Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για βιώσιμα ορυκτά

Η διαχρονική αξιοποίηση των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) έχει συμβάλλει καθοριστικά στην κοινωνική και πολιτιστική εξέλιξη του ανθρώπου. Ακόμη και σήμερα, στην περίοδο της μετα-βιομηχανικής εποχής, η εκμετάλλευση των ΟΠΥ εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό καθημερινές αλλά και γενικότερες ανάγκες των πολιτών, και συνεισφέρει στην περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο. Η διαρκώς αυξανόμενη ζήτησή τους αποτελεί σταθερή προστιθέμενη αξία για το μέλλον. Παρά το γεγονός αυτό τόσο η Ελλάδα, όσο και η Ε. Ε. στερούνται συγκεκριμένης μεταλλευτικής στρατηγικής και πολιτικής. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα περιοχές με μεγάλο κοιτασματολογικό ενδιαφέρον για την Ευρώπη, να δεσμεύονται σε άλλες χρήσεις γης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της ευρωπαϊκής μεταλλευτικής βιομηχανίας. Με την εξέλιξη αυτή, προβλέπεται στις επόμενες δεκαετίες, να βρεθεί απροστάτευτη απέναντι στον έντονο και συχνά αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό, καθώς και εξαρτημένη σε θέματα παραγωγής και διάθεσης ΟΠΥ (π.χ. το φαινόμενο της Κίνας). Η μεταλλευτική βιομηχανία καλείται να αξιοποιήσει έγκαιρα τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την ορθολογικότερη χρήση γης, ESDP (European Spatial Development Perspective) και INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe, www.inspire.net) καθώς και GMES (Global Monitoring For Environment and Security, www.gmes.info), με στόχο τη δημιουργία ευνοϊκών χωροταξικών συνθηκών για τις περιοχές κοιτασματολογικού ενδιαφέροντος.
Από την άλλη πλευρά, η μεταλλευτική παραγωγή, όπως και άλλες βιομηχανικές δραστηριότητες, έχει δεχθεί έντονη κοινωνική κριτική για τις επιπτώσεις που προκαλεί στο περιβάλλον και τον τρόπο που διαχειρίζεται και αντιμετωπίζει τους σχετικούς κινδύνους. Την ίδια στιγμή, με την είσοδο του 21ου αιώνα, οι στρατηγικές επιλογές της Ένωσης για βιώσιμη ανάπτυξη, επιδιώκουν να ρυθμίσουν τις συχνά αντικρουόμενες σχέσεις της οικονομικής προόδου με την απασχόληση και την προστασία του περιβάλλοντος. Βασικό ζητούμενο είναι η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει και προβληματίζει το σύνολο της μεταλλευτικής βιομηχανίας, η οποία αναζητά σταδιακά να εξειδικεύσει τους δικούς της παραγωγικούς όρους και λειτουργικές επιλογές, καθορίζοντας συγκεκριμένους δείκτες βιώσιμης ανάπτυξης για κάθε μία ΟΠΥ ξεχωριστά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την πλευρά της με επικεφαλής την Δ/νση Περιβάλλοντος, έχει συντάξει σχέδιο οδηγίας που αναφέρεται στην οριοθέτηση Θεματικών Στρατηγικών για την Βιώσιμη Εκμετάλλευση των Φυσικών Πόρων, κύριο αντικείμενο των οποίων είναι οι ΟΠΥ (Towards Thematic Strategy on the Sustainable Use of Natural Resources http: //ec.europa.eu /environment //natres). Η τελική μορφή του σχετικού κειμένου έχει υποβληθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και βρίσκεται στη διαδικασία αποδοχής και επίσημης δημοσίευσης. Προτείνεται να τεθεί σε άμεση ισχύ, για την σταδιακή προσαρμογή και εφαρμογή του από τα κράτη μέλη. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε επίσης η πρωτοβουλία σύστασης, καθώς και η διαδικασία τελικής αποδοχής από την Κοινότητα, της Ευρωπαϊκής Τεχνολογικής Πλατφόρμας για την Βιώσιμη Εκμετάλλευση των Φυσικών Πόρων ( European Technology Platform for Sustainable Mineral Resources, ETP-SMR, www.etp-smr.org ), με στόχο την προβεβλημένη ένταξη θεματικών αντικειμένων και πεδίων που σχετίζονται με τις ΟΠΥ στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο αλλά και στις στρατηγικές επιλογές της ευρωπαϊκής μεταλλευτικής βιομηχανίας. Όλες οι προσεγγίσεις και προτάσεις στις οποίες κατέληξε η συγκεκριμένη πρωτοβουλία, έχουν τεθεί υπόψη των αρμόδιων θεσμικών οργάνων (Κοινοβούλιο και Συμβούλιο) της Ε. Ε. Οι παραπάνω, όπως και άλλες ευρωπαϊκές και παγκόσμιες πρωτοβουλίες (e.g. SDIMΙ – Sustainable Development Indicators in the Mineral Industries, MMSD - Mining, Minerals and Sustainable Development Project), υποστηρίζονται με τη συμμετοχή μεγάλων μεταλλευτικών επιχειρήσεων e.g. Rio Tinto, Boliden, S & B Industrial Minerals, όλων των Ευρωπαϊκών Γεωλογικών Ινστιτούτων, 12 σχετικών ευρωπαϊκών συνδέσμων μεταλλευτικών επιχειρήσεων και γεωλογικών οργανισμών e.g. Euromines, EuroGeoSurveys, IMA, Euroroc και πολλά Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύματα, e.g. Πολυτεχνεία Lulea και Aachen. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, με επικεφαλής τα γεωλογικά τους ινστιτούτα, προετοιμάζονται για την ομαλότερη δυνατή προσαρμογή των στρατηγικών τους ΟΠΥ, στις νέες συνθήκες.