγους που δεν είναι απόλυτα τεκμηριωμένοι επιστημονικά δημιουργείται εσφαλμένα η εντύπωση ότι το όλο πρόβλημα είναι «ατμοσφαιρικό» ή αν θέλετε μετεωρολογικό, με κύρια αιτία το φαινόμενο του θερμοκηπίου.Βασικός ένοχος στην περίπτωση αυτή θεωρείται το διοξείδιο του άνθρακα(CO2)που εκπέμπεται από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες και παγιδεύετε μαζί με άλλα αέρια του θερμοκηπίου στα κατώτερα τμήματα της ατμόσφαιρας προκαλώντας υπερθέρμανση του πλανήτη,έντονες κλιματικές αλλαγές και φυσικές καταστροφές. Η προσέγγιση αυτή χαρακτηρίζεται από πολλούς γεωεπιστήμονες, υπερβολικά απλουστευμένη και μονοδιάστατη. Η ιστορία της γης έχει δείξει ότι οι κλιματικές συνθήκες,το επίπεδο της επιφάνειας της θάλασσας(έχει ανυψωθεί για περισσότερες από 1000 φορές),η εξέλιξη της ζωής,η κατάσταση της ατμόσφαιρας έχουν υποστεί δυναμικές και διαρκείς αλλαγές στην διάρκεια του γεωλογικού χρόνου.
Κλιματικές αλλαγές από την μια, υπερθέρμανση του πλανήτη από την άλλη, καταστροφικά σενάρια που παίρνουν και δίνουν καθημερινά σε ένα «κλίμα» υστερίας και κάθε είδους εκμετάλλευσης. «STOP CLIMATE CHANGE» είναι το σύνθημα που ακούγεται ολοένα και περισσότερο . Αν βασικός στόχος είναι να τεθεί τέλος στις κλιματικές αλλαγές τότε έχει κάποιος να αντιμετωπίσει ένα υπερφυσικό πρόβλημα. Γιατί θα χρειασθεί να σταματήσει τις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών, να εμποδίσει τις υποθαλάσσιες εκχύσεις λάβας και τις μεταβολές των ωκεάνιων πυθμένων, να «φράξει» την διαφυγή αερίων θερμοκηπίου από τα ηφαίστεια, να αποτρέψει την γένεση των σεισμών, να ελέγξει τις αλλαγές του μαγνητικού πεδίου της γης, να ακινητοποιήσει το ηλιακό σύστημα και να απωθήσει την κοσμική ακτινοβολία. Η αλήθεια είναι ότι οι κλιματικές αλλαγές δεν εμφανίσθηκαν ξαφνικά σήμερα, το κλίμα της γης άλλαζε πάντοτε. Στην διάρκεια του γεωλογικού χρόνου υπήρξαν δεκάδες περίοδοι κλιματικών αλλαγών με θερμοκρασιακές μεταβολές πολύ μεγαλύτερες από τις σημερινές. Οι υδρατμοί αποτελούν το βασικό αέριο θερμοκηπίου. Χωρίς την παρουσία τους η μέση θερμοκρασία της γης θα έπεφτε στους πλην 18 βαθμούς κελσίου. Σε ότι αφορά στο διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας μόνο το 0,117% είναι ανθρωπογενούς προέλευσης. Από την άλλη πλευρά η φυσική παρουσία του τείνει αυξανόμενη στην ατμόσφαιρα εδώ και 4.600 εκατομμύρια χρόνια και ακόμη συνεχίζεται. Οι απόψεις που εκφράζονται σήμερα για τις κλιματικές αλλαγές δείχνουν έλλειψη γνώσης για το πώς λειτουργεί και δρα ένας δυναμικός πλανήτης σαν την γη. Η επιστημονική προσέγγιση και γνώση, είναι η μόνη που μπορεί να ακυρώσει την όποια μεθοδευμένη σκοπιμότητα. Η σημερινή προσέγγιση ότι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες προκαλούν και είναι απκλειστικά υπύθυνες για τις κλιματικές αλλαγές στερείται επιστημονικής τεκμηρίωσης. Βέβαια αυτό δεν εμποδίζει την συνεχή εκμετάλλευση του θέματος η οποία αποκτά σε πολλές περιπτώσεις δογματικά χαρακτηριστικά και καλλιεργεί στρεβλές αντιλήψεις. Η ευαισθητοποίηση των πολιτών στην προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί σημαντική υπόθεση όταν προσανατολίζεται και επικεντρώνεται στην πραγματική διάσταση και κλίμακα του προβλήματος.
