Bergslagen: Ένα δυναμικό μεταλλευτικό πρότυπο για τον «Αριστοτέλη»

Η Σουηδία είναι ιστορικά και διαχρονικά η μεταλλευτικότερη χώρα της Ευρώπης. Τα κοιτάσματα και τα μεταλλεία της τυγχάνουν παγκόσμιας αναγνώρισης και καθολικής αποδοχής. Το υψηλό βοιοτικό επίπεδο, η ισχυρή οικονομία και ο σταθερά ανερχόμενος ρυθμός ανάπτυξης οφείλουν πολλά στη μεταλλευτική βιομηχανία. Και όλα αυτά σε ένα παραγωγικό πλαίσιο που διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και σέβεται το περιβάλλον. Είναι επίσης γνωστό ότι η Σουηδία διαθέτει ίσως την αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία της Ευρώπης, είναι πάντα η πρώτη χώρα που τηρεί και πετυχαίνει τους οικολογικούς όρους και στόχους που τίθενται κάθε φορά τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και παγκόσμιο επίπεδο. Στη βάση αυτή λειτουργούν σήμερα στη χώρα 16 μεταλλεία που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομία και την ανάπτυξιακή εξέλιξη των τοπικών κοινωνίων με τις οποίες συνυπάρχουν. Ενδεχόμενη  απουσία της μεταλλευτικής παραγωγής θα σήμαινε αναπτυξιακή συρρίκνωση και μαρασμό.  

Ο ορυκτός πλούτος και τα μεταλλεία στη Σουηδία εντοπίζονται σε τρεις «περιφερειακής» κλίμακας, μεταλλοφόρες περιοχές με τα δικά της η κάθε μία γεωλιγικά, μεταλλογενετικά και κοιτασματολογικά χαρακτηριστικά. Στη βορειότερη περιοχή, Norrbotten, λειτουργούν τα γνωστα μεταλλεία σιδήρου, Kiruna (https://www.lkab.com/en ) και χαλκού, Aitik (http://www.boliden.com/Operations/Mines/Aitik/ ).  Ο τύπος του κοιτάσματος στο επιφανειακό μεταλλείο Aitik, όπου παράγονται χαλκός, χρυσός αλλά και άργυρος, είναι παρόμοιος με αυτόν στις Σκουριές.

Νοτιότερα, στην περιφέρεια Västerbotten, βρίσκεται η μεταλλοφόρος περιοχή πολυμεταλλικών συμπαγών θειούχων κοιτασμάτων, δυτικά της πόλης Skellefteå που είναι γνωσή και σαν πόλη του χρυσού (The Gold City). Στα γνωστά μεταλλεία Kristineberg, Renström και Maurliden (http://www.boliden.com/Operations/Mines/Boliden-Area/  ) παράγονται ψευδάργυρος, χαλκός, μόλυβδος, χρυσός, άργυρος και τελλούριο. Η ορυκτολογία και τα περιεχόμενα μέταλλα είναι τα ίδια που εντοπίζονται στην Ολυμπιάδα, τις Μαύρες Πέτρες και την Πιάβιτσα του Δήμου Αριστοτέλη.