Ένα ταξίδι στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα». Έτσι θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κάποιος τους ανούσιους και αδιέξοδους χειρισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος. Όλα στον βωμό των σκοπιμοτήτων και του τυχάρπαστου «κέρδους». Την δεκαετία του εβδομήντα οι αντιδράσεις για την πυρηνική ενέργεια αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για τα κινήματα των «πρασίνων» και άλλων οικολογικών οργανώσεων. Σήμερα ακούγονται φωνές που δεν διστάζουν να την θεωρούν αποδεκτή λύση και να την χαρακτηρίζουν «πράσινη». Με αντίστοιχο τρόπο τα θέματα των αερίων θερμοκηπίου και των κλιματικών αλλαγών αποτελούν τις «παχιές αγελάδες» της εποχής μας με διάφορες ομάδες να τις «αρμέγουν» για διαφορετικούς η κάθε μια λόγους. Για τους «εν γένει» πολιτικούς είναι μια καλή ευκαιρία γα να δηλώσουν τις περιβαλλοντικές τους ανησυχίες. Πολλές επιστημονικές συντεχνίες ανακάλυψαν ένα «θησαυροφυλάκιο» που με σχετική ευκολία χρηματοδοτεί τα ερευνητικά τους προγράμματα. Μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις ανακοινώνουν την δέσμευση τους να συμβάλλουν στην μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αποκτούν «διαβατήριο διεξόδου» από άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούν. Οι οικολογικές οργανώσεις αξιοποιούν την περίσταση με νέα γενικόλογα σενάρια καταστροφολογίας που ενισχύουν την οικουμενική τους δυναμική, επιρροή και εξουσία. Αυτό που τελικά εισπράττει η κοινωνία παραμένει ανώφελο και κοινότυπο. Γιατί ύστερα από τόσες δεκαετίες χειραφέτησης, από άποψη αγωγής και νοοτροπίας, η καθημερινή μας σχέση με το περιβάλλον εξακολουθεί να μην αποτελεί προσωπική μας επιλογή και στάση αλλά να επιβάλλεται με σενάρια εκφοβισμού, καθώς και «αστυνομικά» μέτρα και πρόστιμα. Από την άλλη πλευρά οι φυσικές αλλαγές στον πλανήτη είναι μέρος της δυναμικής γεωλογικής του εξέλιξης. Σε μια τέτοια πορεία μπορεί να προκύψουν καταστροφικές επιπτώσεις. Οι πολίτες και η γη δεν κινδυνεύουν από το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις κλιματικές αλλαγές, αλλά από τις φυσικές καταστροφές. Απολογισμός με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπινες απώλειες και κατάρρευση του κοινωνικοοικονομικού ιστού από τα τσουνάμι και τους πρόσφατους σεισμούς στην ΝΑ Ασία και την Ελλάδα. Απέναντι τους η ανθρωπότητα παραμένει ανυπεράσπιστη από κάθε άποψη. Η διεθνής κοινότητα εγκλωβισμένη στο επικοινωνιακό «παιχνίδι» των κλιματικών αλλαγών αδυνατεί να θέσει ορθολογικούς στόχους και προτεραιότητες. Οι κίνδυνοι που συνοδεύουν τις φυσικές καταστροφές μπορούν να μειωθούν και η διαχείριση των σχεδίων κρίσεων να γίνει αποτελεσματικότερη. Είναι καιρός τόσο το διαθέσιμο γνωσιακό και επιστημονικό κεφάλαιο, όσο και οι κοινωνικές δυνάμεις να επαναπροσδιορίσουν τις επιλογές τους στην κατεύθυνση αυτή. Η εφαρμογή στρατηγικής για την μείωση του καταστροφικού κινδύνου από τις γεωλογικές καταστροφές αποτελεί επιτακτική ανάγκη.
Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2011
Το ΙΓΜΕ, φορέας εγγύησης και αξιοπιστίας για την ορθολογική αξιοποίηση και την βιώσιμη ανάπτυξη του ορυκτού πλούτου της χώρας
Συμμετοχή στις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες
Η διαχρονική αξιοποίηση των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) έχει συμβάλλει καθοριστικά στην κοινωνική και πολιτιστική εξέλιξη του ανθρώπου. Ακόμη και σήμερα, στην περίοδο της μετα-βιομηχανικής εποχής, η εκμετάλλευση των ΟΠΥ εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό καθημερινές αλλά και γενικότερες ανάγκες των πολιτών, και συνεισφέρει στην περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο. Η διαρκώς αυξανόμενη ζήτησή τους αποτελεί σταθερή προστιθέμενη αξία για το μέλλον. Παρά το γεγονός αυτό τόσο η Ελλάδα, όσο και η Ε. Ε. στερούνται συγκεκριμένης μεταλλευτικής στρατηγικής και πολιτικής. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα περιοχές με μεγάλο κοιτασματολογικό ενδιαφέρον για την Ευρώπη, να δεσμεύονται σε άλλες χρήσεις γης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Με την εξέλιξη αυτή, προβλέπεται στις επόμενες δεκαετίες, να βρεθεί απροστάτευτη απέναντι στον έντονο και συχνά αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό, καθώς και εξαρτημένη σε θέματα παραγωγής και διάθεσης ΟΠΥ (π.χ. το φαινόμενο της Κίνας). Η μεταλλευτική βιομηχανία καλείται να αξιοποιήσει έγκαιρα τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την ορθολογικότερη χρήση γης, ESDP (European Spatial Development Perspective) και INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe, www.inspire.net) καθώς και GMES (Global Monitoring For Environment and Security, www.gmes.info), με στόχο τη δημιουργία ευνοϊκών χωροταξικών συνθηκών για τις περιοχές κοιτασματολογικού ενδιαφέροντος. Την ίδια στιγμή, με την είσοδο του 21ου αιώνα, οι στρατηγικές επιλογές της Ένωσης για βιώσιμη ανάπτυξη, επιδιώκουν να ρυθμίσουν τις συχνά αντικρουόμενες σχέσεις της οικονομικής προόδου με την απασχόληση και την προστασία του περιβάλλοντος. Βασικό ζητούμενο είναι η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την πλευρά της με επικεφαλής την Δ/νση Περιβάλλοντος, συντάσσει σχετική οδηγία που αναφέρεται στην οριοθέτηση Θεματικών Στρατηγικών για την Βιώσιμη Εκμετάλλευση των Φυσικών Πόρων, κύριο αντικείμενο των οποίων είναι οι ΟΠΥ (Towards Thematic Strategy on the Sustainable Use of Natural Resources http: //ec.europa.eu /environment //natres). Ολοκληρώνεται επίσης η πρωτοβουλία σύστασης καθώς και τελικής αποδοχής από την Κοινότητα, της Ευρωπαϊκής Τεχνολογικής Πλατφόρμας για την Βιώσιμη Εκμετάλλευση των Φυσικών Πόρων ( European Technology Platform for Sustainable Mineral Resources, ETP-SMR, www.etp-smr.org), με στόχο την προβεβλημένη ένταξη θεματικών αντικειμένων και πεδίων που σχετίζονται με τις ΟΠΥ στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο αλλά και στις στρατηγικές επιλογές της ευρωπαϊκής μεταλλευτικής βιομηχανίας.
Το ΙΓΜΕ (που, με συνοπτικές διαδικασίες και έλλειμμα ορθολογιστικών χειρισμών, τελεί σήμερα υπό κατάργηση) συμμετείχε στις παραπάνω διαδικασίες και ανέλαβε συγκεκριμένες κοιτασματολογικές και μεταλλευτικές πρωτοβουλίες που συνέβαλλαν καθοριστικά στην ενίσχυση του στρατηγικού ρόλου και της βιωσιμότητας των ελληνικών και ευρωπαϊκών ΟΠΥ. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για τις Πρώτες Ύλες και τη Βιώσιμη Πρόσβαση και Εκμετάλλευση ευρωπαϊκών ΟΠΥ, επιστήμονες του ΙΓΜΕ αποτελούν ενεργά μέλη στις Ομάδες Εργασίας «Βέλτιστων Πρακτικών σε θέματα χρήσεων γης, μεταλλευτικής νομοθεσίας και γεωλογικής γνώσης» (http: // ec. europa.eu / enterprise / policies / raw – materials / files / best-practices / sust - full-report_en. pdf) και «Κρίσιμων Ορυκτών για την Ευρώπη» (http: // ec.europa.eu / enterprise / policies / raw materials / critical / index_en.htm) που κατέληξαν ότι στα βασικά συμπεράσματα περιλαμβάνονται,
• η ανάγκη για την ανάδειξη ευρωπαϊκής πολιτικής και στρατηγικής για τις ΟΠΥ που θα διασφαλίζει την επαρκή διάθεση ορυκτών τόσο από εισαγωγές αλλά κυρίως από ενδογενείς πηγές
• η ανάγκη για την καθιέρωση συγκεκριμένων εθνικών, περιφερειακών και τοπικών πολιτικών που θα διασφαλίζουν την πρόσβαση σε γεωλογικά αποθέματα ΟΠΥ με κοιτασματολογικό ενδιαφέρον
• η ανάγκη προώθησης πολιτικών χρήσεων γης που λαμβάνουν υπόψη τους τις περιοχές κοιτασματολογικού ενδιαφέροντος
• η ανάγκη υιοθέτησης βέλτιστων πρακτικών στις χρονικές και γραφειοκρατικές διαδικασίες αδειοδότησης κυρίως στις περιπτώσεις που αφορούν σημαντικές επενδυτικές δραστηριότητες
• η επιλογή 14 κρίσιμων ΟΠΥ για την Ευρώπη μεταξύ των 41 που αρχικά αξιολογήθηκαν. Αυτά είναι τα Sb (Αντιμόνιο), Be (Βηρύλλιο), Co (Κοβάλτιο), Ga (Γάλλιο), Ge (Γερμάνιο), In (Ίνδιο), Mg (Μαγνήσιο), Nb (Νιόβιο), PGE (Πλατινοειδή μέταλλα), REE (Σπάνιες γαίες), Ta (Ταντάλιο), Sn (Κασσίτερος), φθορίτης, γραφίτης.
Η εφαρμογή της ΠΠΥ αποτέλεσε αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο (http: // ec.europa.eu / enterprise / policies / raw-materials / public-consultation / index_en.htm με την συμμετοχή επίσης του ΙΓΜΕ.
Ένταξη των ΟΠΥ στην στρατηγική «Ευρώπη 2020»
Οι ΟΠΥ αποτελούν επίσης βασικό αντικείμενο και κυρίαρχο αναπτυξιακό στόχο της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής για την καινοτομία με ορίζοντα το 2020 (Europe 2020- Flagship Initiative Innovation Union, COM 1161/2010, http: // ec.europa.eu / research / innovation-union /pdf / innovation -union communication_en.pdf). Βασική επιλογή αλλά και πρόκληση είναι η Ευρώπη να αξιοποιήσει αποτελεσματικότερα και να διαχειρισθεί με βιώσιμο τρόπο τις πρώτες ύλες που διαθέτει στο σύνολο της παραγωγικής λειτουργίας. Στην κατεύθυνση αυτή έρχεται να συμβάλλει η πρωτοβουλία της Σύμπραξης για την Καινοτομία- European Innovation Partnership (A resource-efficient Europe Flagship initiative under the Europe 2020 Strategy: Tackling the challenges in commodity markets and on raw materials-COM 25/2011- ec.europa.eu/resource-efficient-europe). Στις βασικές επιδιώξεις περιλαμβάνονται η ανάπτυξη και εφαρμογή νέων φιλικών στο περιβάλλον τεχνολογιών κοιτασματολογικής έρευνας, εξόρυξης, τεχνικού εμπλουτισμού και διαχείρισης αποβλήτων έτσι ώστε η παραγωγική εκμετάλλευση και βιώσιμη χρήση των ΟΠΥ να ολοκληρώνει και να κλείνει με αποτελεσματικό τρόπο τον κύκλο ζωής τους. Η ανακύκλωση των αποβλήτων εξόρυξης, εμπλουτισμού και μεταλλουργίας είναι θέμα αξιοποίησης δευτερογενών κοιτασματολογικών πηγών. Το ΙΓΜΕ συμμετείχε τόσο στην διαμόρφωση των αντικειμένων των συμπράξεων όσο και στην σύνταξη προτάσεων πιλοτικών έργων με έμφαση στην αξιοποίηση των κρίσιμων ΟΠΥ π.χ. Σπάνιες Γαίες.
Δημιουργία δημόσιας περιουσίας με τις ΟΠΥ
Η ελληνική εξορυκτική δραστηριότητα αποτελεί σημαντικό οικονομικό τομέα της χώρας με διαχρονική συμμετοχή στην αναπτυξιακή διαδικασία. Αποτελεί ακόμη δομικό στοιχείο απαραίτητο για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη πολλών άλλων κλάδων της εθνικής οικονομίας, προμηθεύοντας πρώτες ύλες για τις ανάγκες της ελληνικής βιομηχανίας ευρύτερα αλλά και της καθημερινής ζωής. Η κοιτασματολογική βιωσιμότητα πλουτοπαραγωγικών ορυκτών διασφαλίζει την διάθεση απαραίτητων πρώτων υλών για την χώρα και τις διεθνείς αγορές, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα τους για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις και διευρύνει παραπέρα τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες και προοπτικές. Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν καθοριστικά η ολοκληρωμένη γεωλογική γνώση, οι καινοτόμες τεχνολογίες κοιτασματολογικής έρευνας και το υψηλό επίπεδο επαγγελματικής εκπαίδευσης, θέματα στα οποία η παρουσία του ΙΓΜΕ αποτελεί εγγύηση για την αξιόπιστη και αποτελεσματική εφαρμογή τους.