Στην νοτιοκεντρική Σουηδία βρίσκεται η τρίτη μεταλλοφόρος περιοχή Bergslagen. Μια από τις ιστορικότερες και κοιτασματολογικά πλουσιότερες στην Ευρώπη. Κάθε βήμα και μεταλλοφορία, κάθε χιλιόμετρο εκμετάλλευση και μεταλλείο. Παραγωγικά κοιτάσματα σιδήρου, χαλκού, μολύβδου, ψευδαργύρου, αργύρου και χαλκού. Ανάμεσα τους τα γνωστά μεταλλεία Garpenberg (http://www.boliden.com/Operations/Mines/Garpenberg/ ), Zinkgruva (http://www.lundinmining.com/s/Zinkgruvan.asp ) και Lovisa  (http://www.lovisagruvan.se/).  Στην περιοχή εντοπίζονται επίσης τα πλουσιότερα κοιτάσματα σπανίων γαιών μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://www.eurare.eu/countries/sweden.html  ).  Τα μεταλλευτικά κέντρα λειτουργούν στο πιο πυκνοκατοικημένο τμήμα της χώρας με 8 τουλάχιστον πόλεις (για παράδειγμα Uppsala, Västerås, Örebro, Eskilstuna) και την Στοκχόλμη σε απόσταση 100-200 χιλιομέτρων, όπως δηλαδή η Θεσσαλονίκη από τα μεταλλεία Β.Α. Χαλκιδικής. Πέρα από την παραγωγική οικονομία, στη βάση των μεταλλείων δραστηριοποιούνται και άλλες  αναπτυξιακής δραστηριότητας, όπως μεταλλευτικά μουσεία  (http://www.nyalapphyttan.se/en/en-del-av-ekomuseum-bergslagen/;http://vbgf.se/museet%20och%20bilder.html ) και μορφές γεωτουρισμού (http://www.salasilvergruva.se/en/; http://dalhalla.se/en/  ).  Στην περιοχή λειτουργούν διανομαρχιακές και διαπεριφερειακές δομές που υποστηρίζουν την δημιουργία υποδομών και την προσέλκυση επενδύσεων με επίκεντρο την μεταλλευτική δραστηριότητα (http://www.bergskraft.se/Eng.html ). Επίσης  υπάρχουν εκπαιδευτικά κέντρα, όπως μεταλλευτικά γυμνάσια, ειδικά στην κατάρτιση μεταλλωρύχων και χειριστών εξοπλισμού μεταλλείων (http://www.hedemora.se/gruvorten ), καθώς και τοπικές σχολές μηχανικών μεταλλείων και μεταλλουργών (http://www.bergsskolan.se/bergsskolan-swedish-school-mining-and-metallurgy ). Παρόμοιες εκπαιδευτικές κατευθύνσεις σε τοπικό επίπεδο θα μπορούσαν να υπάρξουν και στη Χαλκιδική. Πρωτοβουλίες και δράσεις που δεν αποτελούν απαραίτητα μόνο θέμα αναπτυξιακής  βιωσιμότητας αλλά είναι κυρίως δείγματα εργασιακής κουλτούρας  και ιστορικού πολιτισμού σε μια περιοχή με κυρίαρχη μεταλλευτική παρουσία.

Το Γεωλογικό Ινστιτούτο Σουηδίας  (http://www.sgu.se/en/  ) σχεδιάζει για την περίοδο 2016-2020 πολύδιάστατη και συνάμα σύνθετη κοιτασματολογική έρευνα στην περιοχή Bergslagen που λαμβάνει υπόψη της, μαζί με τα στοιχεία οικονομικής γεωλογίας και αναλύσεις των υφιστάμενων περιβαλλοντικών και κοινωνικοπολοτικών δεδομένων και συνθηκών, ώστε να πετύχει στο τέλος βιώσιμες αναπτυξιακές προσεγγίσεις σε ένα τμήμα της χώρας που το βλέμμα του είνα και παραμένει μεταλλευτικό. Στόχος είναι η γεωεπιστημονική αναδίπλωση και αναθεώρηση της περιοχής, με βάση την εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών και νέων ερμηνευτικών μοντέλλων για τη γένεση και το σχηματισμό των κοιτασμάτων σε μια προοπτική εντοπισμού «κρυμμένων» μεταλλοφόρων σε μεγαλύτερα από τα σημερινά βάθη εκμετάλλευσης.

Στην περιοχή Bergslagen, ανεξάρτητα από το ιστορικό παρελθόν και τη φήμη που το συνοδεύει, δρομολογείται σήμερα μια συνολική και ολοκληρωτική παρέμβαση που ενώνει αναπτυξιακά την παραγωγή με την κοινωνία, το περιβάλλον, τον τουρισμό και την εκπαίδευση. Να λοιπόν ένα «ζωντανό», λειτουργικά βέλτιστο και αναπτυξιακά πολύπλευρο μεταλλευτικό πρότυπο για τον Δήμο Αριστοτέλη.