H αξιοποίηση του ελληνικού ορυκτού πλούτου αποτελεί κυρίαρχη αναπτυξιακή επιλογή και επενδυτική προτεραιότητα. Είναι ευρύτερα γνωστό σήμερα (κύρια από έρευνες του ΙΓΜΕ, που ενώ έχει δημιουργήσει αξιόλογη δημόσια περιουσία, περιλαμβάνεται σήμερα στους υπό κατάργηση οργανισμούς του μεσοπρόθεσμου) ότι η χώρα διαθέτει βεβαιωμένα αποθέματα ΟΠΥ με σημαντικό μεταλλευτικό περιεχόμενο και οικονομική αξία. Υπάρχουν επίσης περιοχές με νέα δυναμικά αποθέματα κοιτασμάτων. Η εκμετάλλευση των ορυκτών πρώτων υλών είναι πλουτοπαραγωγική πρόκληση και ευκαιρία, και μπορεί να συμβάλλει στην οικονομική πρόοδο. Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου προσφέρει πολλές και σημαντικές θέσεις εργασίες, σε ένα γενικότερο περιβάλλον ανεργίας, ενώ ενισχύει την προοπτική επαγγελματικής αποκατάστασης πολλών «καταδικασμένων» σήμερα πτυχίων ανώτατης εκπαίδευσης (για παράδειγμα η μεταλλευτική «Άνοιξη» στον Καναδά, Αυστραλία, Σκανδιναβία συνοδεύεται από μεγάλη ζήτηση γεω-επιστημόνων). Ο κοινωνικός πυλώνας της ΒΑ περιλαμβάνει επίσης την κοινωνική συνοχή και συναίνεση από πλευράς τοπικών κοινωνιών. Σε πρόσφατη έκθεση σχετικής ευρωπαϊκής επιτροπής αναφέρεται ότι οι απόψεις και προτάσεις των τοπικών κοινωνιών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι καθοριστικές για την τελική απόφαση παραγωγικής εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου. Η περιβαλλοντική διάσταση δηλαδή, με άλλα λόγια η ποιότητα ζωής, αποτελεί σημαντική και αναπόσπαστη παράμετρο κάθε ανθρωπογενούς δραστηριότητας. Οι επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον συνοδεύουν κάθε είδους παραγωγική / βιομηχανική δραστηριότητα. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να εφαρμοσθούν τεχνολογίες, να αναδειχθούν αξιόπιστοι μηχανισμοί παρακολούθησης και να τηρηθούν κανόνες για να ελαχιστοποιηθούν, και όπου είναι δυνατόν, να εκμηδενισθούν οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και απειλές. Η «ευρωποποίηση» του περιβάλλοντος έχει φέρει και θέσει σε εφαρμογή την θέσπιση αυστηρών μέτρων για την προστασία του εξορυκτικού και μεταλλευτικού περιβάλλοντος. Η απόλυτη τήρηση των περιβαλλοντικών όρων που επιβάλλονται εγγυώνται ασφαλή λειτουργία της μεταλλευτικής παραγωγής, και θωρακίζουν το περιβάλλον και τον άνθρωπο από «εν δυνάμει» απειλές και επιπτώσεις.
Οδικός χάρτης βιώσιμης ανάπτυξης των ΟΠΥ
Βασικός προσανατολισμός και προορισμός ενός ευρύτερα αποδεκτού οδικού χάρτη είναι η κοιτασματολογική αναβάθμιση και ολοκληρωμένη αποθεματική διαχείριση του ελληνικού ορυκτού πλούτου, η ανάδειξη και εφαρμογή συγκεκριμένων αναπτυξιακών πολιτικών και τεχνολογικών εργαλείων και η τήρηση όρων και δεικτών σχετικών με την βιώσιμη εκμετάλλευση των ΟΠΥ. Στην κατεύθυνση αυτή κύρια επιδίωξη είναι η συνθετική αξιολόγηση και παροχή αξιόπιστων επιστημονικών και αναπτυξιακών δεδομένων σχετικά με το κοιτασματολογικό δυναμικό των ΟΠΥ και ειδικότερα των Μη Ενεργειακών ΟΠΥ (ΜΕΟΠΥ) με αποδέκτες δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς χωροταξικού σχεδιασμού, επενδυτικού προγραμματισμού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Προκύπτουν προσεγγίσεις και διακρίνονται επιμέρους,
Επιστημονικοί στόχοι
Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός αξιόπιστου συστήματος αποτίμησης των ελληνικών ΜΕΟΠΥ, βάση της υφιστάμενης γνώσης και επιμέρους μελετών.
Αξιολόγηση της σημερινής κατάστασης της ελληνικής μεταλλευτικής βιομηχανίας, σε σχέση με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις. Η σημασία των ΟΠΥ στην εθνική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη (μελέτη κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων). Προβλήματα και προοπτικές αξιοποίησης νέων αποθεμάτων.
Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός ελεγχόμενου, πρακτικού και αποτελεσματικού εργαλείου για την ένταξη επιλεγμένων κοιτασματολογικών περιοχών σε υφιστάμενα πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού, και την προώθηση ορθολογιστικών διαδικασιών και αποφάσεων για τις χρήσεις γης.
Σύνθεση αντιπροσωπευτικών «οδηγών» μεταλλευτικής παραγωγής σε εναρμόνιση και σύμφωνα με ευρωπαϊκούς κανόνες διαχείρισης των ΜΕΟΠΥ.
Δημιουργία και διάθεση επιστημονικού υποβάθρου για την λήψη ορθολογικότερων τεχνολογικών επιλογών κοιτασματολογικής έρευνας και πολιτικών αποφάσεων σε θέματα εντοπισμού και αξιοποίησης ΜΕΟΠΥ.
Κοινωνικό-οικονομικοί στόχοι
Είναι φανερό ότι οι ΟΠΥ θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην μελλοντική ανάπτυξη της χώρας. Από την άλλη πλευρά η έλλειψη πολιτικών ορθολογικής και ολοκληρωμένης κοιτασματολογικής διαχείρισης μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις δυνατότητες βιώσιμης αξιοποίησης και διάθεσής τους για τις μελλοντικές γενιές. Από κάθε άποψη το προτεινόμενο έργο θα συμβάλλει θετικά στα παρακάτω θέματα :
Αποτύπωση όλων των βεβαιωμένων και των δυνατών γεωλογικών αποθεμάτων σε σχετικούς κοιτασματολογικούς και προγνωστικούς χάρτες.
Προσέγγιση συστηματικότερης αποτίμησης που συγκεκριμενοποιεί τις προϋποθέσεις και τους όρους εκμετάλλευσης αλλά και γενικότερης διαχείρισης των ΟΠΥ (ειδικότερα των ΜΕΟΠΥ), και συμβάλλει στην βραχυ – και μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη της Περιφέρειας και των τοπικών κοινωνιών.
Ανάδειξη και επιλογή των αποκαλούμενων «κρίσιμων» ΜΕΟΠΥ, σε σχέση με το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο οικονομικό ενδιαφέρον, που θα οδηγήσει στην διαμόρφωση μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την ελληνική μεταλλευτική βιομηχανία.
Συμβολή στην άρση «εν δυνάμει» και την αποφυγή μελλοντικών συγκρούσεων για θέματα χρήσης γης.
Διασφάλιση και ενίσχυση της κοινωνικής προόδου και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, εργασιακής ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος.
Παροχή διαχρονικών οικονομικών και διαχειριστικών αναλύσεων των ελληνικών ΟΠΥ σε σχέση με τις αντίστοιχες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
Επικοινωνιακοί στόχοι
Εφαρμογή ενός απόλυτα διαφανούς συστήματος μεταλλευτικής πληροφόρησης, στην υπηρεσία των τοπικών κοινωνιών, της βιομηχανίας και των ιδιοκτητών γης, με στόχο την βελτίωση της κοιτασματολογικής διαχείρισης των ΟΠΥ και την ενθάρρυνση της οικονομικής ανάπτυξης.
Δημιουργία και λειτουργία ενός ενεργού επιστημονικού και διαχειριστικού δικτύου που οριοθετεί, προβλέπει και τοποθετεί σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, τις μελλοντικές αναπτυξιακές δυνατότητες των ΟΠΥ, με έμφαση στις ΜΕΟΠΥ.
Δημόσιος διάλογος, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης με βασικούς συντελεστές τις απαιτήσεις για εταιρική ευθύνη την κοινωνική συναίνεση. Ανοικτή επικοινωνιακή αναφορά στους ενδεχόμενους κινδύνους.
Επενδυτικοί στόχοι
καθιέρωση και εδραίωση ορθολογιστικής προσέγγισης σε σχέση με την συχνά στρεβλή παραγωγική και κοινωνική αντίληψη που υπάρχει ή καλλιεργείται για την αξιοποίηση των ΟΠΥ.
εκμετάλλευση, διαχείριση και χρήση των ΟΠΥ, με έμφαση στις ΜΕΟΠΥ, στο πλαίσιο μιας βιώσιμης και δυναμικής οικονομικής ανάπτυξης.
περιβαλλοντική διάσταση στο πλαίσιο συστηματικής ανάλυσης, παρακολούθησης και ελέγχου των «εν γένει» επιπτώσεων.
κοιτασματολογική καταγραφή των στρατηγικών ΜΕΟΠΥ με σαφή περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό προσανατολισμό, αλλά και έρευνα-αναζήτηση αντίστοιχων κοιτασματολογικών στόχων με προτεραιότητα,
o στις ΜΕΟΠΥ για τις οποίες εξαντλούνται τα αποθέματα και αυξάνεται η ζήτηση
o στους μεταλλοφόρους τύπους με μεγάλη πιθανότητα κοιτασματολογικού εντοπισμού στην Ελλάδα και έντονο οικονομικό/επενδυτικό ενδιαφέρον
o στις κοιτασματολογικές περιοχές για τις οποίες δεν παρατηρείται καταρχήν σύγκρουση συμφερόντων με άλλες χρήσεις γης
τεχνογνωσιακή πρόοδος, με βάση την επιστημονική έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, και την δημιουργία σχετικής βάσης στατιστικών δεδομένων.
Η διαχρονική αξιοποίηση των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) έχει συμβάλλει καθοριστικά στην κοινωνική και πολιτιστική εξέλιξη του ανθρώπου. Ακόμη και σήμερα, στην περίοδο της μετα-βιομηχανικής εποχής, η εκμετάλλευση των ΟΠΥ εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό καθημερινές αλλά και γενικότερες ανάγκες των πολιτών, και συνεισφέρει στην περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο. Η διαρκώς αυξανόμενη ζήτησή τους αποτελεί σταθερή προστιθέμενη αξία για το μέλλον. Παρά το γεγονός αυτό τόσο η Ελλάδα, όσο και η Ε. Ε. στερούνται συγκεκριμένης μεταλλευτικής στρατηγικής και πολιτικής. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα περιοχές με μεγάλο κοιτασματολογικό ενδιαφέρον για την Ευρώπη, να δεσμεύονται σε άλλες χρήσεις γης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Με την εξέλιξη αυτή, προβλέπεται στις επόμενες δεκαετίες, να βρεθεί απροστάτευτη απέναντι στον έντονο και συχνά αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό, καθώς και εξαρτημένη σε θέματα παραγωγής και διάθεσης ΟΠΥ (π.χ. το φαινόμενο της Κίνας). Η μεταλλευτική βιομηχανία καλείται να αξιοποιήσει έγκαιρα τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την ορθολογικότερη χρήση γης, ESDP (European Spatial Development Perspective) και INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe, www.inspire.net) καθώς και GMES (Global Monitoring For Environment and Security, www.gmes.info), με στόχο τη δημιουργία ευνοϊκών χωροταξικών συνθηκών για τις περιοχές κοιτασματολογικού ενδιαφέροντος. Την ίδια στιγμή, με την είσοδο του 21ου αιώνα, οι στρατηγικές επιλογές της Ένωσης για βιώσιμη ανάπτυξη, επιδιώκουν να ρυθμίσουν τις συχνά αντικρουόμενες σχέσεις της οικονομικής προόδου με την απασχόληση και την προστασία του περιβάλλοντος. Βασικό ζητούμενο είναι η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την πλευρά της με επικεφαλής την Δ/νση Περιβάλλοντος, συντάσσει σχετική οδηγία που αναφέρεται στην οριοθέτηση Θεματικών Στρατηγικών για την Βιώσιμη Εκμετάλλευση των Φυσικών Πόρων, κύριο αντικείμενο των οποίων είναι οι ΟΠΥ (Towards Thematic Strategy on the Sustainable Use of Natural Resources http: //ec.europa.eu /environment //natres). Ολοκληρώνεται επίσης η πρωτοβουλία σύστασης καθώς και τελικής αποδοχής από την Κοινότητα, της Ευρωπαϊκής Τεχνολογικής Πλατφόρμας για την Βιώσιμη Εκμετάλλευση των Φυσικών Πόρων ( European Technology Platform for Sustainable Mineral Resources, ETP-SMR, www.etp-smr.org), με στόχο την προβεβλημένη ένταξη θεματικών αντικειμένων και πεδίων που σχετίζονται με τις ΟΠΥ στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο αλλά και στις στρατηγικές επιλογές της ευρωπαϊκής μεταλλευτικής βιομηχανίας.
Το ΙΓΜΕ (που, με συνοπτικές διαδικασίες και έλλειμμα ορθολογιστικών χειρισμών, τελεί σήμερα υπό κατάργηση) συμμετείχε στις παραπάνω διαδικασίες και ανέλαβε συγκεκριμένες κοιτασματολογικές και μεταλλευτικές πρωτοβουλίες που συνέβαλλαν καθοριστικά στην ενίσχυση του στρατηγικού ρόλου και της βιωσιμότητας των ελληνικών και ευρωπαϊκών ΟΠΥ. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για τις Πρώτες Ύλες και τη Βιώσιμη Πρόσβαση και Εκμετάλλευση ευρωπαϊκών ΟΠΥ, επιστήμονες του ΙΓΜΕ αποτελούν ενεργά μέλη στις Ομάδες Εργασίας «Βέλτιστων Πρακτικών σε θέματα χρήσεων γης, μεταλλευτικής νομοθεσίας και γεωλογικής γνώσης» (http: // ec. europa.eu / enterprise / policies / raw – materials / files / best-practices / sust - full-report_en. pdf) και «Κρίσιμων Ορυκτών για την Ευρώπη» (http: // ec.europa.eu / enterprise / policies / raw materials / critical / index_en.htm) που κατέληξαν ότι στα βασικά συμπεράσματα περιλαμβάνονται,
• η ανάγκη για την ανάδειξη ευρωπαϊκής πολιτικής και στρατηγικής για τις ΟΠΥ που θα διασφαλίζει την επαρκή διάθεση ορυκτών τόσο από εισαγωγές αλλά κυρίως από ενδογενείς πηγές
• η ανάγκη για την καθιέρωση συγκεκριμένων εθνικών, περιφερειακών και τοπικών πολιτικών που θα διασφαλίζουν την πρόσβαση σε γεωλογικά αποθέματα ΟΠΥ με κοιτασματολογικό ενδιαφέρον
• η ανάγκη προώθησης πολιτικών χρήσεων γης που λαμβάνουν υπόψη τους τις περιοχές κοιτασματολογικού ενδιαφέροντος
• η ανάγκη υιοθέτησης βέλτιστων πρακτικών στις χρονικές και γραφειοκρατικές διαδικασίες αδειοδότησης κυρίως στις περιπτώσεις που αφορούν σημαντικές επενδυτικές δραστηριότητες
• η επιλογή 14 κρίσιμων ΟΠΥ για την Ευρώπη μεταξύ των 41 που αρχικά αξιολογήθηκαν. Αυτά είναι τα Sb (Αντιμόνιο), Be (Βηρύλλιο), Co (Κοβάλτιο), Ga (Γάλλιο), Ge (Γερμάνιο), In (Ίνδιο), Mg (Μαγνήσιο), Nb (Νιόβιο), PGE (Πλατινοειδή μέταλλα), REE (Σπάνιες γαίες), Ta (Ταντάλιο), Sn (Κασσίτερος), φθορίτης, γραφίτης.
Η εφαρμογή της ΠΠΥ αποτέλεσε αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο (http: // ec.europa.eu / enterprise / policies / raw-materials / public-consultation / index_en.htm με την συμμετοχή επίσης του ΙΓΜΕ.
Ένταξη των ΟΠΥ στην στρατηγική «Ευρώπη 2020»
Οι ΟΠΥ αποτελούν επίσης βασικό αντικείμενο και κυρίαρχο αναπτυξιακό στόχο της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής για την καινοτομία με ορίζοντα το 2020 (Europe 2020- Flagship Initiative Innovation Union, COM 1161/2010, http: // ec.europa.eu / research / innovation-union /pdf / innovation -union communication_en.pdf). Βασική επιλογή αλλά και πρόκληση είναι η Ευρώπη να αξιοποιήσει αποτελεσματικότερα και να διαχειρισθεί με βιώσιμο τρόπο τις πρώτες ύλες που διαθέτει στο σύνολο της παραγωγικής λειτουργίας. Στην κατεύθυνση αυτή έρχεται να συμβάλλει η πρωτοβουλία της Σύμπραξης για την Καινοτομία- European Innovation Partnership (A resource-efficient Europe Flagship initiative under the Europe 2020 Strategy: Tackling the challenges in commodity markets and on raw materials-COM 25/2011- ec.europa.eu/resource-efficient-europe). Στις βασικές επιδιώξεις περιλαμβάνονται η ανάπτυξη και εφαρμογή νέων φιλικών στο περιβάλλον τεχνολογιών κοιτασματολογικής έρευνας, εξόρυξης, τεχνικού εμπλουτισμού και διαχείρισης αποβλήτων έτσι ώστε η παραγωγική εκμετάλλευση και βιώσιμη χρήση των ΟΠΥ να ολοκληρώνει και να κλείνει με αποτελεσματικό τρόπο τον κύκλο ζωής τους. Η ανακύκλωση των αποβλήτων εξόρυξης, εμπλουτισμού και μεταλλουργίας είναι θέμα αξιοποίησης δευτερογενών κοιτασματολογικών πηγών. Το ΙΓΜΕ συμμετείχε τόσο στην διαμόρφωση των αντικειμένων των συμπράξεων όσο και στην σύνταξη προτάσεων πιλοτικών έργων με έμφαση στην αξιοποίηση των κρίσιμων ΟΠΥ π.χ. Σπάνιες Γαίες.
Δημιουργία δημόσιας περιουσίας με τις ΟΠΥ
Η ελληνική εξορυκτική δραστηριότητα αποτελεί σημαντικό οικονομικό τομέα της χώρας με διαχρονική συμμετοχή στην αναπτυξιακή διαδικασία. Αποτελεί ακόμη δομικό στοιχείο απαραίτητο για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη πολλών άλλων κλάδων της εθνικής οικονομίας, προμηθεύοντας πρώτες ύλες για τις ανάγκες της ελληνικής βιομηχανίας ευρύτερα αλλά και της καθημερινής ζωής. Η κοιτασματολογική βιωσιμότητα πλουτοπαραγωγικών ορυκτών διασφαλίζει την διάθεση απαραίτητων πρώτων υλών για την χώρα και τις διεθνείς αγορές, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα τους για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις και διευρύνει παραπέρα τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες και προοπτικές. Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν καθοριστικά η ολοκληρωμένη γεωλογική γνώση, οι καινοτόμες τεχνολογίες κοιτασματολογικής έρευνας και το υψηλό επίπεδο επαγγελματικής εκπαίδευσης, θέματα στα οποία η παρουσία του ΙΓΜΕ αποτελεί εγγύηση για την αξιόπιστη και αποτελεσματική εφαρμογή τους.
H αξιοποίηση του ελληνικού ορυκτού πλούτου αποτελεί κυρίαρχη αναπτυξιακή επιλογή και επενδυτική προτεραιότητα. Είναι ευρύτερα γνωστό σήμερα (κύρια από έρευνες του ΙΓΜΕ, που ενώ έχει δημιουργήσει αξιόλογη δημόσια περιουσία, περιλαμβάνεται σήμερα στους υπό κατάργηση οργανισμούς του μεσοπρόθεσμου) ότι η χώρα διαθέτει βεβαιωμένα αποθέματα ΟΠΥ με σημαντικό μεταλλευτικό περιεχόμενο και οικονομική αξία. Υπάρχουν επίσης περιοχές με νέα δυναμικά αποθέματα κοιτασμάτων. Η εκμετάλλευση των ορυκτών πρώτων υλών είναι πλουτοπαραγωγική πρόκληση και ευκαιρία, και μπορεί να συμβάλλει στην οικονομική πρόοδο. Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου προσφέρει πολλές και σημαντικές θέσεις εργασίες, σε ένα γενικότερο περιβάλλον ανεργίας, ενώ ενισχύει την προοπτική επαγγελματικής αποκατάστασης πολλών «καταδικασμένων» σήμερα πτυχίων ανώτατης εκπαίδευσης (για παράδειγμα η μεταλλευτική «Άνοιξη» στον Καναδά, Αυστραλία, Σκανδιναβία συνοδεύεται από μεγάλη ζήτηση γεω-επιστημόνων). Ο κοινωνικός πυλώνας της ΒΑ περιλαμβάνει επίσης την κοινωνική συνοχή και συναίνεση από πλευράς τοπικών κοινωνιών. Σε πρόσφατη έκθεση σχετικής ευρωπαϊκής επιτροπής αναφέρεται ότι οι απόψεις και προτάσεις των τοπικών κοινωνιών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι καθοριστικές για την τελική απόφαση παραγωγικής εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου. Η περιβαλλοντική διάσταση δηλαδή, με άλλα λόγια η ποιότητα ζωής, αποτελεί σημαντική και αναπόσπαστη παράμετρο κάθε ανθρωπογενούς δραστηριότητας. Οι επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον συνοδεύουν κάθε είδους παραγωγική / βιομηχανική δραστηριότητα. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να εφαρμοσθούν τεχνολογίες, να αναδειχθούν αξιόπιστοι μηχανισμοί παρακολούθησης και να τηρηθούν κανόνες για να ελαχιστοποιηθούν, και όπου είναι δυνατόν, να εκμηδενισθούν οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και απειλές. Η «ευρωποποίηση» του περιβάλλοντος έχει φέρει και θέσει σε εφαρμογή την θέσπιση αυστηρών μέτρων για την προστασία του εξορυκτικού και μεταλλευτικού περιβάλλοντος. Η απόλυτη τήρηση των περιβαλλοντικών όρων που επιβάλλονται εγγυώνται ασφαλή λειτουργία της μεταλλευτικής παραγωγής, και θωρακίζουν το περιβάλλον και τον άνθρωπο από «εν δυνάμει» απειλές και επιπτώσεις.
Οδικός χάρτης βιώσιμης ανάπτυξης των ΟΠΥ
Βασικός προσανατολισμός και προορισμός ενός ευρύτερα αποδεκτού οδικού χάρτη είναι η κοιτασματολογική αναβάθμιση και ολοκληρωμένη αποθεματική διαχείριση του ελληνικού ορυκτού πλούτου, η ανάδειξη και εφαρμογή συγκεκριμένων αναπτυξιακών πολιτικών και τεχνολογικών εργαλείων και η τήρηση όρων και δεικτών σχετικών με την βιώσιμη εκμετάλλευση των ΟΠΥ. Στην κατεύθυνση αυτή κύρια επιδίωξη είναι η συνθετική αξιολόγηση και παροχή αξιόπιστων επιστημονικών και αναπτυξιακών δεδομένων σχετικά με το κοιτασματολογικό δυναμικό των ΟΠΥ και ειδικότερα των Μη Ενεργειακών ΟΠΥ (ΜΕΟΠΥ) με αποδέκτες δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς χωροταξικού σχεδιασμού, επενδυτικού προγραμματισμού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Προκύπτουν προσεγγίσεις και διακρίνονται επιμέρους,
Επιστημονικοί στόχοι
Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός αξιόπιστου συστήματος αποτίμησης των ελληνικών ΜΕΟΠΥ, βάση της υφιστάμενης γνώσης και επιμέρους μελετών.
Αξιολόγηση της σημερινής κατάστασης της ελληνικής μεταλλευτικής βιομηχανίας, σε σχέση με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις. Η σημασία των ΟΠΥ στην εθνική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη (μελέτη κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων). Προβλήματα και προοπτικές αξιοποίησης νέων αποθεμάτων.
Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός ελεγχόμενου, πρακτικού και αποτελεσματικού εργαλείου για την ένταξη επιλεγμένων κοιτασματολογικών περιοχών σε υφιστάμενα πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού, και την προώθηση ορθολογιστικών διαδικασιών και αποφάσεων για τις χρήσεις γης.
Σύνθεση αντιπροσωπευτικών «οδηγών» μεταλλευτικής παραγωγής σε εναρμόνιση και σύμφωνα με ευρωπαϊκούς κανόνες διαχείρισης των ΜΕΟΠΥ.
Δημιουργία και διάθεση επιστημονικού υποβάθρου για την λήψη ορθολογικότερων τεχνολογικών επιλογών κοιτασματολογικής έρευνας και πολιτικών αποφάσεων σε θέματα εντοπισμού και αξιοποίησης ΜΕΟΠΥ.
Κοινωνικό-οικονομικοί στόχοι
Είναι φανερό ότι οι ΟΠΥ θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην μελλοντική ανάπτυξη της χώρας. Από την άλλη πλευρά η έλλειψη πολιτικών ορθολογικής και ολοκληρωμένης κοιτασματολογικής διαχείρισης μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις δυνατότητες βιώσιμης αξιοποίησης και διάθεσής τους για τις μελλοντικές γενιές. Από κάθε άποψη το προτεινόμενο έργο θα συμβάλλει θετικά στα παρακάτω θέματα :
Αποτύπωση όλων των βεβαιωμένων και των δυνατών γεωλογικών αποθεμάτων σε σχετικούς κοιτασματολογικούς και προγνωστικούς χάρτες.
Προσέγγιση συστηματικότερης αποτίμησης που συγκεκριμενοποιεί τις προϋποθέσεις και τους όρους εκμετάλλευσης αλλά και γενικότερης διαχείρισης των ΟΠΥ (ειδικότερα των ΜΕΟΠΥ), και συμβάλλει στην βραχυ – και μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη της Περιφέρειας και των τοπικών κοινωνιών.
Ανάδειξη και επιλογή των αποκαλούμενων «κρίσιμων» ΜΕΟΠΥ, σε σχέση με το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο οικονομικό ενδιαφέρον, που θα οδηγήσει στην διαμόρφωση μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την ελληνική μεταλλευτική βιομηχανία.
Συμβολή στην άρση «εν δυνάμει» και την αποφυγή μελλοντικών συγκρούσεων για θέματα χρήσης γης.
Διασφάλιση και ενίσχυση της κοινωνικής προόδου και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, εργασιακής ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος.
Παροχή διαχρονικών οικονομικών και διαχειριστικών αναλύσεων των ελληνικών ΟΠΥ σε σχέση με τις αντίστοιχες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
Επικοινωνιακοί στόχοι
Εφαρμογή ενός απόλυτα διαφανούς συστήματος μεταλλευτικής πληροφόρησης, στην υπηρεσία των τοπικών κοινωνιών, της βιομηχανίας και των ιδιοκτητών γης, με στόχο την βελτίωση της κοιτασματολογικής διαχείρισης των ΟΠΥ και την ενθάρρυνση της οικονομικής ανάπτυξης.
Δημιουργία και λειτουργία ενός ενεργού επιστημονικού και διαχειριστικού δικτύου που οριοθετεί, προβλέπει και τοποθετεί σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, τις μελλοντικές αναπτυξιακές δυνατότητες των ΟΠΥ, με έμφαση στις ΜΕΟΠΥ.
Δημόσιος διάλογος, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης με βασικούς συντελεστές τις απαιτήσεις για εταιρική ευθύνη την κοινωνική συναίνεση. Ανοικτή επικοινωνιακή αναφορά στους ενδεχόμενους κινδύνους.
Επενδυτικοί στόχοι
καθιέρωση και εδραίωση ορθολογιστικής προσέγγισης σε σχέση με την συχνά στρεβλή παραγωγική και κοινωνική αντίληψη που υπάρχει ή καλλιεργείται για την αξιοποίηση των ΟΠΥ.
εκμετάλλευση, διαχείριση και χρήση των ΟΠΥ, με έμφαση στις ΜΕΟΠΥ, στο πλαίσιο μιας βιώσιμης και δυναμικής οικονομικής ανάπτυξης.
περιβαλλοντική διάσταση στο πλαίσιο συστηματικής ανάλυσης, παρακολούθησης και ελέγχου των «εν γένει» επιπτώσεων.
κοιτασματολογική καταγραφή των στρατηγικών ΜΕΟΠΥ με σαφή περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό προσανατολισμό, αλλά και έρευνα-αναζήτηση αντίστοιχων κοιτασματολογικών στόχων με προτεραιότητα,
o στις ΜΕΟΠΥ για τις οποίες εξαντλούνται τα αποθέματα και αυξάνεται η ζήτηση
o στους μεταλλοφόρους τύπους με μεγάλη πιθανότητα κοιτασματολογικού εντοπισμού στην Ελλάδα και έντονο οικονομικό/επενδυτικό ενδιαφέρον
o στις κοιτασματολογικές περιοχές για τις οποίες δεν παρατηρείται καταρχήν σύγκρουση συμφερόντων με άλλες χρήσεις γης
τεχνογνωσιακή πρόοδος, με βάση την επιστημονική έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, και την δημιουργία σχετικής βάσης στατιστικών δεδομένων.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
